Күні:23.02.12
Сабақ тақырыбы: Шерхан Мұртаза «Ай мен Айша» романы
Сабақ мақсаты: ҚР «Білім туралы» заңы мен стандарт талаптарына сай терең білім беріп, шығарманың идеялық-тақырыптық мәнін ашу, кейіпкерлер болмысын танытудағы жазушы шеберлігін таныту; оқушылардың білімді өз беттерінше игере білу дағдыларын дамыту, оқушылардың өзіндік көзқарасын, жеке пікірін қалыптастыру; адамгершілікке,туған жерді сүюге, төзімділікке тәрбиелеу.
Сабақ түрі: жаңа материалды игеру, көркем шығарманы талдау
Сабақтың технологиясы: Қ.О.Бітібаеваның «Жаңа білімді меңгерту және қисынды жобалау технологиясы».
Сабақ әдісі: талдау, жинақтау, сұрақ- жауап, пікірлесу, ұжымдық, топтық жұмыстар.
Пәнаралық байланыс: Қазақстан тарихы
Сабақ көрнекілігі: жазушы портреті, шығармалары, интерактивті тақта
Әдебиет теориясы: роман, мемуар
Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру
Топ мақсатын айқындау.
ІІ. Ш. Мұртаза өмірінен мәлімет
а) туған жері, өскен ортасы
ә) білімі мен атқарған қызметтері
б) қайраткерлігі
ІІ Жаңа сабақ
Бүгін «Халық жауының» ұлынан «ұлт жазушысына» дейін көтерілген жазушының «Ай мен Айша» атты мемуарлық романын өтеміз.
Әдеби теориясы: Роман – ХІ-ХІІ ғасырларда роман тілдерінде жазылған әр түрлі шығармалар атауынан шыққан.
Күрделі, дамыған сюжетті, көбінесе қара сөзбен, кейде өлеңмен жазылған кесек тұлғалы эпикалық әдеби шығарманың бір түрі.
Роман өмірді, соның әр алуан құбылыстарын, адамдар арасындағы қарым-қатынастарын кең қамтып суреттейді.
Әдеби теориясы: Мемуар (француз сөзі еске алу) – автордың өздері қатысқан немесе куә болған тарихи оқиғалар, қоғам қайраткерлерінің өнегелі өмірі туралы көркем естеліктер жазбасы.
Шығарманың мемуарлық романға тән сипаттарын анықтау
Өз өмірі: бас кейіпкер Барсхан автордың прототипі
Кезең: балалық шағы
Қоғам: 1937 жылғы “Қызыл қырғын”, соғыс жылдарындағы қазақ аулының жай-күйі
Адамдар арасындағы қарым қатынас: қиянат-намыс, зорлық-мейірім, жауыздық-ізгілік
Негізгі проблемалары, талдау сұрақтары
|
- Романда қандай оқиғалар болды?
- Кімдердің басында болды?
- Қалай болды? (осы сұрақтар төңірегінде оқушылармен ой бөлісу)
|
Оқушы жұмыстары
Негізгі проблемалары
|
Жазушы шеберлігі
|
1 топ. Кеңес үкіметі кезеңіндегі адам мен қоғам арасындағы қайшылық.
|
1937 жыл «Қызыл қырғын»
|
«Ұрлық қылмаса, кісі өлтірмесе, үкіметті боқтамаса... Неге сотталады? «Халық жауы дейді». Бір адаммен, екі адаммен жауласалық. Ал тұтас халықпен қалай жауласуға болады.
|
Солақай саясат
|
Әділеттіліктен аттан өтіп, беттің арынан таспа тіліп, түйіндеп тастайтың саясат деген сайқал бар. Саясат – тақ үшін талас.
|
Имандылықтың жойылуы
|
Жетім – жесірді қорлап, зорлағанның кінәсі батпан-батпан ауыр. Имансыздар білер еді, иман сабағы жоқ.
Сабақ айтатындарды сабады, қамады, атты, шапты.
Ұлыларға тіл бітсе – алапестер аласталып, заман түзелер еді...
|
Адам еңбегінің, ерлігінің бағаланбауы
|
Шолақ Сияқұлдың, соғыс мүгедегі Калининге хаты.
«Ешкім де, ешқашан да ұмытылмайды» деген ұранның өмірде іске аса бермеуі.
|
2 топ.Соғыс жылдарындағы қазақ ауылының тұрмыс-тіршілігі
|
Қиыншылық
|
Медреседе оқып жүргенімде айтар еді: бұл дүниеде жазықсыз азап шеккен адам, о дүниеде жұмақта болады деп. Болса-болар. Тамұққа, тозаққа жіберсе де аса өкінбеспін. Өйткені ондағы тамұқ мұндағы тозақтан қиын емес- ау.
|
Аштық
|
Қара арпа, ақ талқан тағзым саған
|
Аналар еңбегі
|
Шіркін, сол кездің әйелдері-ай! Азамат орнына азамат та болды, Ақыл ес айтар ақылман да болды. Отқа да түсті, суға да түсті. Бірақ бүк түсіп, белі сынбады. Егер олар сынғанда, елде ешкім қалмас еді.
|
Тамызық, оттықтың жоқшылығы
|
Айшаның там-тұмдап жиған отыны таусылды. Жол-жөнекей отын арқалай келеді.
Бір тал ши. Ол – құдірет. Ол таусылса ше? Таста от бар, от болса жаны – бар. Адам кеудесіндегі от мың күн жанып, бір түн өшеді. Ал тас тамырындағы от мәңгілік.
|
Жем-шөптің жоқшылығы
|
Жуалының бораны. Аш ешкінің бақырғанын құдай сізге естіртпей-ақ қойсын. Аш ешкі албастыдан айнымайды.
Еуропалықтар шайтан суретін ешкі бейнесінде салатыны тегін емес болуы керек.
|
Өмір заңдылығының бұзылуы
|
Бала балаға тән аз дәуренді басынан кешіру керек. Егер балалық дәуренің шала болса, сол жетіспей қалған сыбағаңды кейін де аңсап тұрасың.
|
3 топ. Адами құндылықтар
|
Туған жер құдіреті
|
Құстар отаншыл. Жұмыртқа жарып, үрпек балапан болып, дүниеге жеткенше асығады. Жол-жөнекей қанша қасірет шексе де, сол былтырғы ұясына жетіп жығылу зор арман.
|
Намыс
|
Көк бөрі туралы аңыз. Көк бөрі ит сияқты жарымсақтануды білмейді, үрмейді, қыңсылап жыламайды да.
Жүдесең, жүндей түтіліп кетесің.
|
Мейірім
|
Заман қанша тасбауыр болса да, сол кездегі адамдар, Жуанқұл сияқты бірлі-жарымы болмаса, мейірімді, бауырмал еді.
|
Еңбекқорлық
|
Қазақтың басты байлығы- мал. Малдың басын құрап, көзін тауып, ерінбей-жалықпай еңбек еткендер бай болады.
Еңбекпенен құт келеді,
Құт келеген үйден жұт кетеді.
Құт пен жұт-күн мен түн сияқты көне күндес.
|
Ізгілік
|
Адам адам болған соң хайуанаттан артық жаратылып, ақыл-есті болған соң, бірінен биік тұру керек.
|
Тектілік
|
Жеті атасын білмеген – жетім, түп атасын білмеген – тексіз.
|
Отбасы
|
Бабалар өсиеті сен болашақ азаматсың, отбасының иесісің, алтын діңгексің, болашақ анасың, болашақ әкесің деген ұғым.
|
Имандылық
|
Бұл жалған дүниедегі ізгілігің болса – ізгілігің, залымдығың болса – залымдығың ұмытылмайды.
Алланың таразысы, космос компьютеріндей қылаудай қате жібермей, бәрін шотқа салып отырады.
|
К  ейіпкерлер әлемі
Достарыңызбен бөлісу: |
