Шахмардан есенов
жүктеу/скачать 0,85 Mb.
|
Шахмардан есенов
| -Сенің мына досыңның бойы аласа болғанмен амбициясы тым биік,-дейтін.
-Ол бейшараның тәкаппарлығы жоқ, жаратылысы солай. Студент кезінде де солай маңғаз жүретін,- деп, мен ара түсемін. Маңғыстауда жиі әрі ұзақ болған соң Шахмардан жергілікті жігіттермен бірдей болып, үйренісіп кетті. Бірде самолет кешігіп, Өзеннің аэропортының басында отырыңқырап қалдық. Шахмардан автобустың ішінде жатып: -Пай-пай, мына шыжғырған ыстықта ішетін шай, болар ма еді, жұрт министрлерін қол қусырып қарсы алады, біздің жігіттер шөлдегенде шәй де бермейді,-деп қойды. -Шаха, жігіттерге «бара беріңдер өзіміз де отырамыз ғой» деп, қоя берген өзіңіз ғой, деп, мен жігіттерді қорғап жатырмын. Иә, мұның бәрі Маңғыстау мұнайының оңайлықпен келмегенінің белгісі. Сол уақытта Есенов Шахмарданның атағы, әсіресе, қарапайым халық арасында көп аталатын болды. «Білім десең білімі бар, тәжірибе десең тәжірибесі бар, елге жағымды, өзі әлі жас, болашағынан үлкен үміт күттіретін жігіт» деген марапат сөздер жиі айтылатын...» Бұл естеліктен жас министрдің Атырау мен Маңғыстау өңіріне келіп, мұнай мәселесіне алғаш араласқан сәттерін және оның ұлттық дәстүр мен салтты бойына сіңіріп өскен қазақи мінезін, сөз қадірін білетін зерделі жан болғанын көреміз, танимыз. Оның бәрін мұнайшы, әрі жазушы Рахмет аға өте әдемі штрихтармен, көркем сөзбен баяндайды. Қашанда да адамның болмыс-бітімін ашатын, оның азаматтығын көрсететін оның әрекеті, іс үстіндегі шешімі, озық ойы. Әйтпесе, «дейді, дейді» екенмен оның толық тұлғасын аша алмасымыз анық. Сондықтан да осы секілді әріптестер мен қызметтес болғандар естелігі біз үшін аса құнды және оқырман қауымға олар пікірін ұсынуымыздың сыры да осында. Әуелі министр жер жағдайымен танысты, қатынас құралдары мен жолдар жағдайын көрді, мұнай барлаушыларына не жетіп, не жетпейтінін зерттеді, мұқтаждарын білді. Біліп қана қоймай проблемаларды біртіндеп-біртіндеп шешуге кірісті. Шілденің аптап ыстығына, қыстың сақырлаған сары аязына қарамай құрал-сайманнан бастап, түрлі-түрлі азық-түліктерді бірін құрлықпен, екіншісін теңізбен жеткізуді ұйымдастырды. Алматы мен Мәскеу министрліктеріне маза бермей, телефон соғып, мәселенің тез шешілуін қадағалады. Ол жоғарыдан келген бұйрықты орындап отыра бермей көп іске өзі ұйтқы болды, бастама көтерді. Жасыратын несі бар, қолынан келмеген, қаражат жетпей қалған кездерде Мәскеу мен Алматы басшыларына, тіптен кей сәттерде арқа сүйер ағалары—ел басшысы Д.Қонаев пен ұстазы Қ.Сәтбаевтан ақыл-кеңес сұрауға арланған жоқ, қайта арқа сүйеді. Білмегенін сұрау, ақыл-кеңес алу да өссем деген жастың талабы болса керек. ***
