Шахмардан есенов
жүктеу/скачать 0,85 Mb.
|
Шахмардан есенов
| Партия билеп тұрған елде оның жергілікті органдарының құдіреті сондай еді.
Содан кейін мына Шахмарданды жылы қабылдағанына риза болып, біз де өзімізді еркін ұстадық. Сөз арасында Нұрекең Шахмарданға «балам» деп, барынша жылы шырай танытады. Бұнысы маған таң көрінді. Әдетте Нұрекең өзін тым ресми ұстап, сұсты жүзінен таймайтын. Бұл жерде ол бізге обком хатшысы емес, ақыл айтып, қамқор болып отырған әкедей көрінді.Расында да, біз оның үлкен баласы Ескедірмен құрдас едік. Нұрекең жұмыс жағдайын әңгімелей отырып, қазақ жастарының осындай жауапты қызметтерге шыға бастағанына қуаныш сезімін білдіре келіп, Маңғыстау мұнайын барлауға барынша ат салысыңдар, еңбектерің ескерусіз қалмайды деді. Үлкен ағаның бізден әрі көмек, әрі талап қойып отырғанын байқадық. Нұрекеңнен Шахмардан көңілді шықты. Ел арасында абырой-беделі зор ағаның аузынан шыққан сөздер қанаттандырып жіберді- ау деймін. Менің кабинетіме келсек «Батыс Қазақстан геология басқармасының бастығы Е.Иванов күтіп отыр екен. Ол министрмен бірге хатшыға, Нұрекеңе кіруі керек еді, кешігіп қалыпты. -Жұрт министрді күтсе, біз Ивановты күтеміз,-деп, Шахмардан оны қағытып қойды. Иванов тікелей Мәскеудің жіберген кадры. Сол артықшылығын білдіріп, кеудесін көтеріп жүретін. Мәскеуде менімен 5 жыл бірге оқып, жатақта бірге жатқан досым еді. -Жас қой, үйренеді ғой, деп, мен ара түстім. -Мен Сізге түстік дайындатып кешігіп қалыппын, кешіріңіз,-деп ақталды Иванов. -Шай ішкіңіз келсе үйдің дәм татуға болады,-дедім қазақтың байырға әдетімен. -Жүр, кеттік,-деп, Шахмардан мені қолтығымнан алып, анаған,- а Вы обедайте сами,-деп, оған рұқсатын берді. Үйге келгесін менің әкеммен әңгімесі жарасты. -Ақсақал әңгіме айта отырыңыз,-деп, шалға қолқа салды. Әңгімесін тыңдайтын кісі табылғанына қуанған шал әңгімені ағытты. -Баяғыда бір тентек есейгесін есі кіріп, хазіретке келеді. «Осы жасқа дейін талай күнаға баттым, қиянат та қылдым, кісінің ақысын да жедім. Орынсыз зәбір де бердім. Өтірік айтып алдадым да. Енді үлкейгенде тәубаға келіп түзелейін деп едім, маған о дүниеде жеңілдік бола ма?-деп сұрайды. Сонда хазірет: «Япыра-ай, күнәң тым көп екен, жасыңда әкең сүндетке отырғызып па еді?-деп, сұрайды. -Е, мұсылман болғасын ол ырымнан құтылмайсың ғой,- дейді анау. -Ендеше сол мұсылмандық белгіңді ұстап барасың да,-деп, хазірет шығарып салады... Бұрғылау жоспары орындалған жоқ, скважиналарды сынақтан өткізу де мәз емес. Мұнай қорын мемлекеттік комиссияда бекітуге дайындық та баяу. Ертең Орталық Комитетке есеп берерде не деп барамыз. Мұсылмандық белгімізді ұстап барамыз ба?- деп, отырғандарға қаһарлана қарады. Аналар министрге не айтарын білмей төмен қарап тұнжырап отыр. Шахмардан маған қарап көзін қысып қойды. Енді әлгі біздің үйдегі дастархан басына қайта оралалық. -Ал, ақсақал, ас қайырыңыз,-деп қол жайды. -Япырмай, сен көрегенді бала екенсің,-деп шал көңілденіп қалды.