Айтушының түрлі көңіл күйін білдіру мақсатында айтылған сөйлем лепті сөйлем деп аталады.
Мысалы,
Шіркін, Абай ролін сомдасам ғой!
|
айтушының түрлі көңіл күйін білдіру мақсатында айтылады: күйіну, таңдану, өкіну, сұқтану, сүйсіну, қорқу, қуану, қапалану, наразылық білдіргенде, т. б.
|
лепті сөйлем ерекше эмоциямен, сезіммен айтылады.
|
Лепті сөйлемнің жасалу жолдары:
1) сөйлемнің етістік формалары арқылы. Мысалы: Көзі мұндай өткір болар ма!
2) сөйлемге -ақ, -ау, ғой, -ай шылауларының қатысуымен жасалады. Мысалы: Балам, қонақтарға бір күй тартып бере ғой! Қарағым-ай, қатты толқып тұрсың-ау!
3) көңіл күйді білдіретін одағай сөздердің қатысуымен жасалады. Мысалы: Пай-пай, дауыс деп осыны айт! Уһ, жеттім ғой ақыры!
4) Лепті сөйлемдерден соң леп белгісі қойылады
Бұйрықты сөйлем
|
Негізгі белгілері
|
Біреуге бұйыру не талап ету мақсатында айтылған сөйлем бұйрықты сөйлем деп аталады.
Мысалы, Шуламай, көңіл қойып тыңдаңдар!
|
біреуге бұйыру, талап ету мақсатында айтылады
|
бұйрықты сөйлем етістіктің бұйрық райының 2, 3-жағында айтылады
|
бұйрық не шартты райға -шы, -ші жұрнағының жалғануы арқылы жасалады
|
бұйрықты сөйлемнен соң нүкте немесе леп белгісі қойылады
|
Тілдік бағдар тапсырмасы:
Оқушылар мәтіннен жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне қарай ажыратады.
Достарыңызбен бөлісу: |
