Серік Мырзалы философия оқу құралы
затты белсендi түрде субъектiнiң
жүктеу/скачать 3,76 Mb. Pdf көрінісі
|
Серик Мырзалы Философия
| затты белсендi түрде субъектiнiң
игеруiмен тең. Маркс танымның негiзгi мәселелерiнiң бiрi – ақиқат жөнiнде де тың ойларды ұсынады. Өмiрден, іс-тәжірибеден сырт қалған ақиқат жөнiндегi дау-дамайлар бiтпейтiн схоластикалық мәселеге айналады. Ақиқат, яғни ойлаудың шындығы мен күшi шынайы өмiрде өзiн көрсетуi керек. «...философтар тек қана әртүрлi жолдармен дүниенi түсiнуге тырысты, ал шынайы мақсат – оны өзгертудiң керектiгiнде», – деп қорытады ұлы ойшыл. Маркстiк философияның келесi ерекшелiгi – осындай толыққанды материалистiк көзқарасты диалектикамен ұштастыруында. Егер, Гегельдiң ойынша, «Ай астындағы дүниеде» тек бұрынғы өткен сатыларды қайталау ғана, шынайы даму тек рух саласында болса, ал оның өзi абсолюттiк идеяның өзiн-өзi тануы жолындағы адамзатты құрал ретiнде пайдалануында болса, Маркс дамудың қайнар көзiн сол материалдық дүниенiң iшкi қайшылығынан көредi: заттың iшкi қайшылығы оны бүгiнгi болмыс шеңберiнен шығарып, басқа затқа айна- луына әкелiп соғады. Олай болса, қоғам өмiрiнiң де негiзгi қайшылығы материалдық өндiрiстегi өндiргiш күштер мен өндiрiс қатынастарының арасында жатыр. 236 Маркс пен Энгельс өз уақытындағы қоғам өмiрiндегi капиталистiк қатынастардың аса қатыгездiгiн көрдi. Энгельс «Англиядағы жұмысшы табының жағдайы» деген зерттеуiнде қарапайым жұмысшылардың өмiрiнiң асқан қиыншылықтарын ашық та айқын көрсетiп, сол кездегi қоғамдық пiкiрге зор әсерiн тигiздi. Олардың ойынша, мұндай жағдай iшкi терең қайшылықтардың негiзiнде өзгеруге тиiс. Егер Гегель қоғамдағы диалектикалық өзгерiстiң бәрiн ұлттық iс-қимылдан көрсе, Маркс оны әлеуметтiк таптан көредi. ХIХ ғасырдағы көп ойшылдар сияқты, олар қоғамның прогрессивтiк өрлеуiне кәмiл сенедi, ал ол – жарқын болашаққа жеткiзетiн негiзгi күш – пролетариат, жұмысшы табы. Өйткенi олар қоғамға керек негiзгi материалдық қажеттiктердi өндiредi, сан жағынан алып қарағанда, әлеуметтiк топтардың ең көлемдiсi, сонымен қатар олар жеке меншiктiң шырмауына байланбаған әлеуметтiк әдiлеттiлiктi жақтайтын таза тап. Егер мыңдаған жыл- дар бойы созылған цивилизацияның қозғаушы күшiн ойшылдар шығармашылық аз топ – ой еңбегiмен айналысатын интеллигенция- дан көрсе, Маркстiң жоғарыда келтiрiлген пiкiрi өзiнiң кенеттiгiмен сол кездегi қоғамды дүр сiлкiндiрдi. Жаңбырдан кейiнгi саңырауқұлақтар сияқты, көптеген жұмысшылар қозғалысы пайда бола бастады. Бiрақ осы кезде өмiр сүрген революцияшыл орыс ойшылы М.А.Бакунин Маркстiң идеяларына қарсы шығып, олар өмiрге енсе, онда дүниеге қандыбалақ тоталитаризмнiң келетiнiн болжаған болатын. Тарих соңғы болжамның растығын дәлелдедi. Бұл оқу құралында бiз марксизмнiң әлеуметтiк-саяси көзқарас- тарына, социализм және коммунизм мәселелерiне толығынан тоқталып, талдамаймыз. Алайда айтып кететiн бiр нәрсе – ол қазiргi дамыған елдердiң көбiндегi жүктеу/скачать 3,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|