Сабақтың түрі: жаңа тақырып
Сабақты үйымдастыру формасы: фронтальді
Сабақты жүргізу әдіс-тәсілдері: репродуктивті, проблемалық
Құрал-жабдықтар: Жарты шарлар картасы, атлас, суреттер: «Жанартау құрылысы», «Жанартау атқылауы»
Негізгі ұғымдар: литосфералық тақталар ұғымы, тау жыныстары
Сабақтың кезеңдері: 1. Ұйымдастыру кезеңі 5. Сабақты қорытындылау кезеңі
2. Жаңа тақырыпқа көшуге дайындық кезеңі 6. Бағалау кезеңі
3. Жаңа тақырыпты меңгеру кезеңі 7. Үйге тапсырма беру кезеңі
4. Жаңа тақырыпты бекіту кезеңі
Сабақтың барысы
Оқушылармен амандасу. Түгендеу. Сабаққа дайындығын тексеру. Психологиялық дайындығын тексеру.
Орындарынан тұрып мұғаліммен амандасу. Сабақта кім жоқ екенін анықтау. Сабаққа дайындалу.
2
Кіріспе сұрақтар:
1. Литосфералық тақталар дегеніміз не?
2. Олардың шекаралары материктердің шекараларымен сәйкес келе ме?
3. Литосфералық жарықтарды бойлай жер бетіне қандай қоймалжың зат шығады?
Оқушылардың жауаптары:
1. Жер қыртысын құрайтын орасан зор қатты тақталар
2. Олар материк маңайындағы мұхит алқаптарымен қоса ірі тақталарды құрайды. Мысалы, Еуразия тақтасына осы материкпен бірге Атлант мұхитының солтүстік-шығысы және Солтүстік Мұзды мұхитының үлкен бөлігі кіреді.
3. Жердің терең қойнауынан жоғары температура мен үлкен қысым жағдайында түзілетін, газға бай, балқыған зат - магма.
3
Жаңа материалды төмендегі жоспар бойынша игеру қажет:
1. Жанартаулардың пайда болуы және құрылысы.
2. Сөнген және сөнбеген жанартаулар.
3. Жанартаулрды зерттеу.
4. Ыстық бұлақтар, гейзерлер.
- Оқулықты, карта,суретті пайдалана отырып,тақырыпты меңгеру.
- Картадан сөген және сөнбеген жанартауларды анықтау, көрсету.
Оқулықтың «Таулардың, сейсмикалық аймақтардың және жанартаулардың таралу картасы» атты иллюстрация бойынша жер бетіндегі жанартаулардың таралуы, жер сілкіну және тау аймақтарының байланыстылығын анықтау тапсырмасын береді.
Оқулықтың «Жанартау және оның құрылысы» суретті талдайды. Суреттен магма ошағын, жанартаудың көмейін, кратерді, лаваны көрсетіп сипаттайды. Сонымен қатар жанартаулар сөнген және сөнбеген болып бөлінетіндігі айтылады.
Гейзер ұғымын түсіндіргеннен кейін оқушылар әдетте қандай жерлерде болуы мүмкін деген сұрақтарға жауап береді: олар картадан Камчатканы және Жапония, Жаңа Зеландия, Исландия аралдарын көрсетеді.
Оқулықтың «Таулардың, сейсмикалық аймақтардың және жанартаулардың таралу картасы» атты иллюстрация бойынша жер бетіндегі жанартаулардың таралуы, жер сілкіну және тау аймақтарының байланыстылығын анықтау тапсырмасын орындайды.
4
Жаңа тақырыпты бекіту сұрақтары:
Жанартау қалай пайда болады?
Жанартаудың құрылысын сипаттап беріңдер.
Жанартау қалай атқылайды?
Жанартаулардың қандай түрлері бар?
Жанартауды не үшін зерттеу қажет?
Ыстық бұлақтар мен гейзерлер қандай жағдайда пайда болады?
Тақырыпты бекіту сұрақтарына жауаптары:
1. Тереңде орналасқан магма жер қыртысында пайда болған жарықша саңылаулар арқылы жоғары қарай зор қысыммен атқылап, жер бетіне шығып төгіледі.
2. Магма ошағынан жоғары қарай көмейі, одан жоғары кратер.
3. Ең алдымен гүріл естіледі, кейін газ бен бу шығады, кейін жаңбыр суы мен күл араласқан лай тасқыны, лава ағады.
4. Сөнген және сөнбеген жанартаулар.
