Жауабы: 1335г су және 46680кДж энергия бөлінеді.
А. Осы нуклеин қышқылының түрін анықтаңыздар?
Жауабы: Осы кесінділерге ыдырағандықтан бір тізбекті сызықты ДНҚ.
8-есеп
А- бактериофагының нуклейн қышқылдары бөлініп алынды есептейік. Осы нуклеин қышқылын ғылыми тұрғыда талдау жүзеге асырылды.
А
|
Г
|
Т
|
Ц
|
25,1
|
25,9
|
40,3
|
19,7
|
Осы генетикалық материалды (нуклеин қышқылдарын) нуклеаза ферменттерімен өңдеді. Соның нәтижесінде:
экзонуклеаза ферменттері нуклеин қышқылын толығымен нулеотидтерге дейін ыдыратты.
ал S эндонуклеаза ферменттерінің әсерінен нуклеин қышқылдары үш кесіндіге ыдырады (оларды А, Б, В деп белгілейміз).
Енді біз осы кесінділер құрамындағы нуклеотидтерге саны мынандай деп есептейік: А- 1500, Б-2000, В-700 нуклеотидтерден тұрады (1 нуклеотидтің ұзындығы 0,34 Нм). Осы деректерді қолдана отырып төмендегі сұрақтарға жауап беріңдер.
Б. Осы нуклеин қышқылындағы гуанин аззатық негізінің проценттік мөлшерін жазыңыз?
111 ----- 100%
25,9 -----\
100 х 25,9
х= =23,3%
111
В. А бактериофагының нуклеин қышқылының ұзындығы қанша?
2000+1500+700=4200 х 0,34Нм=1428Нм
1428Нм : 1 млн= 0,0014=1,4 х 10-3мм
Г. Осы нуклеин қышқылының S эндоклеаза ферментті үзетін қанша орын бар?
А
Б В S эндоклеаза ферментті үзетін қанша орын
Д. Осы А бактериофагының нуклеин қышқылдарында толығымен бактериофаг қабықшасының ақуыздары туралы информация жазылған деп есептейік.
Егерде осы ақуыздар орта шамамен 150 аминқышылындарынан тұрса. Осы А бактериофаг нуклеин қышқылында әртүрлі ақуыздар молекуласы туралы информация жазылған?
150 х 3 = 450 нуклеин
А-Б-В=4200:450=9
Жауабы: 9 ақуыз жазылған.
Е. Осы А бактериофагы өсіп жатқан ортада тек бактериофагқа тән фермент ( молекулалық салмағы 100000 дальтон) 2 грамм/ 1 литрге шаққандағы мөниерде бар деп есептейік. Осы ферменттің молярлық концентрациясын жазыңыз.
2 гр х 1000 мл = 2000 : 100000 дт = 0,02 милимоль/литр
сының ақуыздары орта шамамен 400 амин қышқылынан тұрса осы х бактериясының нуклеин қышқылдарында қанша әртүрлі ақуыздар молекуласы туралы информация жазылған.
400 х 3= 1200 нуклеотид
5000000 : 1200= 4166 ақуыз. 9-есеп
Ғалымдар х бактериясының нуклеин қышқылын бөліп алып ,оның нуклеотидтік құрамын талдады. Алынған деректер төмендегідей.
Азаттық негіздер мөлшері (моль) литрге тең
|
Тәжірибе
№
|
аденин
|
гуанин
|
тимин
|
цитозин
|
урацил
|
1
|
29,6
|
25,9
|
29,3
|
15,75
|
0
|
2
|
29,3
|
25,5
|
25,5
|
15,70
|
0,001
|
3
|
29,0
|
25,7
|
25,1
|
15,65
|
0
|
%
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
| Нуклеин қышқылдары эндонуклеазалық тән ферменттерімен өңдеу нәтижесінде аталмыш нуклеин қышқылының эндонукмазалық ферменттерінің барлығының әсеріне толық тұрақтылығын көрсетті (яғни кіші кесінділерге ыдырады).
