• Химиялық реакция теңдеуін құрудың басты шарты қандай?
• Химиялық реакция деген ұғымды қалай түсінесіңдер?
Химиялық теңдеу мен алгебралық теңдеудің басты шарты
қандай?
• Заттар массасының сақталу заңын қалай түсінесіңдер?
Ағаш жанған соң аздаған күл қалады. Неге ағаштың
массасы күлдің массасына тең емес? Қалған өнімдер қайда
кетті?
М.В.Ломоносов ішінде металл бар мойнақты өлшегендегі масса, оны қыздырып,сосын ыдыстың тұмсығын тесіп алып өлшегендегі массадан кем болып шыққан.Мұның себебі
• Химиялық элемент және жай зат ұғымдары бірдей ме?
• Химиялық реакциялар кезінде қандай бөлшектер
ыдырайды?
• Химиялық реакциялар кезінде қандай бөлшектер
сақталады?
10-15
Жаңа сабақты
қабылдауға
дайындық.
Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен бірге сабақ
мақсатын айқындау.
оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру.
оқушылардың білім алудың мақсаттарын анықтауға;
оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы,
ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және
жүйелей білуі.
1-2 мин
Жаңа сабақты
оқып-үйрену.
Атомның элементар бөлшектері.
Бөлшектер
белгісі
заряды
(салыстырмалы)
массасы
(салыстырмалы м.а.б )
Протон
Р+
+1
1
Нейтрон
N0
0
1
Электрон
e-
-1
0
Ar = Z +N
Ar – элементтің салыстырмалы атомдық массасы
Z – оның реттік нөмірі
N- нейтрондар саны
N =Ar - Z
Мысалы,хлордың ядросындағы нейтрондар саны
N = 35- 17=18
3517CI ( 17p, 18n)17е 168 О ( 8р,8n) 8е
10 мин
Білімді қорытындылау
және жүйелеу.
• Қай элемент атомының ядросында нейтрон көп:
а) № 9 және № 10 ә) № 17және № 18 б) № 18 және № 19
• Химиялық элементтің реттік нөмірі 13.Бұл қандай элемент? Осы элементтің атомында неше электрон, протон, нейтрон бар?
• Реттік нөмірлері мынадай элементтердің атомдарындағы электрон,протон және нейтрон сандарын анықтаңыздар:
а) Z = 6 көміртек С ; ә) Z = 10 неон Ne
б) Z = 14 кремний Si в) Z = 15 фосфор Р
• Табиғатта 12 С ( 98,892 % ) және 13С ( 1,108 % ) изотоптар қоспасы түрінде кездесетін көміртек атомының орташа
салыстырмалы атомдық массасын есептеңдер.
Ar ( С ) = 12 * 0,9889 + 13 * 0,1108 = 13
15 мин
Үйге
тапсырма беру:
Атомның құрамы мен құрылысы.
1-2мин
8-сынып
Тақырыбы:
Химиялық элементтерді жүйелеу.
Уақыты
Мақсаты: Міндеттері:
білімділік:
дамытушылық:
тәрбиелік:
Элементтерді алғашқы топқа бөлу, ұқсастығы мен айырмашылықтары арқылы оларды сілтілік металдар, галогендер, халькогендер және инертті газдарға топтастыру.Осы топтардағы элементтердің физикалық және химиялық қасиеттерінің салыстырмалы атомдық массаға тәуелді екенін түсіндіру.
Оқушылар сілтілік металдарды және галогендерді,инертті газдарды ( асыл газдар ) өзара салыстыра білуді дамыту. Химия сабағында оқушыларды талдау,қорытынды жасау,
• Химиялық элемент және атом ұғымдарын бірдей деуге бола ма?
• Табиғатта қанша химиялық элемент түрі кездеседі ?
• Жасанды жолмен алынған элементтердің саны қанша,
оның өзгеруі мүмкін бе?
• Химиялық элемент және жай зат ұғымдары бірдей ме?
• Химиялық реакциялар кезінде қандай бөлшектер
ыдырайды?
• Химиялық реакциялар кезінде қандай бөлшектер
сақталады?
• Изотоптар дегеніміз не?
10-15
Жаңа сабақты
қабылдауға
дайындық.
Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен бірге сабақ
мақсатын айқындау.
оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру.
оқушылардың білім алудың мақсаттарын анықтауға;
оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы,
ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және
жүйелей білуі.
1-2 мин
Жаңа сабақты
оқып-үйрену.
XIX-ғасырдың екінші жартысында химиялық элементтердің 60-тан астамы белгілі белгілі болып,ал олардан алынған заттардың алуан түрлілігі ғалымдарды элементтердің қасиеттерін зерттеуге, олардың бәріне тән ортақ қасиеттерін табуға жетеледі.
Элементтерді өздеріне тән ортақ ұқсастықтарына байланысты – металдарға және бейметалдарға бөлуге болады.Нағыз металдар мен нағыз бейметалдардың айырмашылығы физикалық және химиялық қасиеттерінен байқалады.
Металдар- созылғыш,серпімді,металдық жылтыры бар,электр тогы мен жылуды жақсы өткізетін қатты заттар.
Бейметалдар – әртүрлі агрегаттық күйде болатын жай заттар түзеді: мысалы,күкірт- қатты;оттек,сутек- газ; бром- сұйық.Олардың түсі және қасиеттері әртүрлі болады. Олардың металдардан өзгешелігі бәріне тән ортақ қасиеттері болмайды.
Сілтілік металдар (Li, Na,К, Rb, Cs )
Сілтілікжер металдар ( Mg,Ca,Sr,Ba)
Галогендер ( F,CI,Br,J )
Оттек және халькогендер ( O,S,Se,Te)
10 мин
Білімді қорытындылау
және жүйелеу.
Химиялық элементтерді екі топқа бөліп, металдар және бейметалдар деп жіктеу
неге негізделген?
Екідайлы қасиет қандай заттарға тән? Мысалдар келтіріп формуласын жаз.
• Күкірт қышқылының 0,1 молімен әрекеттесетін мырыш гидроксидінің массасын
есептеңдер.
• Ca,Sr, Ba элементтерін қандай белгілеріне қарап бір топқа жатқызуға болады?
Периодтық заңның мәнін, оның негізгі қағидаларын түсініу.Әрбір элементке тән химиялық қасиеттерді талдай отырып,олар периодта орналасуына байланысты екенін түсіндіру
Периодтық заң мен химиялық элементтердің периодтық жүйесін түсіну нәтижесінде химиялық элементтер жайлы білімді қорытындылау;түсіндірумен қатар теориялық білімге алдын ала болжау жасалады;
Химиялық элемент және оның қосылыстары жайлы білімді
одан әрі дамыту,период,топ,топша бойынша элемент
атомындағы электронның орналасу тәртібі мен заңдылығын
және элемент қасиетінің өзгеру себебің білуге дағдылану.
Оқушыларды бірлесіп жұмыс жасауға,бірін-бірі құрметтеуге
• Химиялық элемент және атом ұғымдарын бірдей деуге бола ма?
• Табиғатта қанша химиялық элемент түрі кездеседі ?
• Жасанды жолмен алынған элементтердің саны қанша,
оның өзгеруі мүмкін бе?
• Химиялық элемент және жай зат ұғымдары бірдей ме?
• Химиялық реакциялар кезінде қандай бөлшектер
ыдырайды?
• Химиялық реакциялар кезінде қандай бөлшектер
сақталады?
• Изотоптар дегеніміз не?
10-15
Жаңа сабақты
қабылдауға
дайындық.
Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен бірге сабақ
мақсатын айқындау.
оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру.
оқушылардың білім алудың мақсаттарын анықтауға;
оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы,
ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және
жүйелей білуі.
1-2 мин
Жаңа сабақты
оқып-үйрену.
Көптеген елдердің ғалым-химиктері химиялық элементтерді жіктеудің әртүрлі тәсілдерін ұсынды.Бірақ олар барлық элементтерді бір жүйеге келтіретін байланысты таба алмады.
Бұл проблеманы ұлы орыс ғалымы Д.И.Менделеев шешті.
Д.И.Менделеев өз кезінде белгілі болған элементтерді атомдық массаларының өсу реті бойынша орналастырды. Нәтижесінде,қасиеттері ұқсас элементтер белгілі бір аралықтан кейін қайталанып отыратындығы анықталды:
Li,Be, … O, F
Na, Mg, … S,CI
K,Ca, … Se, Br
Rb,Sr,… Te, J
Бұл заңдылықты Д.И.Менделеев 1869 жылы былайша тұжырымдады:салыстырмалы атомдық массаларының өсу реті бойынша орналасқан элементтердің химиялық қасиеттері периодты түрде өзгереді.
Элементтер мен олар түзетін жай және күрделі заттардың қасиеттері сол элементтердің атомдық массаларына периодты тәуелділікте болады. Период дегеніміз-атомдық массаларының өсу реті бойынша орналасқан элементтер қатары.Период сілтілік металдан басталып салғырт ( инертті) элементпен аяқталады.
10 мин
Білімді қорытындылау
және жүйелеу.
• Мына элементтерді металдық және бейметалдық қасиеттерінің өзгеруі бойынша орналастырыңдар: CI, Mg, S, F, C, J, Na, AI , O
3- периодтан қасиеттері: а) борға; ә) көміртекке ұқсас элементтерді табыңдар.
Жауаптарыңды нақты мысалдармен дәлелдеңдер.
Химиялық элемент А,В,С Д.И.Менделеевтің периодтық жүйесінде бір периодта орналасқан.А элементі ауада ең көп
таралған элемент,ал В элементі А элементінен кейінгі ауадағы II орындағы элемент. С элементі оттекті қосылысындағы валенттігі мен сутекті қосылысындағы бірдей. А,В,С қай элементтер.
15 мин
Үйге
тапсырма беру:
Д.И.Менделеевтің периодтық заңы. Атом құрылысы
теориясы тұрғысынан химиялық элементтердің
Д.И.Менделеев жасаған периодтық жүйесі.
1-2мин
8-сынып
Тақырыбы:
Химиялық элементтің сипаттамасы.
Уақыты
Мақсаты:
Міндеттері:
білімділік:
дамытушылық:
тәрбиелік:
:Хи Химиялық элемент және оның қосылыстары жайлы болжамайта білу білуді қалыптастыру.
Пер Периодтық заң мен химиялық элементтердің периодтық жүйесін түсі талдау нәтижесінде химиялық элементтер жайлы білімді ыла қорытындылау,түсіндірумен қатар теориялық білімге алдын ала бол болжау жасау;
Тәр
Химия сабағында оқушыларды талдау,қорытынды жасау,
есте сақтау, байқау,ұқыптылық білік дағдыларын дамыту
Оқушыларды бірлесіп жұмыс жасауға,бірін-бірі құрметтеуге