Семинар тақырыбы: Бұқаралық әдебиеттің интернеттік әдебиеттен ерекшелігі туралы ғылыми-қоғамдық пікір
жүктеу/скачать 19,05 Kb.
|
Сағынбаева Әсел семинар
- Бұл бет үшін навигация:
- Семинар тақырыбы: Бұқаралық әдебиеттің интернеттік әдебиеттен ерекшелігі туралы ғылыми-қоғамдық пікір
- ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
|
Сағынбаева Әсел Радикқызы Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Қазақ тілі мен әдебиеті мамандығының 1-курс магистранты; Тексерген: Ержанова Сәуле Семинар тақырыбы: Бұқаралық әдебиеттің интернеттік әдебиеттен ерекшелігі туралы ғылыми-қоғамдық пікір Семинар бойынша негізгі сұрақтар: Қазіргі бұқаралық санада қандай негізгі қарсылықтар бар ол күнделікті өмірімізді анықтайды? Олар қалай білінеді? Өз пікіріңізді негіздеңіз, мысалдармен растаңыз. Бұқаралық әдебиеттің интернеттік әдебиеттен ерекшелігі туралы ғылыми-қоғамдық пікірлерге шолу жасаңыз Бұқаралық әдебиет - бұл қазіргі мәдениеттің бөлігі, жаңа заманның құбылысы. Әдебиеттегі жаңа тенденцияның пайда болуы, ең алдымен капиталистік қатынастардың, урбанизацияның дамуымен және. образдар мен өмір салтының сәйкесінше өзгеруімен байланысты ауқымды әлеуметтік және мәдени өзгерістердің белгісі болып табылады. Осы күні көркем әдебиетке қызығушылық азайғанымен, арнайы тақырыптарға негізделген салалық әдебиетке сұраныс жоғарылап келеді. Бұл енді - өз алдына бөлек әңгіме. Мысалы, қазіргі оқырман уақытын кетіріп кітапханаларға бара бермейді. Кітап саудасы да соншалықты пайда келтіре қоймайды. Есесіне, әдебиеттің интернет кеңістігіндегі ауқымы кеңейіп барады. Әлбетте, қандай да бір озық технология кәдімгі кітаптың орнын алмастыра алмасы хақ. Адам баласы заман ағымына қарай бейімделіп өмір сүруге бейілді десек те, қара сөздің қасиетін қадірлей білетін қазақ қандай кезеңдерде болсын ертеңіне үңілу арқылы келешегіне көз тіге отырып, өзінің ұлттық әдебиетінен бір елі ажырамақ емес. Біздің алдымыздағы аға буын ұрпақ өмір сүрген Кеңес өкіметі тұсында кітапқа деген ерекше құрмет болған. Ол кездегі қазақ қоғамында жазушының беделі зор әрі оқырманы көп еді. «Кітап жинау дәстүрі» мен «Кітап оқу мәдениеті» де сол кездері жақсы қалыптасты. Әрине, біз бүгінгі ұрпақ кітаптан мүлде алыстап кетті дей алмаймыз. Бірақ қазір жазушының беделі төмендеп, көркем әдеби шығармаларды оқу үрдісі саябырсып қалғаны аян. Әйтсе де әдеби үдеріс ешуақытта тоқтамайды. Тек оның қалыптасып, даму формасы ғана өзгеріске ұшырап келеді. Бұқаралық әдебиеттің негізгі жанры мен стилистикалық модельдері романтизм мәдениетінің әсерінен қалыптасады: детектив, фантастикалық роман, шытырман оқиғалы роман, теңіз романсы. Тарихи роман жанры бұқаралық әдебиет аясында тривиализация процесін бастан кешіреді. Жаппай оқуға арналған көптеген кітаптар уақыт өте келе балалар әдебиетінің классигіне айналды. 1830 жылдардан бастап фельетон романы бұқаралық әдебиеттің кең таралған баспа түріне айналды, бірақ ол толықтай танымал оқуға жатпайды. Бұқаралық әдебиетте жұмбақ және жұмбақ нәрселерге деген қызығушылық пайдаланылады, детективтер бестселлер болып табылады. Сонымен қатар, қиял жанрлары және «әйелдер романдары» белсенді дамып келеді. Бұл әдеби опустар оқырманға «байыпты» әдебиеттен айырмашылығы ешқандай күрделі әлеуметтік немесе моральдық проблемалар туғызбайды, кейде олар тіпті «көңіл көтереді». Сонымен бірге бұқаралық мәдениетке қарсы тұрудың қажеті жоқ, әсіресе бұл мүмкін емес, өйткені «бұл нарықтың және өнердің жаңа технологияларының кешені, заманауи коммуникациялардың өнімі, соның арқасында бұқаралық мәдениет, әсіресе батыс нұсқасында адамзаттың рухани әлеміне бүкіл жер шарының параметрлері бойынша, біз қаласақ та, қаламасақ та, күш пен әсері бар ». Интернеттегі әдебиеттегі