Сабақтың мақсаты: Тақырыптың негізгі сұрақтары бойынша білімін қалыптастыру

№1 тапсырма. Ситуациялық есептерді шешу

№ 1 есеп. 1-сынып оқушысында дене шынықтыру сабағынан 100 м-ге жүгіруден кейін, өздігінен қайтқан тырыспа-селкілдек және әлсіздік ұстамасы дамыды. Тырыспалар «жарылыс сипаттағы» кез-келген физикалық жүктемелерге қайталанады. Инсулин сөлденісі мен ҚПГ деңгейі қалыпты, физикалық жүктемеден кейін сүт қышқылының деңгейі өзгермейді. Бұлшықеттік биоптатты бояғанда және электрондық микроскоппен қарағанда сарколемманың астында және миофибрилдердің арасында гликогеннің жиналғанын көреміз. Науқастардың бұлшықеттерінде фосфорилаза ферментінің белсенділігі қалыптағыдан 10% төмен болады. Әлсіздік және тырыспа-селкілдек ұстамасынан кейін зәрде миоглобин анықталады.

Сұрақтар:

1. Ұстамалардың себептері қандай болуы мүмкін?

2. Науқасқа қандай ұсыныстар беруге болады?

№ 2 есеп. Клиникаға түскен емшек жасындағы екі монозиготты егіздерде бауырдың ұлғайғаны (гепатомегалия), ашқарынға қан плазмасындағы глюкозаның (ҚПГ) деңгейі төмендегені (гипогликемия) байқалды. ҚПГ мөлшері адреналин енгізгенге шамалы жоғарылайды. Бауыр жасушаларында фосфорилаза деңгейі күрт төмендеп, гликоген мөлшері жоғарылаған.

1. 
   Егіздерде қандай дерттік үрдіс дамыды? Жауапты негіздеңіз.
   
2. 
   Осы дерттік үрдістің мүмкін болатын себептері қандай?
   
3. 
   Гепатоциттерде осы дерттік жағдайдың түзілу тетіктері қандай?
   
4. 
   Гепатомегалия, гипогликемия және адреналинге әлсіз гипергликемиялық әсердің даму тетіктері қандай?
   

№3 есеп. 72 жастағы артериалық гипертензиямен зардап шегетін науқас Б.,, соңғы екі жыл ішінде аяқтарындағы мұздау, жансыздану және жүрген кездегі сосын тыныштық жағдайында мазалайтын (көбінесе түнде мазалауға байланысты, ұйқысы да бұзылды) балтыр бұлшықеттеріндегі ауыру сезіміне шағымданады. 6-шы айында оң сирағында емге берілмейтін және ауырмайтын жара пайда болды. Науқас дәрігердің қабылдауында жоғарыда аталған шағымдарға, сонымен қатар аузының құрғауына, қатты шөлдеу сезіміне, жиі және көп мөлшерде кіші дәретке шығатынын айтты.

Қарап тексергенде: сирақ терісі құрғақ, бозғылт, ұстап көргенде суық. Артерияларды (табан, шап) сипап қарағанда пульсі білінбейді. Қан талдауында: холестерин, фибриноген, тромбоцит деңгейлері жоғарылаған, ашқарынға ҚПГ деңгейі 8 ммоль/л.

Сұрақтар:

1. Осы науқаста көмірсу алмасуының бұзылысы бар екенін болжауға болады ма ?

2. Ангиопатия дамуы мен көмірсу алмасуының бұзылысы арасындағы патогенездік байланысы қандай?
№ 4 есеп. Ішімдік көп ішетін 45 жастағы науқас соңғы айларда әлсіздік, бас айналу, шөлдеу сезімін байқады. Олар таңертеңгілік уақыттарда айқын білінеді (әсіресе таңғы ас ішпегенде). Әдетте әлсіздікті ішімдік ішумен байланыстырады. Алдыңғы кеште психоэмоциялық жан күйзеліске ұшырады (отбасылық жағдайлар). Таңертең ентігу, күрт әлсіздік, тершеңдік байқады. Көлікте есін жоғалтты.

