Сабақ: №10
Сыныптар: 10 А, 10 Д
Күні:
Бекітемін: ________________ ______
Мектептің оқу ісінің меңгерушісі Күні
Бихиенова Х. М.
Тақырыбы: Атмосфера және оның қасиеттері
Мақсат-міндеттер:
Білімділік мақсаты – Атмосфера, оның құрамы мен маңызы, атмосфераның құрылысы, атмосфераның жылынуы және атмосфера құрамындағы ылғал туралы түсінікті молайту.
Дамытушылық мақсаты – Оқушылардың географиялық ой-өрісін дамыту. Жалпы оқу іскерліктерін үйрену, жалпы табиғат туралы оқушылардың көзқарастарын дамыту, пәнге деген қызығушылығын арттыру, танымдық қызығушылығын дамыту, географиялық ойлауын қалыптастыру.
Тәрбиелік мақсаты – Оқушылардың өз ойларын жеткізе білу, қарым-қатынас жасауды үйрету. Балаларды ұйымшылдыққа тәрбиелеу, адамгершілік қасиеті мен географиялық мәдениетін қалыптастыру.
Оқу құралдары: Оқулық, 10 сынып Атлас, Дүние жүзінің саяси картасы, Дүние жүзінің физикалық картасы, әдістемелік құрал, хрестоматия, дидактикалық материалдар
Сабақ түрі: Аралас сабақ
Оқыту әдістері: Репродуктивті, проблемалық әдіс
Сабақтың жоспары: І кезең – ұйымдастыру (2 мин)
ІІ кезең – жаңа тақырыпты меңгеру (20 мин)
ІІІ кезең – білім мен икемділіктерін бекіту (15мин)
ІV кезең – үйге тапсырма беру (4 мин)
V кезең – бағалау кезеңі (2 мин),
VІ кезең – қорытынды (2 мин)
Сабақ барысы:
Кезең
|
Мұғалім әрекеті
|
Оқушылар әрекеті
|
І
|
Мұғалім оқушыларды тыныштыққа орнатады.
Сосын оқушылардың сабаққа дайындығын тексереді.
|
Тәртіпке келеді де, сабаққа даяр отырады.
|
ІІ
|
Ең алдымен атмосфера – Жер шарының ауа қабығы, ол салмақ күшіне байланысты ғаламшармен бірге айналып, қозғалысқа түседі. Жалпы массасын, тығыздығы мен құрамын сипаттап жазғызып алады. Сосын атмосфера құрамындағы әрбір газдың атқаратын қызметін сипаттап береді. Мысалы, азот белок заттар мен нуклеин қышқылдарының құрамына енеді, ал оның қосылыстары өсімдіктерді минералды корекпен қамтамасыз етеді. Сосын атмосфера құрылысын 8-сурет арқылы түсіндіріп, тропосфера, стратосфера, мезосфера, экзосфера қабаттарынан тұратынын айтады.
Сосын күн энергиясы дегеніміз не деген сұрақты қояды. Яғни, күн радиациясы – Күннен шығатын сәулелі энергия (Дж/см2). Оның түрлері шашыранды, тура, жыинтық, жұтылған, шағылысқан күн радиациялары. Оған жеке сипаттама береді. Сосын балалардан атмосфера құрамындағы ылғал деген не сұрайды. Кітаптан абсолюттік және салыстырмалы ылғалдылық анықтамаларын жазып еске түсіріңдер деп тапсырма береді.
|
Оқушылар мұғалімді тыңдап, тақырыпты бірге талдайды.
Оқушылар жалпы географиялық картаның негізі мен кескіндеулерді сызып, барлық терминдерді теріп жазады.
|
ІІІ
|
Тақырыпты бекіту үшін мұғалім балаларға екі параграфты оқып шығыңдар дегеннен кейін келесі сұрақтарды қояды.
1. Атмосфераның құрамы қандай?
2. Атмосфера құрамындағы газдардың қандай маңызы бар?
3. Атмосфераның қандай қабаттарын білесіңдер?
4. Салыстырмалы және абсолюттік ылғалдылық дегеніміз не? Оның өлшем бірлігі неге әртүрлі?
|
Балалар параграфты оқып шығады. Сосын параграф соңындағы тапсырмаларды орындайды.
|
ІV
|
Үй жұмысы:
1. §7, 8 оқып, қысқаша конспект жазу.
2. Кескін картаға жер бедерінің ірі пішіндерін түсіру.
