Сандар және белгілері



бет3/3
Дата05.10.2022
өлшемі1,79 Mb.
#151866
1   2   3
Байланысты:
матем ережелері

1а(ар) = 100м2
2 =100дм2 =10000 см2=1000000м2
1га = 100 а
1дм2 =100 см2 = 10000 мм2
1га = 100 а = 10000 м2
Көлем өлшем бірліктері


1 см3 =1000 мм3
1 дм3 =1000000 мм3
1 дм3 = 1000 см3
1 м3 = 1000000 см3
1 м3 = 1000 дм3
1 л су = 1 дм3



3 1 дм3 1 см3 км- километр, м -метр, дм-дециметр, см -сантиметр, мм-миллиметр
Разрядттар және кластар


10 бірлік = 1 ондық
10 бірлік мың = 1 ондық мың = 10000
10 ондық = 1 жүздік
10 ондық мың = 1 жүздік мың = 100000
10 жүздік = 1 мыңдық
10 жүздік мың = 1 мыңдық мың = 1 миллион = 1000000
10 бірлік миллион = 1 ондық миллион = 10000000
10 ондық миллион = 1 жүздік миллион = 100000000
10 жүздік миллион = 1 мыңдық миллион = 1 миллиард = 1000000000


Бірліктер, ондықтар және жүздіктер бірінші класты немесе бірліктер класын құрайды. Бірлік мыңдар, ондық мыңдар, жүздік мыңдар екінші класты немесе мыңдар класын құрайды.


Бірлік миллион, ондық миллион және жүздік миллион миллиондар класын немесе үшінші класты құрайды.


Көп таңбалы сандарды кластарын атап, солдан оңға қарай оқиды. Барлық цифрлары нөл болатын сандардың класс бірліктерін және кластарын атамайды.
Мысалы: 4321-төрт мың үш жүз жиырма бір, 25000-жиырма бес мың.



Кластар

Миллиондар

Мыңдар

Бірліктер

3-класс

2 - класс

1-класс



разрядтар

жүзд.

онд.

бірл.

жүзд.

онд.

бірл.

жүзд.

онд.

бірл.

9-шы

8-ші

7-ші

6-шы

5-ші

4-ші

3-ші

2-ші

1-ші

сандар

3

2

1

4

5

6

7

8

9




2

1

4

5

6

7

8

9







1

4

5

6

7

8

9










4

5

6

7

8

9













5

6

7

8

9
















6

7

8

9



















7

8

9






















8

9

























9

Көп таңбалы сандарды солдан оңға қарай кластарының атауымен оқиды.
Мысалы: үш жүз жиырма бір миллион төрт жүз елу алты мың жеті жүз сексен тоғыз.
321456789 бірлік
32145678 ондық
3214567 жүздік
321456 бірлік мың
321456789 санында
32145 ондық мың
3214 жүздік мың
321 бірлік миллион
21ондық миллион
1 мыңдық миллион
Жылдамдық. Уақыт. Қашықтық.


Жылдамдық уақыт бірлігінде жүріп өтілген қашықтық.


V - жылдамдық t - уақыт
s - қашықтық


S
V = Жылдамдықты табу үшін - қашықтықты уақытқа бөлеміз t

S = V x t Қашықтықты табу үшін – жылдамдықты уақытқа


көбейтеміз
S
t = Уақытты табу үшін – қашықтықты жылдамдыққа V бөлеміз
Жұмыс. Өнімділік. Уақыт


А – жұмыс (орындалған өнімнің сапасы)
V - өнімділік (уақыт бірлігінде істелген жұмыс) t - уақыт (барлық жұмыс орындалған уақыт)






Жұмысты табу үшін, өнімділікті уақытқа көбейту қажет


А = Vx t



Өнімділікті табу үшін, жұмысты уақытқа бөлу қажет.


V = A: t



Уақытты табу үшін, жұмысты өнімділікке бөлу қажет


t = A : V

Геометриялық пішіндер





Төртбұрыш Тік төртбұрыш Шаршы Үшбұрыш Ромб






Көпбұрыш Шеңбер сопақша Текше


Периметр
Периметр – геометриялық фигуралардың қабырғаларының ұзындықтарының қосындысы Периметр латын әріпі Р мен белгіленеді.



Тік төртбұрыштың периметрін табу
а
в в

а
Р = а +в+а+в = 2ха+2хв= 2х(а+в)


Үшбұрыштың периметрін табу


а в

с
Р = а + в + с


Шаршының периметрін табу
а
а а

а
Р = а + а+ а+ а= 4ха


Көпбұрыштың периметрін табу в


а с
d f
e
Р= а + в + с +f + e + d

Фигуралардың ауданын табу


Аудан – фигураның алып жатқан орны Оны латынның S әріпімен белгілейді.
Бірліктері: километр квадрат (км2), метр квадрат (м2), сантиметрквадрат (см2) және т.б.


Тік төртбұрыштың ауданын табу
а


S = a x b b b





S = a x a
а
Шаршының ауданын табу a


a a


a



Кубтың көлемін табу
Текшенің көлемін табу үшін оның қырын көбейткіш ретінде үш рет алып, көбейтіндінің мәнін табу керек
V = 2 cм х 2 см х 2см
2 см V = 8 см3


2 см
2 см

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет