Нәруыздар (белоктар) деп молекуласы бір - бірінен пептидтік байланыспен қосылған α-амин қышқылдарының 20-ға жуық түрінің қалдықтарынан құралған жоғары молекулалы қосылыстарды атайды. Ақуыздар организм құрамының ең маңыздысы, олар өсімдіктер мен жануарлардың клеткаларының протоплазмасында және ядросында болады. Ақуыз жоқ жерде тіршілік жоқ, ол- тіршіліктің негізгі нышаны.
Табиғатта ақуыздардың көптеген түрлері кездеседі. Олардың атқаратын функцияларына және қасиеттеріне байланысты молекулалық массалары бірнеше мыңнан бірнеше миллионға дейін барады.
1839 жылы Голландия ғалымы Мульдер ақуыздарды «протеин» деп атауды ұсынды. Ақуыздар бұлшық еттердің, қанның, сүттін, жұмыртқаның, өсімдіктердің, жүннің, жібектің және шаштың құрамына кіреді.
ІV. Сабақты бекіту: (10мин)
1-тапсырма.
І. Зертханалық жұмыс: «Тағам өнімдерін талдау». (техника қауіпсіздігіне тоқталу)
Нәруыздың қыздырғанда ұюы (денатурациясы)
Жұмыртқаның нәруызының ерітіндісін сынауыққа құйып алып, қайнағанға дейін қыздырыңдар. Су қоссаңдар тұнба ери ме?
Егер майсыз сүтке бірнеше тамшы азот қышқылын тамызса, нәруыздың ірігенін көруге болады. Мұнда қандай реакция жүреді?
Етте нәруыз бар екенін анықтау.
Сынауыққа 1 г майдаланған етті салыңдар да, оның үстіне 1/3 бөлігіндей су құйып, бірнеше минут қайнатыңдар. Ерітіндіден 2 мл таза сынауыққа құйып, оның үстіне 2 мл сілті ерітіндісін қосып, 3-4 тамшы мыс (ІІ) сульфатын тамызыңдар. Пайда болған қызыл күлгін түс нені көрсетеді?
2- тапсырма: тақырыпқа байланысты формула құрастыру
V.Сабақты қорытындылау (5мин)
« Ойланудың алты қалпақ» әдісі арқылы қорытындылау.
VI. Бағалау (1мин)
VIІ. Үйге тапсырма (1 мин)
§12.2- 12.3. оқу сұрақтарға жауап беру
Достарыңызбен бөлісу: |