3. Параграф соңындағы сұрақтарға жазбаша жауап беру.
|
Оқушылар үй жұмысын жазып алады, түсінбеген сұрақтарды сұрайды.
|
V
|
Мұғалім оқушыларды жауап беру деңгейлері бойынша бағалайды және неге солай бағалағанын айтады.
|
Мұғалімді тыңдап, бағаланады.
|
VІ
|
Жалпы сабақтың кемшіліктері мен жетістіктерін айтады. Оқушылардың тәртібіне тоқталады. Қоштасады.
|
Қоштасады.
|
Сабақ: №11
Сыныптар: 10 А, 10 Д
Күні:
Бекітемін: _______________ _______
Мектептің оқу ісінің меңгерушісі Күні
Бихиенова Х. М.
Тақырыбы: Атмосфералық циркуляция
Мақсат-міндеттер:
Білімділік мақсаты – атмосфералық қысым, ауа массалар мен атмосфералық фронттар, жел және оның түрлері туралы білімдерін кеңейту.
Дамытушылық мақсаты – Оқушылардың географиялық ой-өрісін дамыту. Жалпы оқу іскерліктерін үйрену, жалпы табиғат туралы оқушылардың көзқарастарын дамыту, пәнге деген қызығушылығын арттыру, танымдық қызығушылығын дамыту, географиялық ойлауын қалыптастыру.
Тәрбиелік мақсаты – Оқушылардың өз ойларын жеткізе білу, қарым-қатынас жасауды үйрету. Балаларды ұйымшылдыққа тәрбиелеу, адамгершілік қасиеті мен географиялық мәдениетін қалыптастыру.
Оқу құралдары: Оқулық, 10 сынып Атлас, Дүние жүзінің саяси картасы, Дүние жүзінің физикалық картасы, әдістемелік құрал, хрестоматия, дидактикалық материалдар
Сабақ түрі: Аралас сабақ
Оқыту әдістері: Репродуктивті, проблемалық әдіс
Сабақтың жоспары: І кезең – ұйымдастыру (2 мин)
ІІ кезең – үй тапсырмасын тексеру (15 мин)
ІІІ кезең – жаңа тақырыпты меңгеру (19 мин)
ІV кезең – білім мен икемділіктерін бекіту (5 мин)
V кезең – бағалау кезеңі (2 мин)
VІ кезең – қорытынды (2 мин)
Сабақ барысы:
Кезең
|
Мұғалім әрекеті
|
Оқушылар әрекеті
|
І
|
Мұғалім оқушылармен амандасып, тыныштыққа орнатады. Балалардың кім-жоғын сұрайды. Сосын оқушылардың сабаққа дайындығын тексереді.
|
Сәлемдеседі, тәртіпке келеді де, сабаққа даяр отырады.
|
ІІ
|
Ең алдымен мұғалім балаларға географиялық диктант жазғызады:
1. Ішкі күштерге литосфералық тақталар қозғалысы, жанартау атқылауы, жер сілкіну жатады. (иә)
2. Сыртқы кұштер әрекеттеріне мұздықтардың, ағын судың, литосфералық тақталардың қозғалысы жатады. (жоқ)
3. Үгілу екіге бөлінеді: физикалық және минералдық. (жоқ)
4. Атмосфераның құрамы: азот – 78%, оттек – 21%, инертті газдар – 1%, көмірқышқыл газы – 0,03%. (иә)
5. Атмосфераның ең төменгі қабаты – стратосфера. (жоқ)
6. Жер бетінің Күн сәулесін кері шағылдыруы күн радиациясы деп аталады. (жоқ)
7. Ауаның абсолюттік алғалдылығын 1м3 ауадағы болатын су буының мөлшерін айтады. (иә)
8. Ауа температурасының атмосферада таралуы мен оның үздіксіз өзгерістері атмосфераның жылу режимі деп аталады. (иә)
Сосын дәптерлерін және кескін карталарын тексереді.
|
Балалар географиялық диктант жазады және дәптерлер мен кескін карталарын тексеруге береді.
|
ІІІ
|
Ең алдымен мұғалім атмосфералық қысым дегеніміз не деп балалардан сұрайды. Сосын қысым – ауаның жер бетіне түсірілген салмағы деп айтып, оның өлшем бірлігі гектопаскаль (гПа) немесе мм с.б. Қалыпты атмосфералық қысы 760 мм с.б. немесе 1013 гПа. Атмосфералық қысым биіктікке қарай өзгереді. Қысымы төмен аймақтарды қысымдық минимум немесе циклон, ал қысымы жоғары болатын тұйық изобаралар жүйесін қысымдық максимум немесе антициклон деп аталады.