«Жедел жәрдем» бригадасы шақырылды. Науқасты тексергенде тері жабындылары бозғылт, АҚ 70/45 мм сын.бағ., тахикардия (минутына 120 соққы), тыныс алудың бұзылысы (Чейна-Стокс тынысы дамыды). Науқас ауруханаға жатқызылды.

1. Жағдайды анықтау үшін қандай қосымша тексерулер қажет?

2. Науқаста көмірсу алмасуы бұзылысының қандай түрі дамыды? Науқаста кома және дерттің осы түрінің дамуында әлкөгөлдік уланудың маңызы қандай?

3. Осы дертті қандай жағдайлармен ажыратуға болады?

1. Науқаста қандай жағдай дамыды? Жауабыңызды негіздеңіз.

2. Осы жағдайдың негізгі патогенездік тізбегі қандай? Науқастағы қандай әйгіленімдер сіздің ойыңызға сәйкес келеді?

3. Осы жағдайдың емдеу ұстанымдары қандай? Жауабыңызды негіздеңіз.

1. 
   Патофизиология // Под ред. Новицкого В.В., Гольдберга Е.Д. Уразовой О.И.– Москва: Изд-во ГЭОТАР, 2010., том 1, с. 568-620
   
2. 
   Патологическая физиология: Учебник п/р Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. – 2-е изд. – М.: МЕДпресс-информ, 2004. – С. 251-269
   
3. 
   Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. – Алматы: Кітап, 2004. – С. 52-60.
   
4. 
   Ә.Нұрмұхамбетулы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – С. 129-139.
   
5. 
   Патологиялық физиологиядан сынамалық тапсырмалар/ Т.П. Ударцева мен Н.Н.Рыспекованың редакторлығымен шыққан, ауд. М.Б.Байбөрі. – Алматы.: изд-во «Эффект», КазНМУ, 2007.- 163 - 174 беттер
   

6. 
   Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник для вузов. – М.: ГЭОТАР – Медиа, 2009. - С. 111-127.
   

№ 9 тақырып. ӨСПЕ ӨСУІ

• 
  Өспе патофизиологиясы сұрақтары бойынша білімді қалыптастыру.
  
• 
  Есептерді шешкенде теориялық білімін қолдану
  
• 
  Тақырып сұрақтары бойынша пікірсайыс жүргізу дағдысын қалыптастыру
  
• 
  Тақырыптарды талқылау барысында медициналық терминдерді қолдануды және пікірсайыс жүргізу машығын үйрету
  

• 
  Өспе пайда болуында физикалық және химиялық жайттардың рөлін, өспе өсу патогенезін зерттеу
  
• 
  Теориялық материалдарды талқылауда медициналық терминдерді қолдануды үйрету
  

• 
  Ситуациялық есептерді шешуде теориялық білімін қолдануды үйрету
  

• 
  Өспе туралы түсінік, анықтамасы. Қатерсіз және қатерлі өспелер, ұқсастықтары мен айырмашылықтары.
  
• 
  Өспелер этиологиясы. Өспелердің пайда болуында химиялық, физикалық,
  
• 
  биологиялық канцерогендердің маңызы.
  
• 
  Өспелердің пайда болуында жүйкелік, эндокриндік, иммундық жүйелердің маңызы.
  
• 
  Өспелердің пайда болуында тұқым қуалаушылықтың маңызы.
  
• 
  Өспе өсуінің патогенезі.
  

№ 1тапсырма Канцерогенездің кестесін толтырыңыз. «Мылқау» кестені

Инициация

Промоция

↓

Прогрессия

№ 1 есеп. 1,5 жыл бұрын АЭС апатын қалпына келтіруге қатысқан 40 жастағы науқас В. дәрігерге айқын әлсіздікке, бас айналу, ұдайы аздаған қақырықпен «құрғақ» жөтелге шағымданып келді. 20 жыл бойы шеккен шылымын соңғы екі жылда тоқтатқан. Соңғы алты ай бойы бірнеше жұқпалы аурулармен, оның ішінде ринит, бронхит және пневмониямен ауырған. Бронхоскопия жасағанда басты оң бронхында өспе анықталды. Өспе тінін гистологиялық зерттегенде онда қатерлі өспе жасушалары анықталды.

