Сезім мен қабылдау

Есту анализаторы толығымен жоғалғанда, тактильді-діріл сезімталдығы күрт артады. Есту және тактильді-діріл сезімдері кері пропорционалды.(М.Г. Абрамова, М. П. Могильницкий). Арнайы әдебиеттерде естімейтін балаларға ауызша сөйлеуді оқытуда тактильді-діріл сезімдерін қолдану әрекеттерін көрсететін мысалдар бар. Мұндай алғашқы әрекет Р. Линднердің 1926-1928 жылдары жүргізген зерттеуі болды.. Қарапайым жабдықтар қолданылды. Экспериментатор сөздерді резеңке түтікке шығарды, ал естімейтін бала одан шығатын ауа ағынын сезініп, жеке буындар мен сөздерді ажыратады. Кейінірек П.Голдт электроакустикалық құрылғыларды қолдана отырып, оқушы тек тактильді - діріл сезімдерінің көмегімен бүкіл оқиғаны қабылдай алатындығына қол жеткізді.