Сабақтың мазмұны мен кестесі
1-жұма:
Дәріс 1
Тақырыбы: Диалектология ғылымы, міндеттері.
Сабақтың мазмұны:
1 . Диалектология ғылымы, оның зерттеу объектісі.
2. Жергілікті диалекті мен говорлар туралы ұғым, пайда болу жолдары.
3. Зерттеу сипатына қарай бөлінуі.
4. Жергілікті және әлеуметтік диалектілер, ерекшеліктері.
Әдебиеттер:
Ш. Сарыбаев., Ғ.Қалиев. Қазақ диалектологиясы. А., 2004 ж.
С.Аманжолов . Вопросы диалектологии и истории казахского языка. А., 1954 ж.
Т.Қордабаев. Қазақ тіл білімінің дамуы мен қалыптасу жолдары. А, 1995
Ш. Сарыбаев., О. Нақысбеков. Қазақ тілінің аймақтық лексикасы. А., 1989 ж.
ОЖСӨЖ мазмұны:
Диалектімен мен говор, олардың айырмашылығы.
Қазақ тіліндегі говор мен диалектінің пайда болуы, қалыптасуы, қазіргі жайы.
Өзге ғылымдармен байланысы.
Әдебиет, Интернет ресурстары т.б. деректер:
К. Аханов. Тіл білімінің негіздері. А, 1993.
Ш. Сарыбаев., Ғ.Қалиев. Қазақ диалектологиясы. А., 2004 ж.
Т.Қордабаев. Қазақ тіл білімінің дамуы мен қалыптасу жолдары. А, 1995
СӨЖ мазмұны:
1. Ру, тайпа, халық, ұлт, әдеби тіл.
2. Түркі тіліндегі диалектілер.
Әдебиет:
Радлов В.В. Образцы народной литературы тюркских племен. Ч.Ш. СПБ 1870.
Вопросы диалектологии тюркских языков 3 том, Баку. 1963.
Мусаев К.М. Лексикология тюркских языков. М., 1934.
Сарыбаев Ш. Казахская региональная лексикография. А., 1976.
Сауранбаев Н. Диалекты в современном языке. – «Вопросы языкознания», №5, 1955.
Тереньев М. Грамматика турецкая, персидская, киргиская и узбекская, СПБ, 1875.
№ 1- практикалық сабақ
1.Тіл білімінің диалектология саласы, оның зерттеу нысаны.
2.Диалектология ғылымының басқа ғылымдармен байланысы.
3.Жергілікті диалектілер мен әлеуметтік диалектілердің айырмашылықтары.
Әдебиеттер: 1,5,8,12,18,19.23.
ОЖСӨЖ мазмұны
1.Диалектіл ердің пайда болуы туралы ұғымдар.
2.Провинциализм мен варваризмнің ерекшеліктері.
3.Дилектизмдердің жаргондармен байланысы бар ма?
Әдебиеттер: 3,9,11,14,17,25,38,51.
СӨЖ мазмұны: Тақырыпқа байланысты өзге ғылым салаларымен байланысын айқындау.
Әдебиет: 13,19,33,37..
2 - жұма
Дәріс 2
Тақырып: Қазақ диалектологиясының Қазан революциясына дейін және кейін зерттелуі
Дәрістің мазмұны:
Ревалюциядан бұрынғы - Н.И.Ильминский, В.В.Радлов, П.М.Мелиоранский, Н.Р.Катанов, В.В.Катаринский, М.Терентьевтердің қазақ тіліндегі диалектілері туралы пікірлері.
Ревалюцияға дейін бастырған ауыз әдебиеті нұсқаларында жергілікті тіл ерекшеліктерінің қоса қамтылуы. (Батырлар жырлары, маақал – мәтелдер. т.б.)
Әдебиет:
П.М.Мелиоранский. Краткая гамматика казахского и киргизского языка ч. 3., 1870.
Радлов В.В. Образцы народной литературы тюркских племен. Ч.Ш. СПБ 1870.
Тереньев М. Грамматика турецкая, персидская, киргиская и узбекская, СПБ, 1875.
Ш. Сарыбаев., Ғ.Қалиев. Қазақ диалектологиясы. А., 2004 ж.
Аманжолов С. Вопросы диалектологии и истории казахского языка А. 1959.
ОЖСӨЖ мазмұны:
Революцияға дейінгі тюрколог-ғалымдардың қазақ тіліндегі диалектілік ерекшеліктер мен оның диалектілерге бөлінуі – бөлінбеуі жайындағы пікірлері.
Ильминскийдің, Позднеевтің, Мелиоранскийдің пікірлері.
Әдебиет:
П.М.Мелиоранский. Краткая гамматика казахского и киргизского языка ч. 3., 1870.
Радлов В.В. Образцы народной литературы тюркских племен. Ч.Ш. СПБ 1870.
Тереньев М. Грамматика турецкая, персидская, киргиская и узбекская, СПБ, 1875.
Ш. Сарыбаев., Ғ.Қалиев. Қазақ диалектологиясы. А., 2004 ж.