1. 
   Қандай жайт бронх өспесі дамуының мүмкіндік себебі болуы мүмкін?
   
2. 
   Канцероген әсеріне қандай жайт тиімділігін көрсетті? Олардың әсер ету тетіктері қандай?
   

1. 
   Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – Б. 357-385
   
2. 
   Патофизиология // Под ред. Новицкого В.В., Гольдберга Е.Д. Уразовой О.И.– Москва: Изд-во ГЭОТАР, 2010., том 1 с.780-837
   
3. 
   Патологическая физиология п/р А.Д.Адо, М.А.Адо, В.И.Пыцкого, Г.В.Порядина, Ю.А.Владимирова. – М.: Триада-Х, 2002. – С. 290 - 314.
   
4. 
   Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. – Алматы: Кітап, 2004. – С. 117-130.
   
5. 
   Патологиялық физиология бойынша сынамалық тапсырмалар // Қазак тіліне аударған М.Б.Байбөрі, редакциялаған Т.П.Ударцева, Н.Н.Рыспекова – Алматы.:«Эффект», ҚазҰМУ, 2007.- Б. 229 - 243
   

6. 
   Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник для вузов. – М.: ГЭОТАР – Медиа, 2009. - С. 238-254
   
7. 
   Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник: в 2 т. – М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003. – Т. 1. – С. 586-623.
   
8. 
   Рыспекова Н.Н. Патофизиология опухолевого роста (методическое пособие для студентов). Алматы, 2002.-58с.
   
9. 
   Долгих В.Т. Опухолевый рост.- М.: Медицинская книга. –2001. -81с
   

№ 10 тақырып. ӨСПЕЛЕРДІҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

• 
  Өспе атипиялары туралы білімін қалыптастыру
  
• 
  Есептерді шешкенде теориялық білімін қолдану
  
• 
  Тақырып сұрақтары бойынша пікірсайыс жүргізу дағдысын қалыптастыру
  
• 
  Тақырыпты талдағанда медициналық атаусөздерді қолдану
  

• 
  Эрлих карциномасының шемендік түрінің жасушалардың морфологиялық атипиясын микроскопта анықтауды үйрену
  

• 
  Ситуациялық есептерді шешуде теориялық білімін қолдануды үйрету
  

1. 
   Өспелердің биологиялық ерекшеліктері, атипиялар, түрлері
   
2. 
   Қатерлі және қатерсіз өспелерге ортақ биологиялық ерекшеліктер (шексіз өсуі, бақылаусыз көбеюі, зат алмасу атипиясы, морфологиялық атипия, антигендік атипия)
   
3. 
   Тек қатерлі өспелерге тән биологиялық ерекшеліктер (инфилтрациялық өсу, метастаздану, өспелік кахексия)
   

Ауызша сұрау, ситуациялық есептер және тәжірибе бойынша қорытындыны тексеру.

№1 тапсырма Эрлих карциномасының іш шемендік түрінің жағындысындағы

Романовский – Гимза әдісімен боялған Эрлих карциномасының іш шемендік түрінің дайын жағындысын алып, алдымен микроскоптың кішкене ұлғайтуы арқылы қарап, соңынан иммерсиялық объективтің көмегімен зерттейді. Ядросы мен цитоплазмасының арасында анық шекарасы бар обыр жасушаларын табады. Морфологиялық атипияға тән белгілерді зерттейді:

● Өспе жасушаларының көп түрлілігі ( кішкентай және алып жасушалардың болуы).

● Ядросы көп жасушаларының болуы ( цитоплазма бөлінбей ядролардың бөлінуі).

