Ішкі тыныс алу
Ішкі тыныс алу: а) қан айналымының үлкен шеңберіндегі қан арқылы оттегі дененің барлық жасушалары мен ұлпаларына оттегі жеткізіліп, олардан зат алмасуының соңғы өнімі – көмірқышқыл газы қабылданады. Қан қылтамырлары мен жасуша арасындағы газ алмасуы - дифузия арқылы іске асады.
рО2
Жасушадағы 0
Жасуша аралық сұйықтықта 40 мм.с.б.
Артерияда 100 мм.с.б.
Оттегі артерия қанынан жасушаға, ұлпаға түгелдей өтпейді. Оттегінің артерия қанынан ұлпага келіп сіңген бөлігін оттегін сіңіру (пайдалану) коэффициенті деп атайды. Тыныштық күйінде жалпы ағзалық оттегін сіңіру коэффициенті 30-40%. Бірақ жүрек етінде, мидың сұр заты, бауыр, бүйректің қыртыс затында ол 40-60% құрайды, дене жұмысында 60-70%-ға, ал бұлшық еттер мен жүрек етінде 80-90%-ға дейін өседі, себебі: 1) жұмыс жасаған ағзаларда қосымша қылтамырлардың ашылуына байланысты; 2) қышқыл өнімдердің пайда болуы мен жинақталуынан гемоглобиннің оттегіне жақындьгғы төмендеп, оттегі қаннан ұлпаларға тез сіңе бастайды; 3) жұмыс жасайтын бұлшық еттер температурасының өсуі ондағы ферменттердің белсенділігін арттырып, қуат алмасу процесін өсіріп, оттегінің сіңу коэффицентін арттырады.
Ауыр дене жұмысы кезінде бұлшық еттерді оттегімен қамтамасыз етуге ондағы пигмент - миоглобиннің маңызы зор. Миоглобин 1,0-1,5 л оттегімен байланысып, бұлшық етте оның қорын құрады. Бұл байланыс тұрақты, сондықтан оксимиоглобин өзінен О2 тек айқын гигюксемия жағдайында ғана береді,
б ) Көмірқышқыл газының ұлпа жасушасынан қанға өтуі және С02 тасымалдануы.
рСО2
Достарыңызбен бөлісу: |