Аманжолов С. Вопросы диалектологии и истории казахского языка А. 1959.
СӨЖ мазмұны:
Эпостық, лиро-эпостық, аңыз әңгімелерден, мақал – мәтелдерден тілдік ерекшеліктерді жинау, карточкалар жию.
Әдебиет:
Батырлар жыры. 2 томдық А. 1986
Қазақ ертеіглері. 3 томдық А. 1988.
Қазақтың мақал – мәтелдері. А. 2004.
№2- практикалық сабақ:
1.Қазақ диалектологиясының Қазан революциясына дейін дамуы.
2. Қазақ диалектологиясының Қазан революциясынан кейін дамуы.
3.Қазіргі диалектолог-ғалымдардың классификациясы.
Әдебиеттер: 4,9,12,17,23,28,31,35,45.
ОЖСӨЖ мазмұны:
Қазан төңкерісіне дейін қалыптасқан пікірлер.
Қазан төңкерісінен кейінгі ұйымдастырылған экспедициялардың маңызы.
Алғашқы диалектологиялық еңбек туралы әңгімелеу.
Әдебиеттер: 12,17,23,30,34,41.
СӨЖ мазмұны: Ж.Досқараев пен С.Аманжоловтың еңбектерін конспектілеу.
Әдебиет: 23,28.
3-жұма:
Дәріс 3
Тақырып: Лексикалық ерекшеліктер.
Зат, құбылыс атауларын білдіретін сөздер.
Әдеби тілде баламасы бар доминанттар.
Сәйкесті, сәйкессіз диалектілік ерекшеліктер.
Әдебиет:
Ж.Досқараев. Қазақ тілінің жергілдікті ерекшелітері.
Қазақ тіліндегі аймақтық ерекшеліктер. А. 1990.
Қазақ тілі тарихы мен диалектісінің мәселелері. А. 1960-1965жж.
О.Нақысбеков. Қазақ тілінің оңтүстік говорлар тобы. А. 1982ж.
Ә Нұрмағанбетов. Түрменстандағы қазақтардың тілі. А. 1972ж.
Ш. Сарыбаев., О. Нақысбеков. Қазақ тілінің аймақтық лексикасы. А., 1987 ж.
ОЖСӨЖ мазмұны:
Батыс диалектісіне тән заттың, құбылыстың атын білдіретін сөздерді жинау.
Батыс диалектісіне тән диалектілерді өзге оңтүстык, шығыс, орталық – солтүстік диалектілерімен салыстыру, ерекшеліктерін айқындау.
Әдебиет:
Ш.Сарыбаев. Батыс Қазақстан экспедициясының материалдарынан.// Қазақ тілі мен диалектысының мәселелері. 4-шығуы. А. 1962.
Бөрібаев Ә. Орда қазақтарының тіліндегі ерекшеліктер.
Қазақ тілінің диалектологиялық сөздігі. А. 1969ж. А. 1999-2004. 3-томдық.
О.Нақысбеков. Қазақ тілінің оңтүстік говорлар тобы. А. 1982ж.
Ә Нұрмағанбетов. Қазақ тілі говорларының батыс тобы. А. 1978ж.
Ж.Болатов. Восточная группа говоров казахского языка и ее отношение к литературному языку. А. 1970.
СӨЖ мазмұны:
Зат, құбылыс атауларына байланысты жинақталған материалдарды лексико – семантикалық жақтан бөлу.
Әдеби тілімізде баламасы бар сөздермен сәйкесті, сәйкессіз ерекшеліктерді анықтау.
Әдебиет:
Қазақ тілінің диалектологиялық сөздігі. А. 1969ж. А. 1999-2004. 3-томдық.
О.Нақысбеков. Қазақ тілінің оңтүстік говорлар тобы. А. 1982ж.
Ә Нұрмағанбетов. Қазақ тілі говорларының батыс тобы. А. 1978ж.
Ж.Болатов. Восточная группа говоров казахского языка и ее отношение к литературному языку. А. 1970.
№3- практикалық сабақ:
Зат, құбылыс атауларын білдіретін сөздер.
Заттың сынын, сыр-сипатын білдіретін сөздер.
Іс - әрекетті, қимыл – қозғалысты білдіретін сөздер.
Әдебиеттер:9,10,17,21,26,35,37,43.
ОЖСӨЖ мазмұны:
1.Зат- құбылыс атауларын білдіретін сөздерді лексика- семантикалық жақтан классификациялау.
2.Батыс сөйленісінде қолданылатын заттың сыр- сипатын білдіретін сөздерді жинақтау.
3.Іс- қимылды білдіретін сөздерге мысалдар келтіру,
Әдебиеттер: 26,32,34,6,14,3.
СӨЖ мазмұны: Әр сөйленіске тән лексикалық ерекшеліктерді салыстыру.
Әдебиеттер: 18,22,31,39,43,47,50.
4 - жұма
Дәріс 4
Тақырып: Диалектілік сипаттағы кәсіби сөздер
Достарыңызбен бөлісу: |