негізгі жанрлардың бірі оқиға. Жастар story деп жүрген бұл жанры – қысқа проза әңгімелеу сипаттағы жұмыстарды жетекші жанры, (кейде тәуелсіз ретінде оқшауланған) бірнеше қосалқы жанрлар үйлестіре. атауы «әңгіме» күшті көркемдік стилі қысқа әңгімелер үшін қолайлы болып табылады, сондай-ақ қақтығыс осы жұмысқа шешіледі. Эссе нақты адамдар мен оқиғаларға адамның тiршiлiк ету ортасын сипаттайтын, көркем-деректі әңгіме деп аталатын. Әдетте, олардың жариялау әңгімелер цикл топтастырылады. Эссе - шағын әңгімелеу проза өнім, белгілі бір оқиғалардың немесе тұлғалар қатысты авторлық пікірін көрсететін. Бұл жұмыс көрінісі, пайымдау және автордың қорытынды ұсынады. Кейбір сыншылар бөлек жанрында оқшауланған эссе эскиздер, басқаларды теңестіру. ХХ ғасырдың соңы мен ХХІ ғасырдың басындағы әдебиет өнерінің даму көрінісі өзгеше. Мәселе көркемдік тенденциялардың, шығармашылық тәсілдердің, эстетикалық шашыраңқылықтың көптігінде, сан түрлілігінде ғана емес. Ең әуелі әдеби кодтың толық жаңаруы болды. Тіпті, әдебиеттің өзінің, жазушының ролінің, оқырман типтерінің алапат өзгерісі жүрді. Қазір бізде «әдебиет тоқырады» деп дабыл қағылып жатуының өзі біздің қаламгер қауымның әдеби кодтың ауысуын инстинкпен сезінуі деп ойлаймын. Жаңа технологиялар заманында ХХІ ғасырдағы әдеби еркіндікке толқын-толқын тәжірибелер келіп жатыр. Әдебиеттің ағартушылық миссиясы осы толқындардың астында қалды. «Әдебиет – ардың ісі» деген ұғым екінші планға көшті. Мысалы, әйгілі «Книжное обозрение» газеті 1986 жылы сауалнама жүргізгенде орыс совет оқырманының көпшілігі ең көп оқылатын кітаптардың қатарында Джойстың «Улисс», Оруэллдің «1984» романдарын атаса, ал 1995 жылы дәл осы газет осындай сауалнама жүргізгенде орыс оқырмандары бестселлер тізіміне түрлі криминалды, детектив кітаптарды кіргізген екен. Әдебиетке өзінің қайталанбас өмірімен, іс-әрекетімен есте қалатын кейіпкер сомдау оңай дүние емес. Кейіпкерлердің бұрынғы дүниелердегі әлдебір тұлғаларға ұқсай беруі, схематизмі – бүгінгі көркем әдебиет проблемаларының бірі болып отыр. Суреткер елеулі, есте қалар кейіпкер сомдап жасамаса, шығарманың үлкен немесе кіші формасын жазудан келіп-кетер ештеңе жоқ. Бұқаралық әдебиет-қазіргі заманның бір бөлігі мәдениет, қазіргі заман феномені. Әдебиеттегі жаңа бағыттың пайда болуы кең ауқымды әлеуметтік және мәдени өзгерістер, ең алдымен, байланысты капиталистік қатынастардың дамуы, уранизация және тиісті өзгерістер өмір салты мен стилінде. Батыс Еуропа елдерінің индустрияға, яғни "бұқаралық қоғам", әдеби процесте әдебиеттің "элиталық" және "көпшілік". Интернетті тұтыну мүмкіндігі бар кез келген адам одан қалаған дүниесін тауып оқи алады. Бұл интернеттегі әдебиеттің артықшылықтарының бірі. Соңғы жылдары қоғамымыздың әр саласында заманауи ақпаратты технологиялар берік орныға бастады. Бұл - әрине, жаңа дәуірдің жаңа талаптары. Сондықтан да әдебиетке деген қызығушылық, оны насихаттау, кітап оқу сияқты дүниелер кітап дүкендері мен кітапханалардан интернеттің виртуалды кеңістігіне ойыса бастады. Осылайша, қазақ әдебиетінің бірте-бірте интернетке ену үдерісі басталуда. Бірақ ХХІ ғасыр табалдырығын аттаған әлемдік қауымдастық жаңа технологияларды алаңсыз игеріп әкетсе, қазақ қоғамы бұл жолда кенжелеп отырғаны көңіл қынжылтады. ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР «abai.kz» ақпараттық порталы: https://abai.kz/post/6743 "Қазақ әдебиеті" газеті, «Әдебиет – ардың ісі» мақаласы Смағұлов Ж. ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы: Оқулық. – Астана, 2017. – 480 бет. Ысқақұлы Д., Рухани толғамдар: Зерттеулер. – Алматы: «Қаратау КБ» ЖШС; «Дәстүр», 2015. – 404 б. жүктеу/скачать 19,05 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|