-Сендей жігіттердің көбі ас ішіп болғасын тұрып жүре береді,-деп, шал қолын жайып, асын қайырып, Шахмарданға бастасын берді. -Баяғы өткен заманда, бір самұрық құс алып бәйтерекке келіп ұя салып, жаз бойы оны пане етіп, балапандарын өсіріп, күзде жылы жаққа ұшады. Самұрық құс қанатын бір қаққанда күншіл жерге ұшады, біраз ұзап кеткен кезде ең кіші балапаны: «әке, жаз бойы бізді өзіне паналатқан, қанаттандырған Бәйтерекке біз рахмет айтпай кеттік-ау дейді. Баласының ақылды сөзіне тоқтаған Самұрық қайта кері ұшып, Бәйтерекке келеді. Баласының айтқанын айтып: «енді мен саған не тілесем екен... биік бол десем өсімдік атаулының биігісің, өсіп-өн десем қанатын кеңге жайған сенен асқан өсімдік тағы да жоқ, терең бол дейін десем таңыры тереңге кеткен сенен асқан ешкім жоқ, сондықтан Жаратушы сені тіл мен көзден, қаңғырған орманшының балтасынан сақтасын!» деп, балапандарын ертіп ұшып кеткен екен дейді. Сол сияқты, Шахмардан шырағым, көркіңе сөзің сай, болайындеп тұрған жігіт екенсің, Аллатағала тіл мен көзден сақтасын!-деп, шал сақалын сипады. 1963 жылы Хрущевтің аласапыраны кезінде партия ұйымдарын өндірістік және ауылшаруашылық деп екіге бөлген-ді. Ақтөбе облысындағы (қаладан басқа) өндіріс, қатынас мекемелерін біріктіріп, орталығы Қандыағаш етіп, сол аймақтан партком құрылып мені соған хатшылыққа ауыстырды. Дәл осы уақытта, наурыз айында, Қазақс ССР Жоғарғы Кеңесінің депутаттығына кандидаттар ұсыну науқаны жүріп жатқан. Біздің ауданның үлесіне Қазақ ССР геология министрі Шахмардан Есенов кандидатурасын ұсыну тиді. Сайлаушылармен кездесуге келген Шахмардан екеуміз Шалқардан бастап темір жол бойындағы станциялардың бәрінде жиналыс өткізіп, кешке қонақ үйде жатып, емін-еркін әңгімелесеміз. Менің крайкомнан ығысып кеткеніме өзімнен бетер қиналды. Бірде, ол «Біреулер лауазымды қызметке тұра қалса, осы жерге менен басқа лайықты ешкім болмағасын келдім», деп ойлайды. Ондай. Одан да артық жігіттердің бақ көтермей жүргендері жетіліп-артылатынын ескермейді,-деп, қалды. Бұндай қортында жасап, оны мойындау үшін қатарынан оқ бойы озып тқратын ақыл-парасат керек. Менің көзімше оның бейнесі биіктей түсті, жасына сыймайтын ойшылдық, салмақтылық, қарапайымдылық қасиеттері өзіне ілтифат шақырып, адамды тартып тұратын. Көп ұзамай «Крайком» мені Маңғыстауда ашылған мұнай кен орындарын игеруге жұмсады. «Жазған құлда жатыс жоқ» деген осы. Біздің Шахмарданмен бұрынғыдан да етене жақындасып, жиі кездескен кезіміз осы шақ. Шахмардан уақытының көбін Маңғыстауда өткізетін. Экспедиция басшыларын тоқпақтап отырып бұрғылау жоспарын орындатты. Бәрінен бұрын қысқа мерзім ішінде Жетібай, Өзен кен орындарының мұнай қорын Үкімет комиссиясында бекітуге дайындатты. Бұл дегенің КПСС ХХІІ -съезінде қабылданған "Маңғыстау түбегін еліміздің ірі мұнай өндіруші аймақтарының біріне айналдыру» жөніндегі қаулысын орындаудың алғы шарты. Шахмарданның бұл еңбегі тегін кетпеді. Маңғыстаулық бір топ азаматпен бірге Лениндік сыйлыққа ие болды. Бұл Шахмарданның өміріндегі ең бір жұлдызды сәттер еді. Батыс Қазақстан геология-барлау басқармасының бастығы Евгений Иванов көп сөйлемейтін, маңғаздау жігіт еді. Соған деген Шахмарданның көңілі жібімей-ақ қойды. Байғұсты тұқыртады да жүреді. жүктеу/скачать 0,85 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|