Келесі кезекте ауа массалар – температурасы, ылғалдану дәрежесі, қалыптасу ауданы бойынша ерекшеленетін үлкен көлемдегі ауа ағыны. Олардың төрт типі ажыратылады: экваторлық, тропиктік, қоңыржай және арктикалық. Экваторлық ауа массасынан басқа барлық ауа массалар теңіздік және континенттік болып бөлінеді. Қасиеттері әр түрлі ауа массалар шектеске аймақтарда (ені 500-900 км, ұзындығы 2000-3000 км) өтпелі зоналар - атмосфералық фронттар қалыптасады. Олар жылы және суық болып бөлінеді. (арктикалық, полярлық және тропиктік фронттар).
Одан кейін желдің анықтамасы мен оның негізгі түрлерін өз беттерінше оқып, талқылаңдар деген тапсырманы береді.
|
Оқушылар мұғалімді тыңдап, тақырыпты бірге талдайды, сұрақтарға жауап береді.
Қысқаша конспект жазып отырады.
|
ІV
|
Тақырыпты бекіту үшін мұғалім балаларға келесі сұрақтарды қояды:
1. Атмосфералық қысымның өзгерістері қандай факторларға тәуелді болады?
2. Ауа массалары қандай белгілеріне қарай ажыратылады?
3. Атмосфералық фронт дегеніміз не?
4. Климаттық атмосфералық фронттарға мысал келтіріңдер.
5. Желдерді қандай белгілері бойынша сипаттайды? Желдің бағыты мен жылдамдығын өлшейтін құралдар?
Сосын келесі тапсырманы береді: Кестені толтырыңдар.
Рет саны
|
Ауа массаларының типтері
|
Қалыптасатын ауданы
|
Қысқы және жаздағы ауа массаларының қасиеттері (температурасы, ылғалдылығы)
|
1
|
Теңіздік арктикалық ауа (ТАА)
|
|
|
2
|
Континенттік арктикалық ауа (КАА)
|
|
|
3
|
Теңіздік қоңыржай ауа (ТҚА)
|
Атлант мұхитының қоңыржай ендіктері
|
Жазда біршама салқын,
әрқашан да ылғалды су буы көп
|
4
|
Континенттік қоңыржай ауа (КҚА)
|
|
|
5
|
Теңіздік тропиктік ауа (ТТА)
|
|
|
6
|
Континенттік тропиктік ауа (КТА)
|
|
|
|
Балалар параграфты оқып шығады. Сосын сұрақтарға жауап береді және тапсырмаларды орындайды.
|
V
|
Мұғалім оқушыларды жауап беру деңгейлері бойынша бағалайды және неге солай бағалағанын айтады.
|
Мұғалімді тыңдап, бағаланады.
|
VІ
|
Жалпы сабақтың кемшіліктері мен жетістіктерін айтады. Оқушыларды үзіліске жібереді.
|
Үзіліске шығады.
|
Сабақ: №12
Сыныптар: 10 А, 10 Д
Күні:
Бекітемін: ________________ ______
Мектептің оқу ісінің меңгерушісі Күні
Бихиенова Х. М.
Тақырыбы: Климат және оның жіктелуі
Мақсат-міндеттер:
Білімділік мақсаты – Климат және климат қалыптастырушы факторлар туралы, климаттық аудандастыру негіздері, жер шарының киматтық белдеулері, климаттың өзгеруі туралы білімдерді молайту.
Дамытушылық мақсаты – Оқушылардың географиялық ой-өрісін дамыту. Жалпы оқу іскерліктерін үйрену, жалпы табиғат туралы оқушылардың көзқарастарын дамыту, пәнге деген қызығушылығын арттыру, танымдық қызығушылығын дамыту, географиялық ойлауын қалыптастыру.
Тәрбиелік мақсаты – Оқушылардың өз ойларын жеткізе білу, қарым-қатынас жасауды үйрету. Балаларды ұйымшылдыққа тәрбиелеу, адамгершілік қасиеті мен географиялық мәдениетін қалыптастыру.
Оқу құралдары: Оқулық, 10 сынып Атлас, Дүние жүзінің саяси картасы, Дүние жүзінің физикалық картасы, әдістемелік құрал, хрестоматия, дидактикалық материалдар
Сабақ түрі: Аралас сабақ
Оқыту әдістері: Репродуктивті, проблемалық әдіс
Сабақтың жоспары: І кезең – ұйымдастыру (2 мин)
ІІ кезең – жаңа тақырыпты меңгеру (20 мин)
ІІІ кезең – білім мен икемділіктерін бекіту (15мин)
ІV кезең – үйге тапсырма беру (4 мин)
V кезең – бағалау кезеңі (2 мин),
VІ кезең – қорытынды (2 мин)
Сабақ барысы:
Кезең
|
Мұғалім әрекеті
|
Оқушылар әрекеті
|
І
|
Мұғалім оқушыларды тыныштыққа орнатады.
Сосын оқушылардың сабаққа дайындығын тексереді.
|
Тәртіпке келеді де, сабаққа даяр отырады.
|
ІІ
|
Ең алдымен мұғалім климатология жер шарындағы климаттың қалыптасу заңдылықтарын, климат пен оның жіктелуін, және антропогендік әрекеттің климатқа әсерін зерттейтін ғылым болып табылатынын айтады. Үлес қосқан ғалымдар: А. Гумбольдт, А. И. Войеков, В. Кеппен. 20 ғ-да климатты аудандастыруға В. Кеппен және орыс географ Л. С. Берг алғашқы қадам жасады. Бірақ қазіргі күндері орыс климатологы Б. П. Алисов жасаған жіктемесі қолданылып жүр. Ғалым жер шарын 7 негізгі және 6 өтпелі белдеулерге бөлді. Одан кейін балаларға оларды солтүстіктен оңтүстікке дейін атап шығыңдар деп тапсырма береді.
|
Оқушылар мұғалімді тыңдап, тақырыпты бірге талдайды.
Оқушылар қысқаша конспект жазып отырады, сұрақтарға жауап береді.
Одан кейін солтүстіктен оңтүстікке дейін климаттық белдеулерді атап шығады. .
|
ІІІ
|
Тақырыпты бекіту үшін мұғалім балаларға келесі тапсырманы береді:
Климаттық карталарға сипаттама беріңдер.
|
Географиялық орны
|
Жылу режимі
|
Ылғалдану режимі
|
Әсер ететін ауа массалар
|
Экваторлық
|
|
|
|
|
Субэкваторлық
|
|
|
|
|
Тропиктік
|
|
|
|
|
Субтропиктік
|
|
|
|
|
Қоңыржай
|
|
|
|
|
Субарктикалық немесе субантарктикалық
|
|
|
|
|
Арктикалық немесе антарктикалық
|
|
|
|
|
|
Балалар параграфты оқып шығады және тапсырмаларды орындайды. Түсінбеген жерлерін сұрайды.
|
ІV
|
Үй жұмысы:
1. §9, 10 оқып, қысқаша конспект жазу.
2. Тапсырманы аяқтау.
3. Кескін картаға климаттық белдеулерді түсіру.
|
Оқушылар үй жұмысын жазып алады, түсінбеген сұрақтарды сұрайды.
|
V
|
Мұғалім оқушыларды жауап беру деңгейлері бойынша бағалайды және неге солай бағалағанын айтады.
|
Мұғалімді тыңдап, бағаланады.
|
VІ
|
Жалпы сабақтың кемшіліктері мен жетістіктерін айтады. Оқушылардың тәртібіне тоқталады. Қоштасады.
|
Қоштасады.
|
Сабақ: №13
Сыныптар: 10 А, 10 Д
Күні:
Бекітемін: _______________ _______
Мектептің оқу ісінің меңгерушісі Күні
Бихиенова Х. М.
Тақырыбы: Гидросфера және дүниежүзілік су ресурстары. Су айналымы
Мақсат-міндеттер:
Білімділік мақсаты – Гидросфера және оның құрамдас бөліктері, судың қасиеттері, табиғаттағы су айналымы мен оның маңызы туралы білімдерін кеңейту.
Дамытушылық мақсаты – Оқушылардың географиялық ой-өрісін дамыту. Жалпы оқу іскерліктерін үйрену, жалпы табиғат туралы оқушылардың көзқарастарын дамыту, пәнге деген қызығушылығын арттыру, танымдық қызығушылығын дамыту, географиялық ойлауын қалыптастыру.
Тәрбиелік мақсаты – Оқушылардың өз ойларын жеткізе білу, қарым-қатынас жасауды үйрету. Балаларды ұйымшылдыққа тәрбиелеу, адамгершілік қасиеті мен географиялық мәдениетін қалыптастыру.