● Гиперхромды ядролары бар алып жасушалардың пайда болуы.

Төмендегі сұрақтарға жауап беріледі:

1. 
   Жағындыда өспе жасушаларының қандай атипиялық белгілері байқалады?
   
2. 
   Атипияның туындау тетіктері қандай?
   

№ 2 тапсырма Ситуациялық есептерді шығару

№ 1 есеп.

52 жастағы науқаста хирургиялық жолмен өкпенің қатерлі өспесін алып тастағаннан соң, химиотерапия емінен кейін бір жылдан соң сол жақ бұғана асты лимфа түйіндерінің ұлғайғаны байқалды. Биопсия кезінде өспе жасушалары анықталды, құрылымы бойынша алып тасталған өкпенің қатерлі жасушаларына ұқсас.

1. 
   Осы ерекшеліктерді қалай түсіндіруге болады?
   

• 
  жаңа өспенің пайда болуымен?
  
• 
  өкпе өспесінің қайталануы?
  
• 
  өкпе өспесінің метастаздануы?
  

2. 
   Даму тетіктерінің мүмкіндігін анықтайтын жауапты негіздеңіз
   

№ 2 есеп. 50 жастағы науқас жалпы әлсіздікке, шаршағыштыққа, тәбеттің себепсіз төмендеуіне, жүректің айнуына шағымданады. Соңғы уақыттарда айтарлықтай салмағының төмендеуі, қызба, терінің бозарғаны байқалады. Қанның және асқазан сөлінің зерттеу нәтижелері асқазан сөлі қышқылдығының төмендегенін және анемияны көрсетеді.

Гастроскопиялық зертеуде өспе анықталды. Науқас сонымен қатар, 30 жылдан бері атрофиялық гастритпен ауыратынын айтты.

Сұрақтар:

1. Асқазанның созылмалы атрофиялық гастриті қатерлі өспенің дамуына әкелуі мүмкін бе?

2. Науқастың жүдеуінің (кахексия) даму тетігі қандай? Түсіндіріңіз?

ӘДЕБИЕТТЕР:

1. 
   Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология. – Алматы; РПО «Кітап», 2007. – Б. 357-385
   
2. 
   Патофизиология // Под ред. Новицкого В.В., Гольдберга Е.Д. Уразовой О.И.– Москва: Изд-во ГЭОТАР, 2010., том 1 с.780-837
   
3. 
   Патологическая физиология п/р А.Д.Адо, М.А.Адо, В.И.Пыцкого, Г.В.Порядина, Ю.А.Владимирова. – М.: Триада-Х, 2002. – С. 290 - 314.
   
4. 
   Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. – Алматы: Кітап, 2004. – С. 117-130.
   
5. 
   Патологиялық физиология бойынша сынамалық тапсырмалар // Қазак тіліне аударған М.Б.Байбөрі, редакциялаған Т.П.Ударцева, Н.Н.Рыспекова – Алматы.:«Эффект», ҚазҰМУ, 2007.- Б. 229 - 243
   

6. 
   Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-Томск: Том.ун-та, 2006, 366-400.
   
7. 
   Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник для вузов. – М.: ГЭОТАР – Медиа, 2009. - С. 238-254
   
8. 
   Литвицкий П.Ф. Патофизиология: Учебник: в 2 т. – М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003. – Т. 1. – С. 586-623.
   
9. 
   Рыспекова Н.Н. Патофизиология опухолевого роста (методическое пособие для студентов). Алматы, 2002.-58с.
   
10. 
    Pathologic basis of disease. V. Kumar, A.K. Abbas, S.N. Fausto, 7th edition, 2004, P. 193-223.
    
11. 
    Долгих В.Т. Опухолевый рост.- М.: Медицинская книга. –2001. -81с
    
12. 
    Лихтенштейн А.В., Шапот В.С. Опухолевый рост: ткани, клетки, молекулы // Патологическая физиология и экспериментальная терапия.-1998. - № 3.- С.25-44