Сакенова Р. Е., Батырбай Ә. Т., Жапарова М. С., Ботабаева Г. Б., Сакпанов Е. М
жүктеу/скачать 2,44 Mb. Pdf көрінісі
|
2914351229724 Сакенова, Батырбай К ПЕЧАТИ
| 1.2.12 Тұтас орта механикасы
Газдар мен сұйықтардың тепе-теңдiгiн және қозғалысын зерттегенде оларды үздiксiз тұтас орта түрiнде қарастырады. Сұйықтардың тепе-теңдiгiн қарастыратын механиканың бӛлiмiн – гидростатика деп атайды. Сұйықтар мен газдардың серпiмдi қасиетi мынадан байқалады: олардың жеке бӛлiктерi бiр-бiрiне немесе олармен жанасатын денеге сұйық пен газдардың сығылу дәрежесiне тәуелдi болатын күшпен әсер етедi. Мұндай әсер қысыммен сипатталады. Сӛйтiп, сұйықтар мен газдарды сипаттайтын ең негiзгi шамалардың бiрi - қысым. Қысым деп бетке түсетiн күштiң осы беттiң ауданына қатынасына тең шаманы айтады. Ӛлшем бірлігі . 34 . Паскаль заңы. Сұйық ішіне түсiрілген қысым барлық бағытқа бiрдей берiледi. Сұйық iшiндегi қысым: . Бұл қысымды кейде гидростатикалық қысым деп атайды. Сұйықтардың қозғалысын зерттейтiн механиканың бӛлiмiн – гидродинамика деп атайды. Сұйық бӛлшектерiнiң қозғалысын зерттеудiң екі тәсiлi бар. 1.Лагранж тәсiлi Бұл тәсiлде әрбiр жеке сұйық бӛлшегiнiң кеңiстiктегi қозғалыс заңдылығы зерттеледi. 2.Эйлер тәсiлi Бұл тәсiлде кеңiстiктiң белгiлi бiр нүктесiнен ӛтетiн сұйық бӛлшектерiнiң жылдамдығы қарастырылады. Сұйық бӛлшектерiнiң қозғалысы - ағыс, ал сұйықтың қозғалысы- ағын деп аталады. Кез келген нүктесiнде жүргiзiлген жанама сол нүктедегi сұйық бӛлшегiнiң жылдамдықтарымен сәйкес келетiн сызықтарды ағын сызықтары деп атайды. Ағын сызықтарының жиiлiгi сол жерде сұйықтың жылдамдығын кӛрсетедi (сурет). Мысалы суреттегi А нүктесiндегi сұйықтың жылдамдығы В нүктесiндегi сұйықтың жылдамдығынан үлкен болады. Ағын сызықтарымен шектелген сұйық бӛлiгiн ағын сорғысы деп атайды. 35 Кез келген нүктесiндегi сұйықтың жылдамдығының шамасы мен бағыты ӛзгермейтiн ағысты стационар ағыс деп атайды. Ағыс сипатына байланысты екіге бӛлiнедi. Егер сұйық қабаттары бiр-бiрiмен араласпай, бiр-бiрiне параллель қозғалатын болса, мұндай ағыс – ламинар ( қабатты ) ағыс деп аталады. Егер сұйық қабаттары бiр-бiрiмен араласып иiрiлiп қозғалатын болса, мұндай ағыс – турбуленттi ( иiрiмдi ) деп аталады. Сығылмайтын тұтқыр емес сұйықты идеал сұйық деп, ал сығылатын тұтқыр сұйық реал сұйық деп аталады. жүктеу/скачать 2,44 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|