Оқу құралдары: Оқулық, 10 сынып Атлас, Дүние жүзінің саяси картасы, Дүние жүзінің физикалық картасы, әдістемелік құрал, хрестоматия, дидактикалық материалдар
Сабақ түрі: Аралас сабақ
Оқыту әдістері: Репродуктивті, проблемалық әдіс
Сабақтың жоспары: І кезең – ұйымдастыру (2 мин)
ІІ кезең – үй тапсырмасын тексеру (15 мин)
ІІІ кезең – жаңа тақырыпты меңгеру (19 мин)
ІV кезең – білім мен икемділіктерін бекіту (5 мин)
V кезең – бағалау кезеңі (2 мин)
VІ кезең – қорытынды (2 мин)
Сабақ барысы:
Кезең
|
Мұғалім әрекеті
|
Оқушылар әрекеті
|
І
|
Мұғалім оқушылармен амандасып, тыныштыққа орнатады. Балалардың кім-жоғын сұрайды. Сосын оқушылардың сабаққа дайындығын тексереді.
|
Сәлемдеседі, тәртіпке келеді де, сабаққа даяр отырады.
|
ІІ
|
Ең алдымен мұғалім балалардың дәптерлерін және кескін карталарын тексереді. Сосын балаларға келесі сұрақтарды қояды.
1. Атмосфераның құрамы қандай?
2. Атмосфера құрамындағы газдардың қандай маңызы бар?
3. Атмосфераның қандай қабаттарын білесіңдер?
4. Салыстырмалы және абсолюттік ылғалдылық дегеніміз не? Оның өлшем бірлігі неге әртүрлі?
5. Атмосфералық қысымның өзгерістері қандай факторларға тәуелді болады?
6. Ауа массалары қандай белгілеріне қарай ажыратылады?
7. Атмосфералық фронт дегеніміз не?
8. Климаттық атмосфералық фронттарға мысал келтіріңдер.
9. Желдерді қандай белгілері бойынша сипаттайды? Желдің бағыты мен жылдамдығын өлшейтін құралдар?
10. Алисов жер бетін қанша климаттық белдеулерге бөлді?
Сонымен, жер шарының атмосфера, литосферамен қатар келесі үшінші гидросфера сыртқы қабығына көшеміз.
|
Балалар дәптерлер мен кескін карталарын тексеруге береді. Сұрақтарға жауап береді.
|
ІІІ
|
Ең алдымен гидросфера дегеніміз не деген сұрақты қояды. Сосын гидросфера мен оның құрамдас бөліктерін зерттейтін ғылым гидрология деп аталады. Гиросфераның құрамдас бөліктерін 3-кесте көмегімен түсіндіреді (дүниежүзілік мұхит, жер асты сулар, топырақ ылғалы, мұздықтар, көлдер, өзендер, атмосферадағы су). Гидросфераның жалпы салмағы 1,5*10^18т. Бұл жер шары салмағының 1/4180 бөлігі болып табылады.
Келесі кезекте судың қасиеттеріне көшеді: 1-шіден су қалыпты жағдайдың өзінде үш бірдей күйде бола алады. 2-шіден басқа заттармен салыстырғанда су қатқан кезде көлемін ұлғайтады, 3-шіден су еріткіш болғандықттан табиғатта таза күйінде болмайды, яғни оның құрамында еріген күйде азды-көпті бөгде заттар кездеседі, 4-шіден су баяу жылынып, баяу суынады.
Содан кейін табиғаттағы су айналымы мен оның маңызын өз беттерінше оқып шығыңдар деген тапсырманы береді.
|
Оқушылар мұғалімді тыңдап, тақырыпты бірге талдайды, сұрақтарға жауап береді.
Қысқаша конспект жазып отырады.
Одан кейін табиғаттағы су айналымы мен оның маңызын өз беттерінше оқып, талдайды.
|
ІV
|
Тақырыпты бекіту үшін мұғалім балаларға келесі сұрақтарды қояды:
1. Гидросфера қандай құрамдас бөліктерден тұрады?
2. Судың басты қасиеттерін атаңдар.
3. Табиғаттағы су айнылымы қалай жүзеге асады?
4. Су айналымына адамның шаруашылық әрекеті қалай әсер етеді?
Сосын келесі тапсырманы береді: Атмосфера құрамдас бөліктерінің әрқайсысының гидросферадағы үлесін пайыз бойынша есептеп, диаграмма түрінде көрсетіңдер.
|
Балалар параграфты оқып шығады. Сосын сұрақтарға жауап береді және тапсырмаларды орындайды.
|
V
|
Мұғалім оқушыларды жауап беру деңгейлері бойынша бағалайды және неге солай бағалағанын айтады.
|
Мұғалімді тыңдап, бағаланады.
|
VІ
|
Жалпы сабақтың кемшіліктері мен жетістіктерін айтады. Оқушыларды үзіліске жібереді.
|
Үзіліске шығады.
| |
