Сабақтың тақырыбы: Өлшеуіш аспаптар және оларды қолдану. Сабақтың мақсаты

Білімділік: Өлшеуіш аспаптар және оларды қолдану әдістерін оқып үйрену, бұйымның эскизін сызып, нұсқау карта бойынша жұмыс жасауға үйрену.

Дамытушылық: Оқушыларды ізденуге, талдауға, сыни ойлауға, салыстыра білуге, шығармашылықпен жұмыс істеуге баулу.

Тәрбиелік: Ұқыптылыққа, төзімділікке, үнемділікке тәрбиелеу, бастаған ісін аяқтауға үйрету.

Оқушылармен амандасу, түгелдеу, топқа бөлу, назарын сабаққа аудару.

Ұпай санын есептеп, озық топты анықтау.

Мысалы: 10-ұпай. Ұста деп кімді айтады?

20-ұпай. Егеудің қандай түрлері бар?

30-ұпай. Ішкі және сыртқы ойма кесетін аспаптардағы жазу нені білдіреді?

40-ұпай. Бұрғылау дегеніміз не және бұрғының түрлерін атаңыз.

Өлшем дұрыс болмаса, жұмыстың да дұрыс болмағаны. Өлшеуіш аспаптар детальдарды өлшеу үшін қолданылады. Өлшеуіш аспаптарға жататындар: сызғыш, метрлік, рулетка, циркуль, рейсмус, кронциркуль, нутромер, штангенциркуль.

Сызғыш – ұсақ-түйек өлшемдерге арналған, ұзындығы 500 мм.

Метрлік – ұзындығы 1000 мм қарапайым өлшеуіш құрал.

Рулетка – оралмалы арнаулы өлшем, оның ұзындығы 1,5 м-30 м-ге дейін және одан да артық болады. Рулеткамен өлшемі анағұрлым артық келетін ұзындықтарды өлшейді.

Циркуль – шеңбер сызуға арналған құрал, сонымен қатар өлшеу үшін де пайдаланылады.

Рейсмус – белгіленген орында параллель немесе бір сызық жүргізуге арналған аспап.

Кронциркуль сыртқы диаметрлерді және ұзындықтарды өлшеу үшін қолданылады.

Кронциркульдің доға тәріздес сирақтарының арасын ажыратыпөлшейді. Алынған өлшем масштабтық сызғыштың бөліктерімен салыстырылады.

Нутромер – ішкі диаметрлерді және ұзындықтарды өлшеуге арналған. Оның да өлшемдері сызғышпен салыстырылады.

Штангенциркуль – әмбебап өлшеуіш аспап болып табылады. Онымен детальдардың ішкі және сыртқы өлшемдері тікелей өлшенеді. Мысалы, тостаған, келі – келсап т.б. Бұл аспаппен өте нақты, дәл өлшем бірліктерін анықтауға болады. Штангенциркуль штангамен тұтасқан қозғалмайтын еріндерден, рамамен, тереңдік өлшеуішпен және нониуспен

байланысқан жылжыма еріндерден құралады. Нониус – миллиметрдің бөлшек үлестерін (1/10 – 1/50) көрсететін көмекші шкала.

Детальдарды сырттай және іштей өлшеу үшін штангенциркульдың еріндері арасы ажыратылады. Қозғалатын ерінді тапжылтпай тежеп қою үшін винт қолданылады.

Алынған өлшемнің бүтн миллиметрлері санын штангададағы бөліктер, ал миллиметрдің бөлшек үлестері санын нониустағы бөліктер көрсетеді.

1. 
   Ұстаның металл қыздырғыш пеші.
   
2. 
   Соққы құралы.
   
3. 
   Ағаш оятын құрал
   
4. 
   Металл өңдейтін құрал.
   
5. 
   Бақша өсімдігі.
   
6. 
   Каротинге бай дақыл.
   
7. 
   Металл кесетін аспап.
   
8. 
   Аспаптың мұқалған жүзін өткірлейтін құрал.
   
9. 
   Бұйым тесуге арналған құрал.
   
10. 
    Металдың бір түрі
    
11. 
    Цилиндрдің бойына бұрама шығару.
    
12. 
    Сыртқы ойма салатын аспап.