Шал ақын  аты мен  белгілі  акы н  Тілеуке Құлекеұлы

н ы ң   б ір і,  ан асы   атак ты   Т ө л е  б и д ің   туған   кы зы .  Ш ал  а қ ы н н ы ң   суы - 

р ы п с ал м а  ө л ең д е р і  К ө теш п ен   са л ы сты р ған д а,  п о э зи я н ы ң   бұл  ж ан - 

рын  о н ы ң  одан  әр і  д ам ы тқ ан ы н ,  тақ ы р ы б ы н   ед әуір  к ең ей тіп ,  м азм ұ- 

ны н  б ай ы тк ан ы н   к ө р с етед і.  Ол  ж е к ел еге н   адам дарға  ар н ал ған   ө л ең - 

дерді  су ы р ы п сал ы п   ай тум ен   ш ектел м еген ,  сон ы м ен   қ атар к ө р к ем д ік  

д ең гей і  ж оғары  туы нды лар ш ы ғары п,  оларда өмір,  қайш ы лы қтары   мол 

қ оғам ды қ тұрм ы с  п роблем алары н   көтерген , адам  психологиясы ндағы  

ө зг е р іс т е р д і  к ө р с е т іп ,  ә л е у м е т т ік   т е ң с із д ік т ің   тү п -там ы р ы н   ә ш к е - 

р е л е ге н .  О сы л ай   ол  у ақ ы т алға  к о й ған   к ө к ей тесті  с ұ р а к та р ға   ж ауап 

іздеген.

Ш ал  ақ ы н   хал ы қ  ө м ір ін ,  қ а з а қ   рул ар ы н ы ң   тарихы н  ж ақсы   білді. 

Ш оқан   У әли хан ов былай деп  ж азды :  «Арғын  руы ны ң атығай тарм ағы - 

н ы ң   құд ай б ерд і  ата сы н ы ң   б ө й ім б ет  әу л етін ен   ш ы ққ ан   Ш ал  ж ы рау 

м ен ің  бабам  А бы лайм ен  зам андас  болы пты .  Қ азақ ты ң  шығу тегі тура- 

лы там аш а  ж ы р-д астан ды  сол  Ш ал  ж ы рау  ж ы рлайды   екен.

...Е лд ің   ай ту ы н ш а,  Ш ал  ж ы рау  ж ы р -д астан ы н д а  қ а за қ т ы ң   ш ығу 

тегін е  қаты сты   тари хи   а ң ы з-ө ң г ім е л е р   түгелдей  қам ты лады   деседі. 

Ертеде өткен   А лаш тан   б астап,  б арлы қ ру,  рубасы   — билер  мен  баты р- 

лар,  олар өрбіген   аталар  мен әулеттер,  хандар ш еж іресі  Ш ал  ж ы ры нда 

түгелдей  кам ты латы н көрінеді».  (У әли хан ов  Ш .Ш .  Бес том ды қ ш ығар- 

м алар ж и н ағы .  А .,  1 9 6 1 ,1 том ,  2 1 1-бет).  А лайда ө к ін іш к е  қарай ,  Ш ал 

ақ ы н н ы ң  бұл  еңбегі  сақталм аған .

Ш ал  а қ ы н н ы ң   б ізге  ж е тк ен   ө л е ң д е р ін ің   кө п ш іл ігі  нақты   ж е к е л е ­

ген  о қ и ғ а л а р ғ а   б ай л а н ы ст ы   д ү н и еге  к е л ге н .  Бұл  ө л ең д е р ін е н   ақ ы н - 

н ы ң   т е ң д есі  ж о қ   та п қ ы р л ы ғы   м ен  н ы с ан аға  дөп  ти г ізе т ін   ай тқ ы ш - 

ты ғы   к ө р ін ед і.  Ш ал  ө л ең  ар н аған   адам дар  қатары н д а  қолы нд а  билігі 

бар  ад ам д ар   да,  б ай ,  ш еш ен д ер   де,  с о н д а й -а қ .х а л ы қ   б ұ к ар а сы н ы ң  

қ а р а п а й ы м   ө к іл д е р і  де  аз  ем ес.  О сы   ө л ең д е р д ің   б ә р ін е н   а қ ы н н ы ң  

баты лды ғы   мен  адалды ғы   ай қы н   аң ғары лад ы .  Ол  өз  ойы н  ер к ін   ж ет- 

к ізе д і,  қ о л ы н д а  б илігі  б ар л ар   мен  б ай лар ға  ж ағы м п азд ан ы п ,  ж ар ам - 

сақтан б ай ды .  Ү ш қы р тілді  ж ы рш ы   Ш ал  акы н  к а за қ  халқы н ы ң  лай ы қ- 

ты  қ ұ р м етін е  б ө лен ген .

Ш ал  а қ ы н н ы ң   ө м ір   т у р а л ы ,  ө м ір д ің   м а ғы н асы   ту р а л ы ,  б ү гін гі 

ө т к ін ш і  ж ә н е   ер те ң гі  м ә ң г іл ік   о д ү н и е л ік   өм ір  турал ы   ө л ең д ер і  н а- 

за р   а у д а р а р л ы қ .  М ұ н д а  ол  ад ам   ө м ір ін ің   әр   тү р л і  б е л е с ін е   сай 

к ө р к е м   б ей н е л ер   со м д а п ,  ж а с т ы қ  ж е л ігін   ж ә н е   к а р тты қ ты ң   ауы рт- 

п алы ғы н   атап  к ө р с е те д і,  ислам  д ін ін   қ а таң  сақтау ға  ш ақы рады .  Ш ал 

а қ ы н н ы ң   ө л е ң д е р ін е   ә н ш і-ж ы р ш ы л а р   п о э з и я с ы н д а ғ ы д а й   б аты р 

к е й іп к е р л е р   ем ес,  ад ам н ы ң  м ін ез-қ ұ л қ ы н д ағы   к ар ап ай ы м д ы л ы қ не- 

м есе  д ө р е к іл ік   с и я қ т ы   ж агы м д ы   ж ә н е   ж а ғ ы м с ы з  қ а с и е т т е р   а р қ ау  

болған.

А қы н ж ақсы   ж ігіт, ж ам ан   ж ігіт,  ж ақсы   келін ,  ж ам ан  келін   сияқты  

ұғы м дарды ң м ағы н асы н  терең  айы ры п айтады ,  оларды ң м ін ез-к ұлқ ы - 

на тән   н әр с е л е р д і  ш ебер  сур еттей д і,  бүдан  ак ы н н ы ң  ж аң а  зам ан н ы ң  

ж а ң а  к е й іп к е р л е р ін   к ө р с е т у ге   ұм ты лы сы   б ай к ал ад ы .  М ы салы ,  өз 

ө л е ң д е р ін ің   б ір ін д е  ол  ж а қ сы   ж ігіт   б ары н ш а  қ а р ап ай ы м   ж ә н е   адал 

б олу  к е р е к   д еген   ой  ай тады .  Ш ал  а қ ы н н ы ң  ө л ең д е р ін е н   л и р и к а л ы қ  

«мен»  к ө р ін іс і  б ай қ ал ад ы ,  м ұ н ы ң  өзі  н ағы з  п о э зи я ғ а  т ә н .  Ол  өм ірде 

ж ақсы  немесе ж ам ан  болуы  әр  адам ны ң өзіне байланысты  деген тұж ы -

542

рым  ж асай д ы .  А д ам д ард ы ң   ад ам ге р ш іл ігі  о л ар д ы ң  

жүктеу/скачать 47,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: