Салқынбай А., Абақан Е. с
жүктеу/скачать 13,56 Mb. Pdf көрінісі
|
Салқынбай линг. Түсіндірме сөздік
| СИНОНИМИЯ
(грек, syno- nymia - бірдей аталу) - мағы- налары то л ы қ не ж арты лай сәйкес келетін тіл бірлікгерінің семантикалық қатынастар түрі. С. тілдегі лексикалық, фразео- логиялық, грамматикалық, сөз- жасамдық жүйелерге тән бола ды. Дүниенің сан түрлі қасиеттері С. арқылы тілде өз көрінісін табады. С.-ның лингвистикалық табиғаты тіл бірліктерінің семан- тикалық жақындығымен айқын- далады және белгі мен мағына- ның ассиметриясымен түсіндірі- леді. С.-ның екі негізгі түрі бар: семантикалық (идеографиялық) және стилистикалық. Стилисти- калық С. — заттың мағынасы бірдей, бірақ әртүрлі стилисти- калық сипаты бар сөздермен айқындалады. Атқаратын қы з- 191 метіне байланысты С. тіл бірлік- терінің бір-бірінің орнына қолдану қа б іл е тін б іл -д ір е д і. Ө зара алмасу (импликация) -синоним - д ерге тән қа си е т: «Ол - тіл мам аны »-«Ол - лингвист». Бір- бірінің орнын басу (замещение) си н о н и м д е р д ің ең маңы зды қызметіне жатады, мыс.; «тіл білімі» ж эне « л и н гв и сти ка » . Сонымен қа та р , н а қты л а у (уточнение) - болмыс құбылыс- тары мен заттардың әр түрлі белгілерін ашу үшін қажет. Бұл да синонимдер атқаратын ма- ңызды қызметке жатады. СИНТАГМА (грек, syntagma - қосылған, бірге қаланған) - 1) контексте берілген бір ұғымды б іл д ір е тін и н то н а ц и я л ы қ- мағыналық бірлік. С. бір сөзден, сөздер тобынан және сөйлемнен түруы мүмкін. Л.В.Щерба С.-ны тұтас мағынаны беретін фонети- калық бірлік ретінде қарастыра- ды. С.-ға бөлудің негізгі құралы - пауза. Ол сөйлеу әуенімен (мелодика), ырғақпен (темппен), күштілікпен (интенсивность) қоса жүмсалады. С.-ныңсоңғы түрған сөзіне ең күшті екпін түседі; 2) Б ел гіл і байланы с тү р ім е н жалғанған, екі не одан көп тіл бірліктерінің тізбегі (сөздер, сөз тіркестері, сөйлемдер) (Ф. де Соссюр). жүктеу/скачать 13,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|