1961 жыл! Бір сәт, бір күнде дүниені дүр сілкіндірген жаңалық шар тарапқа тарап кетті. «Жетібайдан мұнай бұрқағы атқылапты! Не дейсіз, бұрын- соңды болмаған мұнайдың мол қоры табылыпты!» деген қуаныш пен мақтанышқа толы хабар жан-жаққа жамырай жөнелді. Бұл- ХХ ғасырдың Қазақстан үшін сыйлаған ең басты жақсы жаңалығы еді. Жетібайға Мәкеуден министр Б.Ерофеев, Алматыдан министр Ш.Есенов, Гурьевтен хатшы Н.Оңдасынов, Ақтөбеден Батыс Қазақстан Өлкелік Халық Шаруашылығы Кеңесінің төрағасы Сафи Өтебаев ұшақтармен ұшып келді. Сан ғасыр жеті қат жер астында тұншығып жатқан мұнай аспанға айдаһарша атылған кезде айнала қап-қара май болып кетті. Мұнайшылар суға емес, қара майға шомылып мәз. Енді қайтсін, мұнай іздеп жер кеудесін тескілегелі үш-төрт жыл. Шыдамның да шегіне жетіп тұрған тұсында, міне, енді еңбектері жанып, іздегендері табылып, рахат бір күй кешуде. Дәл осы сәтте олардан артық бақытты жандар жоқ еді, әрине. Жетібай басында облыстық партия комитетінің министрлер қатысқан жиыны өтті. Онда табылған мұнайды ұқсатудың жоспар-жобалары айтылып, талқыланды. Сол жолы министр Есенов мынадай ұсыныстар ұсынды: «-Қазақта «жібекті түте алмаған жүн етеді» деген сөз бар. Мол мұнайдың табылуы біздерге үлкен сын болып тұр. Сондықтан бар мүмкіншіліктерімізді, білім мен жігерімізді жұмсап, табиғат ана берген байлықты ел игілігіне жұмсауымыз керек. Ол үшін мынадай басты мәселелерге назар аударуымыз қажет: Біріншіден, қажетті көлемде тұрғын үй мен жөндеу –механикалық база салу керек.Маңғыстау түбегінде шым үйлерден басқа ештеңе жоқ. Екіншіден, еңбекшілрге мәдени-тұрмыстық жағдай жасау керек. Үшіншіден, мұнай мен газ өндіруді қамтамасыз ететін түрлі мекемелерді ұйымдастырып, жұмыстарын жандандыру керек. Және жергілікті халық өкілдерін мұнай өндіру жұмыстарына көптеп тарту керек. Төртіншіден, терең скважиналарды бұрғылау техникасы мен технолгиясын жақсарту да басты міндет болуы керк. Бесіншіден, ауыз су мен өндіріске керекті су табу кезек күттірмейтін басты міндет»-- деп, жас министр қара халықтың мұң-мұқтажын жоқтай алатын нағыз басшыға тән қасиет көрсетіп,талап қойды. Бұл жиынға қатысып отырған жалпы көпшілікке ұнады. Сол көптің көкейінде: «жас болса да бас болуға жарайды екен, бәрекелде!» деген ризалық пейілдің тұрғаны анық еді. Көпті көрген, тәжірибесі мол хатшы Н.Оңдасыновқа Шахмарданның ойлары өте ұнады. Аға буын артынан өртеңге шыққан құрақтай желкілдеп осындай жастардың өсіп келе жатқанына іштей қуанды, марқайды. Табылған мұнайды ысырап жасамай ұқсату үшін де, әлгі айтылған ұсыныстарды іс жүзіне асыру үшін де Үкіметтің қаулы-қарары керек, қаражаты керек. Мақсатты барынша айқындап алу үшін ғалымдар мен Үкімет адамдарының бас қосып, ақылдасуын уақыт пен жағдайдың өзі талап етіп тұрды. Содан Облыстық партия комитеті Қазақстан Компартиясы Орталық Комитетінің Бірінші хатшысы Д.Қонаевқа хат жазылды. Хат аяқсыз қалмады, қортындысында Қазақ ССР Геология және Жер қойнауын Қорғау Министрлігіне, Қазақ ССР-ы Ғылым Академиясына, Қазақстан КП Гурьев обкомына... 1962 жылдың мамыр айында Гурьев қаласында ІІ- ғылыми-техникалық конференция шақыруға рұқсат етілсін деген қаулысы шықты. Ол құжатты біз Президент мұрағатынан таптық. жүктеу/скачать 0,85 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|