Осы нуклеин қышқылының молекулалық салмағы 3,3 х 109 дальтон, Жұп нуклеотидтердің молекулалық массасы 660 дальтон ,ал жұп нуклеотидтердің ұзындығы 0,34 мм. Осы деректерді қолдана отырып тониндегі сұрақтарға жауап беріңіздер?
А. Осы нуклеин қышқылының түрін анықтаңыз?
Жауабы: Бір тізбекті сақиналы ДНҚ.
Б. Осы нуклеин қышқылының тимин азаттық негізінің пайда бөлу мөлшерін анықтаңыз? (%)
29,3 + 25,5 + 25,1= 79,9 : 3 = 26,6
В. Осы нуклеин қышқылының ұзындығы 3,3х 109 =3300000000 : 660= 5000000 х 0,34 Нм= 1,7 мм
Г. Осы х бактериясының нуклеин қышқылында толығымен ақуыз туралы информация жазылған деп есептейік. Егер де осы х бактерия
Д. Осы х бактерия жасушасының ішінде 10 грамм/ 1 литрге шаққандағы мөлшерде фермент (молекулалық салмағы 100000 дальтон) бар деп есептейік. Осы ферменттің молярлық концентрациясын жазыңыз?
10г х 1000мг=10000 : 100000 дальтон= 10,1 милимоль/ 1литрге шаққанда.
И. Осы х бактериясы энергияның көзі ретінде тек қана глюкозасы бар ортада өсірдік деп есептейік. Бактерияның осы ортада өмір сүру барысында 9 моль глюкозаны пайдаланды.
Төмендегі сұрақтарға жауап беріңдер.
Осы процесс қалай аталады?
Жауабы: ашу процесі.
Осы процесс нәтижесінде төмендегі заттарды ата?
9C6H12O6 18C2H5OH+CO2
ж/н глюкоза спирт көмірқышқыл газы
10-есеп
Жүгері кенесінің саны- 128
Жүгері дәнінің саны- 200
Аналық кененің күнделікті салған жұмыртқасының саны 1,6 әрбір жүгері дәніндегі жұмыртқа саны 2,56 ересек кенелер пайда болатын жұмыртқалардың проценттік мөлшері 70,0 жұмыртқасы жоқ дәндердің проценттік мөлшері -5,0%.
Аналықтарының, аталықтарына арақатынасы 1: 1
Осы келтірілген дәректерді пайдалана отырып, ұяшықтағы жұмыртқа саны бойынша жүгері кенесінің популяциясының теңсіздігін анықтаңдар.
А. Әрбір дәндегі кененің саны қанша?
200:128=1,56
Б. Аналық кененің күнделікті солатын жұмыртқасының жалпы саны қанша?
128 : 2= 64 х 1,6=102,4
В. Жүгері дәніндегі жұмыртқаның жалпы саны қанша?
200 х 2,56=512
Г. Жұмыртқасы бар дәндердің саны қанша?
200 : 100=2 х 5%=10
200- 10=190
Дәнінің жұмыртқасы бар.
Ересек даралар (особьтар) беретін жұмыртқаның жалпы саны қанша?
512 : 100=5,12 х 70%=358,4
11-есеп
Шегірткенің А популяциясында аталық даралар өз өмірінде бір ғана сперматофор түзеді және оны бір аналық дараға бере алады деп есептецік. Ал аналық дара керісінше бір емес бірнеше жұмыртқа сала алады және әртүрлі аталық даралармен бірінен несін бірімен шағыласа алады. Ғалымдар осы популяциялар дараларына тәжірибе қайда.
Тәжірибе нятижесі кестеде көрсетілген.
|
Аналық даралардың салмағының орташа салмағы
|
Бір аналық дараға, келетін жұмыртқалардың орташа саны
|
Аталық дара қабылдамаған аналық дара
|
3,23 г
|
30
|
Аталық дара қабылдаған аналық дара
|
3,71 г
|
48
|
Кестедегі деректер негізінде келесі сұрақтарға жауап беріңіздер.
Еш жұмыртқасы жоқ аналық дараның орта салмағы (грамм)?
2. Егерде 4 аталық дара (1,2,3,4) бір аналық дарамен шағылысса әрқайсысы қанша жұмыртқа ұрықтандыра алады.
Әрбір аталық дарамен шатылысқан соң аналық дараға сәйкес 4 топ жұмыртқалар жасады және аналық дараның салмағы мынандай болды деп есептейік: 3,87 г, 3,52, 3,74, 3,74
А) Біріші аталық дара бірінші аналық дарамен шағылысқанда___?___ жұмыртқа.
Б) Екінші аталық дара бірінші аналық дарамен
шағылысқанда ___?___ жұмыртқа.
В) Үшінші аталық дара бірінші аналық дарамен шағылысқанда ___?___ жұмыртқа.
С) Төртінші аталық дара бірінші аналық дарамен шағылысқанда ___?___ жұмыртқа.
Жауабы:
48-30=18
3,71-323=0,48:18=0,026
0,026 х 30= 0,79
3,23г – 0,79г= 2,44 ені жұмыртқасы жоқ аналық.
А)3,87-2,44=1,43:0,026=55
Б) 3,74-2,44=1,3:0,026=50
В) 3,52-0,44=1,08:0,026=41
С) 3,74-2,44=1,3:0,026=50
12-есеп
Drosophila melanogaster неміс шыбынының жабайы типінің көзі қоңыр-қызыл болып келеді. Бұндай көзде екі түрлі пигмент болады: ашық-қызыл және қоңыр. Студент Drosophila stok Centre орталығынан бірнеше мутантты штаммалар алды. Атап айтқанда cinnabar scarlet, және vermilion. Олардың барлығының көздері ашық қызыл түсті. Ас үйді шелектен тағы бір ашық-қызыл көзді мутантты шыбынды тауып алды. Содан соң, ол бұл мутантты шыбыннан нағыз гомозиготалы штамм алып, оны KZ деп атады. Оның жолдасы тағыда бір ашық-қызыл көзді мутантты “WIK” штамын берді осы мутантты гомозиготаларды бір-бірімен шағылыстыру нәтижелері кестеде көрсетілген. Әрбір F, ұрпақ жұздыш шыбыннан тұрады. Ал F2 ұрпақтағы даралар саны кестеде көрсетілген. Жабайы тип «+» таңбасымен, ал ашық қызыл мутанттар «m» таңбасымен берілген.
Ата-аналық штамдар(Р) аналық х аталық
|
F1 фенотипі
|
F2 фенотипі
|
Ана- лықтар
|
Ата-лықтар
|
Ана-лықтар
|
Ата-лықтар
|
Cinnalar x +
|
+
|
+
|
762+242 m
|
757+239 m
|
carlet x +
|
+
|
+
|
312+101 m
|
301+99 m
|
carlet x
Cinnabar
|
+
|
+
|
908+699 m
|
901+692 m
|
Vermillion x +
|
+
|
m
|
111+104 m
|
111+102 m
|
KZ x+
|
+
|
+
|
612+199 m
|
601+182 m
|
KZ x
Cinnabar
|
m
|
m
|
216 m
|
203 m
|
WIK x +
|
+
|
m
|
160+151 m
|
155+149 m
|
WIK x
Vermilion
|
+
|
m
|
203+197 m
|
4+396 m
|
Қандай ашық-қызыл көзді мутантты штамм жабайы типке қатысты аутосомды, моногибридті рецессивті тұқым қуалайды.
Қандай гендер (мутациялар) шағылысу барысында тіркесін тұқым қуалайды?
А. Cinnabar және Scarlet
В. Cinnabar және Vermilion
С. Vermilion және KZ
Д. KZ және WIK
Е. Vermilion және WIK
Жауабы: F2 берілген аталықтар мен аналықтардың ара қатынасын табамыз.
