Сабақ. Құрастыру. Білім беру саласы : Таным Ұйымдастырылған оқу іс- әрекетінің түрі: Құратыру және қол еңбегі. Тақырыбы: Оқу іс-әрекетінің тақырыбы: Жүк машиналары

Педагог Қазақстан жерінде орналасқан Түркістан қаласының тарихымен қандай оқиғалар байланысты екенін еске түсіруді ұсынады. Балалар қаланың Ұлы Жібек жолында орналасқанын айтады. Ұлы Жібек жолы бойымен керуен арқылы әртүрлі тауарлар тасымалданғаны жайында түсінік береді. Жүк тасу үшін және ұзақ шөлді жолға түйелердің ғана шыдайтыны туралы айта келіп, түйенің ерекшелігімен таныстырады.

Адал жақсы ниетпен,

Бар адамға бақ тілеп.

Жарып шыққан жүректі,

Сөздің бәрі ақ тілек.

Өткен сабақта шашақтаған сулықтарына бүгін кесте тігетіндерін айтып, балалардың іс – әрекетке деген қызығушылығын арттырады. Алдымен балалар инемен жұмыс істеу ережесін естеріне түсіреді, жіпті қалай өлшеу, қалай сабақтау, ұшын түю керектігін көрсетеді. Әліппе – дәптердегі үлгіге талдау жасалады, көктеп тігу тәсілінің үлгісі көрстіледі.

Педагог алдын ала шашақталған сулықтардың шетіне қарындашпен түзу сызық сызып қояды. Бір сызықтың бойына балалар шаншым арасындағы бірдей қашықтықты дұрыс сақтау үшін, ине шаншатын орынды белгілеп көрсетіп қояды. Балалр сызық бойымен алдыңғы сабақта үйренген көктеу тігісін жүргізіп шығады. Содан соң педагог басқа түсті жіпті алып, тігістің арасынан иректеп өткізу тәсілі көрсетеді. Жіпті арасынан өткізген кезде матаға шаншымайды.

Балалар екі түрлі кесте жіпті пайдаланып, сүлгіні кестелеу жұмысына кіріседі:

• 
  Шашақталған сулықтың екі шеті қарындашпен сызылады;
  
• 
  Қызыл түсті жіпті инеге сабақтайды, жіптің ұшын түю ескертіледі;
  
• 
  Балаларға инені дұрыс ұстауға бағыт беріледі;
  
• 
  Көктеу тігісін орындайды;
  
• 
  Екінші түрлі жіпті инеге сабақтап, ұшын түйіп алады;
  
• 
  Инені тігістің ең шеткі бөлігінен астынан үстіне қарай өткізіп алады;
  
• 
  Ине мен жіпті бір тігіс үстінен өткізіп, екіншісін келесі тігіске өткізіп кезектестіріп, жасыл жіпті жүргізіп шығады.
  

Адал жақсы ниетпен,

Бар адамға бақ тілеп.

Жарып шыққан жүректі,

Сөздің бәрі ақ тілек.

Балалар (6-8) шағын топпен топтасып отырады. Ортаға дәретхана қағазының ортасындағы түтік, түрлі түсті қатырмақағаз, жай қарындаш, желім, қайшы, т.б. қойылады. Ойыншық үлгіге талдау жасалады. Мысалы: күшіктің денесі – түтіктен, басы, аяғы, құйрығы – қатырмақағаздан жасалады. Көзі, тұмсығын фломастер немесе қарындашпен жасау ұсынылады. Жұмыстың орындалу реті:

• 
  Қатырмақағаздан тіктөртбұрыш қиып алып, ортасынан екіге бүктейді;
  
• 
  Тіктөртбұрыштың жоғарғы бұрыштарын дөңгелектеп қияды;
  
• 
  Аяғын шығарып алу үшін тіктөртбұрыштың төмен жағынан ойып алады;
  
• 
  Құйрығын сызып, қиып алады;
  
• 
  Басын дөңгелектеп қағаздан қиып алып, көзін, мұрнын, т.б. ұсақ бөлшектерін фломастермен сызады;
  
