VІІІ кезең. Географиялы - экологиялық есептер. Мақсаты: Айналадағы бізді қоршаған табиғатты сүйіп, аялап адамдардың тіршілігі, өмірі табиғатпен тікелей байланысты екенін жас өскелең ұрпақ балабақшадан, отбасынан, мектеп қабырғасынан жақсы түсініп шығу керек.
есеп: Тәулігіне 1 ағаш 1 адамға жететін оттегі бөледі. Қалада қажетсіз газдардың бөлінуіне байланысты бұл оттегінің 10 есе кемісе, бір жарым миллион халқы бар Алматы қаласының тұрғындары үшін қанша ағаш қажет?
Шешуі: 1500000*10=15 млн (ағаш)
есеп: Бір автомобиль тәулігіне 20 кг газ бөліп шығарса, 6 автомобиль 1 айда қанша кг газ бөліп шығарады?
Шешуі: 6*20=120; 120*30=3600 (кг)
есеп: 1 тонна мата қалдығынан өңдеп 600 метр мата алуға болады. Осындай 35 тонна мата қалдығынан қанша метр мата алуға болады?
Шешуі: 20*120=2400 (жәндік)
есеп: Жер мен Айдың арасы 384000 км, ал Жер мен Күннің арасы 149500000 км болса, Ай күнге қарағанда Жерге жуық шамамен неше есе жақын?
Шешуі: 149500000/384000 389,3 (есе)
есеп: Пәтердегі су краннан дұрыс жабылмаса 6 минутта 1 стакан су ағады. Осындай краннан 1 сағатта
/1 тәулікте/ неше литр су ағады?
Шешуі: 16*60=10 (стакан 1 сағ); 24*10=240 (стакан 1 тәулік)
есеп: 1 үйеңке ағашы бір жылда 2 кг 100 г оттегі бөліп шығарады. Ал шегіршін ағашы одан 7 есе көп оттегі бөліп шығарса, онда жылына бір үйеңке және шегіршін ағаштары қанша кг оттегі бөліп шығарады?
Шешуі: 2100*7=14700; 14700+2100=16800(г)=16кг 800г
есеп: Көк шегіртке 1 айда 42 өсімдік битін, одан 3 есе аз кішкене шіркей, ал шіркейлерге қарағанда шыбындарды 6 есе көп жесе, ол 1 айда /3 айда/ қанша жәндіктерді жейді?
Шешуі: 42/3=14;14*6=84: 42+14+84=140(1ай); 140*3=420(3ай)
есеп: Атмосферадағы ауаның ластану нәтижесінде 1 жылда 16 миллиард сомға залал келеді, ал 10,20,50,100 жылда қанша зиян шегеміз?
Шешуі: 16 млрд*10=160 млрд; 16*20=320млрд; 16*50=800млрд
есеп: Шошқа өсіретні кешендерден тәулігіне 350 метр куб лас заттар өзенге құйылады. Жылына қанша мөлшерде өзендерге лас зат құйылады?