Аталық+аналық
|
Аналықтар
|
Аталықтар
|
|
Cinnabar x +
|
762+242m=1004
X=75%+25% m
|
757+239m=996
X=76%+24%m
|
3:1
|
Scarlet x +
|
312+101m=413
X=75%+25% m
|
301+99m=400
X=75%+25%m
|
3:1
|
Scarlet x
Cinnabar
|
908+699m=1607
X=56%+44% m
|
901+692m=1593
X=56%+44%m
|
1:1
|
Vermilion x +
|
114+104m=218
X=52%+48% m
|
111+102m=213
X=52%+48%m
|
1:1
|
KZ x +
|
612+199m=811
X=75%+25% m
|
601+181m=782
X=76%+24%m
|
3:1
|
KZ x + Cinnabar
|
216 m
|
203m
X=100%m
|
|
WIK x +
|
160+151m=311
X=51%+49% m
|
155+149m=304
X=50%+50%m
|
1:1
|
WIK x
Vermilion
|
203+197m=400
X=50%+50% m
|
4+396m=400
X=1%+99%m
|
|
Қандай ашық -қызыл көзді мутантты штамм жабайы тұқым қуалайды?
--------А. Cinnabar
--------В. Scarlet
--------С. Vermilion
--------Д. KZ
--------Е. WIK
Қандай гендер (мутациялар) шағылысу барысында тіркесін тұқым қуалайды?
-------- Cinnabar және Scarlet
-------- Cinnabar және Vermilion
-------- Vermilion және KZ
-------- KZ және WIK
-------- Vermilion және WIK
13-есеп
Қыщқылдық фосфотаза ферменті электрофорезден соң белсенділігі бойынша айқындалды (суретті қара) Гельде диплойды организмдер популяциясынынң 12 дарасынан алынған зәрзаттар зерттелді (1-12 санымен белгіленген) фермент бір лакуспен анықталады. Популяцияның генофондында бұл локустың екі аллемі бар (АК жене ак әріптерімен белгілейміз).
Осы популяцияның генофондында осы локус бойынша қанша генотип болуы мүмкін?
Жауабы: 4 геносип АК,Ак,аК,ак.
Суреттегі деректер негізінде бұл ферменттің қанша полипептид тізбегінен тұратынын анықтаңдар?
Жауабы: 3 полипептид тізбегінен тұрады.
Суреттегі деректер негізінде 1,2,5,10 және 123 сандарымен белгіленген даралардың генотипін жазыңыз. Рецессивті аллельмен анықталатын фермент формасының электро теріс заряд дәрежесі жоғары деп есептейік.
(жоғарыда аталған символды пайдалан)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Жауабы: 1. АК 2. Ак 5. Ак 10. АК 12.Ак
Жоғарыда айтылған популяциядан кездейсоқ таңдап алынған 200 дараларды пайдаланып 1,5 және 2 сандарымен белгіленген генотиптер жиілігі анықталады (кестені қара). Осы деректер негізінде осы неготипті даралардың санын табыңыз?
(кестеге сәйкес торын толтырыңыз)
Генотип
|
Генотип жиілігі
|
Даралар саны
|
1
|
0,570
|
?
|
5
|
0,370
|
?
|
2
|
0,060
|
?
|
Жауабы: (1) 0,570 х 200= 114 дара
(5) 0,370 х 200=74 дара
(2) 0,060 х 200= 12 дара
2. Аллельдер жілігін анықтау
V
q= = 0,06=0,245
200
p=1-0,245=0.,755
P(доминантты) 0,755 q(рецессивті) 0,245
Х2 (хи-квадрат) формуласы арқылы есептер шығару.
Практикалық және теориялық күтілген тарлу нәтижесінің ауытқуының хи-квадрат деп аталады.
Х2 критериі О-дік гепотизаны тексеру үшін қолданылады, теориялық есептеулер мен практикада айырмашылық блмаған жағдайда Х2=О
(О-Е)2
Х =
E
Мұнда О-зерттеу нәтижесімен шыққан шын шама, ал Е-теориялық күткен шама.
=қосындысының белгісі.
14-есеп
Қара тұқымнан өсіп шыққан фосольді ақ түстімен бұдандастырғанда 176 қара 198 ақ тұқымдар алынды. Бастапқы форма генотипін және Х2 анықтаңыздар. Бұл бұдандастырудың типі қалай аталады?