• 
  Құлағын қиып жапсырады;
  
• 
  Басын алдыңғы аяғының жоғарғы жағына желімдейді;
  
• 
  Артқы, алдыңғы аяқтарын түтікке біріктіріп жапсырады;
  
• 
  Құйрығын қиып алып, артқы аяғының жоғарғы бөлігіне желімдейді;
  
• 
  Кейбір балаларға жеке нұсқау беріліп, көмек көрсетіледі;
  
• 
  Дайын болған жұмыстардың сапасы анықталып, балалармен бірге талдау жасалады;
  
• 
  Мысық, күшік туралы өздері білетін ертегі, өлең – тақпақтар айту ұсынылады.
  

Педагог балалардан: «Өздерің жақсы көретін адамдарға сыйлық жасағыларың келе ме?» - деп сұрайды. Балалардың пікірін тыңдағаннан кейін, жұмбақ жасырады:

Жылт – жылт етеді,

Жүгіріп кетеді. (Ине)

Қамқорымын түйменің.

Түйме түссе, қадаймын,

Жыртық көрсем жамаймын. (Ине)

Ине өте үшкір, әрі жіңішке, жерге түссе көрінбейді, табылмай қалуы мүмкін. Сондықтан біз оны шаншып қоятын «ине шанышқыш» жасап анамызға, әжемізге немесе әпкемізге сыйлайық. Ине шанышқышты қол еңбегі сабағында инемен жұмыс істегенде өздерің пайдалануларыңа да болады. Алдымен саусақ жаттығуларын жасап алайық.

Басбармағым – атам,

Балаң үйрек – әжем,

Ортан терек – әкем,

Шылдыр шүмек – анам,

Кішкене бөбек – ол мен.

Жаттығудан соң ине шанышқыштардың әртүрлі үлгі суреттерін көрсетіп, талдау жасалынады (көбелек, гүл, үй, алма, алмұрт, балық, қолтырауын, кірпі, үйрек және т.б.). «Қандай пішіндегі ине шанышқыш ұнады? Олардың пішіні, түсі қандай? Бұлар қандай материалдардан жасалған деп ойлайсыңдар?» Өздеріне үлгіні таңдау ұсынылады және кез келген түстегі паролонды таңдайды.

Педагог инемен, қайшымен жұмыс істеу ережесін еске түсіреді, үлгіқалыпты пайдалану тәсілін түсіндіреді. Шаршы пішінді екі матаға таңдап алған бейненің үлгіқалыбын қойып, бастырып алады. Сызық бойынан сәл үлкендеу қиып алады. Үлгіқалыпты паролонның үстіне қойып та бастырып алады. Қиып алынған поролон екі матаның ортасына салынады. Екі мата бөлшегін бір – бірімен «шеттік» тігіс арқылы біріктіреді. Ілгішті екі матаның арасына салып, тігіп жібереді. Паролон болмаған жағдайда, екі мата бөлшегін біріктіріп тігіп алғаннан кейін, біраз жерін тікпей ашық қалдырып, сол жерден ішіне мақта салып, толтырады.

Адал жақсы ниетпен,

Бар адамға бақ тілеп.

Жарып шыққан жүректі,

Сөздің бәрі ақ тілек.

«Балалар, бүгінгі сабақта бұрын өздерің қолданып көрмеген заттермен жұмыс жасаймыз. Міне, мынадай сым темірлер», - деп, педагог сырты қапталған темірді көрсетеді. Балалардың қолдарына бермес бұрын оның сапасы жайында айтып береді. Жұмсақ, иілгіш, сырты қапталған, ішінде жұмсақ темір, тегіс, жылтыр, т.б. Бұл сым темірді орауға, бүктеуге, қайшымен қиюға болады. Әліппе – дәптердегі үлгінің жасалу реті талданады.

Бұдан кейін педагог сым темірден жасалған ойыншықтар суретін пайдаланып, балалардың қызығушылығын арттырады. Үлгі ойыншықтарды көрсетіп, талдау жасайды. Бұлардың бәрінің дене бөліктері шиыршықталған сым темірлерден жасалған, ал басы түрлі түсті қатырмақағаздан қиып алынған.

Сым темірмен қауіпсіз жұмыс істеу ережесін түсіндіру:

• 
  Сым темірдің ұшын өзіңнің немесе қасыңдағы адамның көзіне жақындатпа;
  
• 
  Сым темірді ауызға салуға болмайды;
  
• 
  Сым темірді қолыңды жарақаттап алмай, ұқыпты пайдалан;
  
• 
  Жұмыс аяқталған соң, сым темірді орнына қой.
  

Педагог сым темірді шиыршықтау тәсілін көрсетеді. Балалардың сым темірді дұрыс ұстауын қадағалау керек. Сымды қарындашқа біркелкі, тегіс ораған дұрыс. Содан соң сымды қарындаштан жайлап шығарып алып, шиыршықты созады. Шиыршықтан қолы мен аяғын ұзындау, ал денесін қысқа етіп қайшымен қиып алады. Қайшымен ұқыпты жұмыс істеу ескертіледі.

Қиылған дене бөліктерін бір – біріне бұрап біріктіруді педагогтың көрсетуімен орындайды. Аяқ – қолдарын жоғары көтеріп немесе төмен түсіріп тұрғанын балалар қалауы бойынша бейнелейді. Кейбір балаларға сым темірді бұрау, біріктіріп бекітуде көмек көрсетіледі. Іс – әрекеттің шығармашылық сипат алуына бағыт беріледі.

Қуыршақтың денесі дайын болғаннан кейін, оны толықтыру жұмысы жүргізіледі. Басы екі дөңгелек қатырмақағаздан жасалады. Бет әлпетнің суретін фломастермен салып, желім жағып, сым темірдің ұшын желім жағылған екі дөңгелектің ортасына қойып, бөлшектерді жақсылап қысып жапсырады.

Адал жақсы ниетпен,

Бар адамға бақ тілеп.

Жарып шыққан жүректі,

Сөздің бәрі ақ тілек.

Педагог шеберханаға келгеннен кейін, саяхаттың мақсатын тағы бір рет еске түсіріп, қауіпсіздік ережесін қайталайды, шеберхананы қарау ретімен таныстырады. Содан соң балалар еңбек пәнінің мұғалімімен танысып, танысуды бастайды.

Қысқаша түсіндірулерден кейін, балалар өз беттерінше бақылай бастайды. Мұғалім балалардың назарын шеберхананың іші жарық екеніне, балалардың үстел үстіндегі верстакпен ағаш өңдеу жұмысымен айналысып жатқанына аударады. Ағашты орманнан әкелетінін айтады. Ағаш қатты болады, одан жиһаз, әртүрлі заттар жасауға болады. Ағаштан ойыншықтар да жасауға болады. Әртүрлі заттар жасауға арналған өңделген тақтайшалардың бір – бірінен пішіні және өлшемі жағынан айырмашылығы болады. Материалдардың қайда сақталатынын көрсетеді: бір сөреде жіңішке тақтайшалар, екіншісінде кесек ағаштар, үшіншісінде қалыңдығы әртүрлі тақтайшалар жатыр.

Содан соң мұғалім балаларды шкафтың жанына шақырып, ағашпен жұмысқа қажетті құралдармен таныстырады: ара, балға, тістеуік, біз, егеу, пышақ, т.б. Құралдардың не үшін қолданылатынын түсіндіреді. Араныңң көмегімен ағашты әртүрлі өлшемде кесуге болады, балға және шегемен бөліктерді біріктіреді, тақтайшаларды мықты ұстау үшін, қиюластырады. Араланған орынды егеумен тегістейді, дұрыс қағылмаған шегені тістеуікпен суырып алады.

Содан соң балалар ағаштан жасалған ойыншықтар тұрған сөреге келеді. Мұғалім балалардан қандай ойыншық жасағылары келетінін сұрайды.

.