XIX  ғасырдың  орта  шеніндегі  Шымкент  каласы

қарсы  қатаң ж азалау  саясаты ны ң  өрш уі,  Қ оқан   мен  Бұхара,  Т үркістан 

мен Ш ы м кент ж ән е олармен ш ектес ұсақоты ры қш ы лы қ-егінш ілік қы с- 

та.қтар  мен  қалалар маңы нда  көш іп ж үретін  қ азақтар арасы ндағы   араз- 

дықтар мен ш ексіз соғыстар жағдайында 60-жылдардың бас кезінде өлке- 

де  күш ті  қам қорш ы   қаж ет  екені  айқы н  аңғары лды .  С онды қтан   дала 

өңіріндегі  көптеген  ықпалды  адамдар  Р есейге  бағдар  алуды  ж ә н е  оры с 

өск ерлерін ің таб ы сқа ж етуіне көмектесуді жөн көрді.78

Ш ымкентті корш ауға алу кезінде Ч ерн яевқа  1840 ж ы лдарда  К ен еса- 

ры ны ң көрн екті  серігі  болған,  көш пелілер арасы нда беделді  би  Б ай зак  

М әмбетұлының (1780—1864) баласы, шымыр руы ны ң биі А қмолда батыр 

бастаған  казақтарды ң  бір топ  белгілі  адамдары   келді.  Ол  ген ералға  он 

мың  қ а зақ   ж ігітін  өз  отряды на  алуды  ұсы нды   ж ә н е  ә с к е р   үшін  к ө л ік  

құралдары н беруге уәде етті.79 А қм олданы ң әрекеті  билеуш і  Ә лім құлға 

белгілі болып, ол  Қ оқан  ш енеуніктерінің айтуы на карағанда, Н ор-М ада 

парванашыға  Байзак биді өзіне алдап әкелуге бұйры қ берген, ал би Т аш ­

кен тке  әкел ін ген н ен   кейін   Қ о қан   б илеуш ісі,  А к ж ар   руы ны ң   көзім ен  

көрген қазағы  Қ алы бай М әм бетовтің айтуы на Караганда,  Б ай зак датка- 

ны зеңбіректің оқпаны на байлап, «оның быт-ш ытын шығаруға», «мұсыл- 

м анды кка сатқы нды қ жасады» ж ән е «кәпірлерге» бейім деп айы пталған 

басқа да казақ билерін атып тастауға бұйры қ берген».  А тқы ш тар «олар- 

ды  мы лтықпен  атып  өлтірген».  Ә лім кұлды ң бұйры ғы   бойы нш а  қ о қ ан - 

ды қтар  ж азалаған   казактар   арасы нда  ш аны ш қы лы   руы нан  И слам кұ л - 

пансад пен Темір-пансад, шымыр руынан Әбдуали би ж әне баска да кейбір 

әскербасы лар болған.80

Бұл сияқты  қорқы туды ң н әтиж есі коқан ды қтарды ң  күткен ін е мүлде 

қарама-қарсы болып шыкты:  қазақтар Черняев жағына қашты ж әне оны ң 

нашар қаруланған ж әне қарусыз адамдарды отрядқа қабылдаудан бас тар- 

тканы на карамастан, олар «оған жан аямай көмектесеміз» деп сендірді.

Кейіннен Черняев  1864 жылдың жазында Түркістан мен Ш ымкент