Берілгені
|
Қара түсті
|
Ақ түсті
|
Барлығы
|
Экспериментті Р
|
176
|
198
|
374
|
Теориялық күтілім Е
|
187
|
187
|
374
|
Ауытқу
|
11-
|
11
|
0
|
Ауытқу квадраты Е2
|
121
|
121
|
-
|
Ауытқу квадратының теориялық қатынасы
|
0,647
|
0,647
|
1,3
|
(176-187)2
х 2= =0,647
187
(198-187)2
х 2= =0,647+0б647=1,3
187
Жауабы: Қара тұқымнан алынған өсімдіктер А гені бойынша гетерозиготалы болу керек. Олай болмағанда ақ түсті тұқымды өсімдіктің будандастырғанда барлық ұрпақта тұқым қара түсті болар еді. Будандастырудың мұндай түрін анализдік будандастыру деп атайды.
Аа х аа Аа : аа
Фенотип қатынасы 1: 1 х2 =1,30
15-есеп
Екі өсімдікті будандастырғанда F1 де фенотип бойынша таралу жүреді А=179, Б=134, В=23. Бұл таралу қай будандастыруға сәйкес келеді х2 –ты анықтаңыздар.
Берілгені
|
А
|
Б
|
В
|
Барлығы
|
Эксперимент
|
179
|
134
|
23
|
336
|
Теориялық
|
189
|
126
|
21
|
336
|
Ауытқу
|
10-
|
8
|
2
|
|
Ауытқу квадраты
|
100
|
64
|
4
|
|
336 х 1: 16=21 336 х 3 : 16=63 теориялық
336 х 3 : 16=63 336 х 9 : 16=189 күтім
(179-189)2 (134-126)2 (23-21)2
х2= = = =0,531+0,507+0,2=1,2
189 121 21
х2=1,23
16-есеп
Дөңгелек жасыл жемісті қарбызды ұзын жолақты қарбыз өсімдігімен шағылыстырғанда Ғ1 де барлық өсімдіктер дөңгелек жасыл жемісті болады.
Ғ1 гибоидтерді өзара тозаңдандырғанда екінші буында: 910 дөңгелек жасыл, 290 дөңгелек жолақты, 298 ұзын жасыл, 102 ұзын жолақты жемісте қарбыздар алынды. х2 формуласын пайдалана отырып эксперимент пен практиканың арасындағы айырмашылықтың бар немесе жоқ екендігін анықтаңдар?
Берілгені
|
Дом жасыл
|
Дом-қ жолақ
|
Ұзын жасыл
|
Ұзын жолақ
|
Барлығы
|
Эксперимент
|
910
|
290
|
290
|
298
|
1600
|
Теориялық күтілім
|
900
|
300
|
300
|
300
|
1600
|
Ауытқу
|
10
|
-10
|
2-
|
2-
|
-
|
Ауытқу квадраты
|
100
|
100
|
4
|
4
|
|
(910-900)2 (290-300)2 (298-300)2 (102-300)
х 2= = = = =0,111
900 300 300 300
х2=0,497
17-есеп
Тұқым қуалайтын Тея-Сакс ауруын рецессивті ген анықтайды. Аурудың негізгі белгілерінің көздері көрмейді және ақыл-есі кем. Нәрестелердің арасында бұл аурудың жиілігі 100000 адамның 10-ы. Харди-Вайнберг формуласын пайдаланып генофондтағы гетерозиготалардың жиілігін табыңыз?
10
a =q= = 0,0001=0,01 (a гені)
100000
Р=1-0,1=0,99(А-гені) Р2=(АА)=0,992=0,9801
немесе 98,01% (АА)
q2= 0,01=0,0001 0,01% (aa)
2Pq(2Aa)=2 x 0,99 x 0,0198 немесе 1,98% (Aa)
|
PA 0,99
|
qa 0,01
|
PA 0,99
|
0,9801 (AA)
|
0,0099 (Aa)
|
qa 0,01
|
0,0099 (Aa)
|
0,0001 (aa)
|
18-есеп
Қайсы бір аралдан 10000 түлкі атып алынған. Олардың 9991 сары, ал 9-ақ түсті болған. Жүнінің сары түсті болуы доминантты белгі. Олай болса, барлық 10000 дарының ішіндегі гомозиготалы сары, гетерозиготалы сары және ақ түсті түлкілердің проценттік мөлшерін анықтаңдар?
a = q2= 9 = 0,0009=0,03 немесе 3%
10000
Р=0-0,03=0,9409 немесе 94,09%
Аа=2Pq=2[0,97]0,03=0,082 5,82%
q2=0,032=0,0009
AA (гомозиготалы доминантты сары түлкі)=94,09%
Aa (гомозиготалы доминантты сары түлкі)=5,82%
Aa (гомозиготалы рецессивті ақ түлкі)=0,09%
19-есеп
Қара бидайда кездесетін альбинизм аутосомдық рецессивті белгі ретінде тұқым қуаланды. Есеп жүргізілген етестіктегі 84000 өсімдіктің 210 альбинос болып шыққан. Осы популяциядағы альбинизм генінің жиілігі және осы өсімдіктердің доминантты гомозиготталы (RR) гетерозиготалы (Rr) және рецессивті (rr) альбинос өсімдіктердің проценттік мөлшерін анықтаңдар?
R-доминатты қалыпты. r-рецессивті альбинос
210
R R=q2= =0,0025
84000
R=q2= 0,0025=0,05 немесе 5%
RP=1-0,05=0,95 немесе 95%
RRp2=0,952=0,9025 немесе 90,25%
Rr=2pq=2 x 0,95 x 0,05=0,095 немесе 9,5%
rr=q2=0,05=0,0025
p2RR 0,6025=2pq 0,095(Rr)+q2(rr )0,0025=1
20-есеп
Осы шегірткелердің фенотиптінің үш жасыл, сұр және сары формалары кедеседі деп ойлайық. Генетикалық зерттеулер оларды өзара шағылыстыру төмендегідей нәтижелер көрсетті.
а) жасыл х жасыл= әрқашан жасыл ұрпақ береді.
б) сары х сары= әрқашан сары ұрпақ береді.
в) сұр х сұр= 50% сұр, 25% жасыл, 25% сары ұрпақтар қатынасын көрсетті.
Үш жыл бойы оқшауланған шегірткелер ауланып, фенотиптерінің қатынастары зерттелді. Зерттеу нәтижесінде 1-ші жылы- 600, 3-ші жылы 700 болатынын көрсетті. Осы деректер негізінде келесі сұрақтарға жауап беріңіздер?
а) Харди-Вайнберг заңының шарттты толық орындалды деп есептеп, жылдар бойынша орташалар негізінде келесі көрсеткіштерді анықтаңдар;
А1-Аллельді гендердің жиілігін анықтаңдар (үтірден кейін үш санға дейін дәлдікте болу керек).
3. Жылдық зерттелген сары шегірткелердің орта шамасы
1800
5 00+600+700= =600
3
q2= 0,1=0,316
P=1-0,316=0,684
A2- Генотиптердің жиілігін анықтаңдар.
p2(AA)=0,6842=0,468
q2(aa)=0,12=0,1
2pq(2Aa)=2 x 0,684 x 0,316= 0,432
p20,468+ 2pq 0,432+ q20,1=1
А3- келесі фенотипті шегірткелердің санын анықтаңдар?
6000 х 0,468=2808 жасыл шегіртке (AA)
6000 х 0,432=2592 сұр шегіртке (Aa)
6000 х 0,1=600 сары шегіртке (aa)
21-есеп
Галактоза ферменті 4 бірдей полипептид тізбегінен тұрады. Әрбір полипептид тізбегі 1327 аминқышқыл қалдығынан тұрады. Галактоза ферментінің ұзындығы мен молекулалық салмағын анықтаңыздар. Аминқышқыл молекуласының молекулалық массасы 100, ал нуклеотидтің молекулалық массасы 345 деп есептейік. Бір нуклеотидтің ұзындығы 3,4 Ао (ангстрем).
1327 х 4=5308 х 100=530800 дальтон
5308 х 3=15924 нуклеотид х 345=5493780 дальтон
15924 х 3,4А= 54141,6 ангстрем
Жауабы: Галактоза ферменті генінің молекулалық салмағы 530800 дальтон
Галактоза ферменті генінің ұзындығы 54141,6 ангстрем.
Достарыңызбен бөлісу: |