Шекарадағы және кӛліктегі ветеринарлық
Әуе және авто көліктерімен жануартекті шикі заттарын тасымалдауы жоғарыда айтылған әдістермен жұргізеді
жүктеу/скачать 11,29 Mb.
|
index
- Бұл бет үшін навигация:
- 9 Тарау
| Әуе және авто көліктерімен жануартекті шикі заттарын тасымалдауы жоғарыда айтылған әдістермен жұргізеді.
Бақылау сұрақтары: 1.Темір жол көлігімен жануартекті шикізаттарды тасымалдау тәртібі. Ветеринариялық қызметтiң бақылауындағы қол жүгін және поштамен жiберiлетiн жүктердi тасымалдау? Iшкi шикiзаттар (бас, тiл, ми, ерiн, аяқ, жүрек, өкпе, бауыр, бүйрек, құлақ, құйрық, қарын) тасымалдауы үшін тек олардың iшкi қабатындағы температурасы қанша болу керек? Тасымалдауға жататын шошқа майының түр-түсi қандай болу керек? Эндокриндiк шикiзаттар (қарындық, қалқанша, қалқанша маңы және басқа бездер) мұздатқыш вагондарда қандай түрiнде тасымалданады? Бағалы аң терісі шикізатын тасымалдау тәртібі? Сулы – тұздалған терілерді тасымалдау тәртібі? 9 ТарауЖАНУАРЛАРДЫ КӨЛІКПЕН ТАСЫМАЛДАУ КЕЗІНДЕГІ ҚОЛДАНЫЛАТЫН ВЕТЕРИНАРЛЫҚ-САНИТАРЛЫҚ ШАРАЛАР Көліктік күйзеліс және алдын алу шараларыКөліктік күйзелісті жануарлар өте ауыр қабылдайды. Арту және тасымалдау кезінде жануарлар күйзеледі. Жағымсыз дауыстар, шуылдар тасымалдау кезіндегі дірілдер, қозғалыстар жануарлардың алаңдауына, қозуына және күйзелуіне әкеп соғады. Жануарларды тасымалдау кезінде тамыр соғуы жиілеп, демалуы артып, қанның дисталдық қысымы көтеріліп, қызуы жоғарылайды, бұлшық еттері дірілдейді, дефекация мен зәр шығаруы жиіленеді. Ұзақ тасымалдау барысында жануарлар ашығады, физикалық ауырлықтар түседі, соның салдарынан зат алмасу үдерісі бұзылады. Мысалы, ірі қара мал қанында фосфотазаның сілтілігі, креатининнің, зәр қышқылы және жалпы липидттер мөлшері белсенеді және артады. Тасымалдау барысындағы физикалық ауырлықтар жануарлар ағзасындағы минералды заттардың және су-электролиттардың алмасуын бұзады. Мысалы, бұқаларды тасымалдау барысында сілекей қабықтарының құрғап, шөлдеуі пайда болады. Қанда лейкоциттің концентрациясы көбейіп, гематокрит мөлшері 48%-ға дейін көтерілгені бұл ағзаның дегидротация ұлғаюының белгісі. Тасымалданған бұқашықтардың қан сарысуындағы натрий, хлор, кальций, бейорганикалық фосфор көлемдері азаяды. Аталған ферменттердің белсенділігі өзгеріп, зат алмасу үдерісінің бұзылуы қаңқа бұлшық еттеріне және бауырға функционалдық ауырлық түсу салдары пайда болады. Осылардың барлығы тасымалдау барысында жануарлардың ұзақ шаршау әсеріне соқтырады. Жануарларды алғашқы тасымалдау барысындағы әсері және қозуы біртіндеп күшті күйзеліске әкеледі. Осының салдарынан жануарлар жатып қалып, су мен азықтан бас тартады. Ю.Т.Фомичева (1974-1980) зерттеулерінің көрсеткіштері бойынша, бұзауларды 42 сағат тасымалдау барысында тірі салмағының 2,2кг дейін кемиді, ал 65км қашықтықта тасымалдау барысында әр бастың тірі салмағы 7,3 кг дейін кемиді. Сойылатын малды тасымалдау барысында 40км қашықтықта 1кг тірі салмағынан, 80км 4 кг және 300км -3,5кг салмақ жоғалады. Тасымалдау барысында күйзеліс тек қана өлімге немесе жануардың тірі салмағының кемуіне әкеп соқпайды, ол еттің сапасын да айтарлықтай төмендетеді. Күйзелу бұлшық ет үлпасына дегенеративтік әсерін тигізеді, соның салдарынан ет бозғылт, жұмсақ, сулы болып кетеді. Тасымалдау барысында алдын алу шараларын жүргізу және жануарлардың күйзеліс жағдайларын мұқият қарастыру керек. Мал тасымалданатын шаруашылықта, тасымалдайтын малды басқа топтармен орналастырмау керек және тасымалдау ережесіне сәйкес азықтандыру керек. Малды тасымалдар алдында көліктік режимге ауыстыру керек. Малдарды арту және түсіру арнайы алаңдарда, қажетті қондырғылармен жүргізу керек, ал шошқаларды арнайы контейнерлерде тасымалдайды. Жануарларды арту және түсіру кезінде арнайы жабдықталған көлік қолданып, бір малға тиесілі орын көлемін ескеру керек, арту және түсіру барысында физикалық күш қолдануға болмайды, кәрі жануарларды соңынан түсірген дұрыс. Мал тасымалдайтын көліктер желдеткіштермен жақсы жабдықталуы тиіс, ал жануарлар күннің сәулесінен қорғануы керек. Малдарды тасымалдау кезінде қажетті мөлшерде сапалы азықтар, жолдың ұзақтылығына қарай, және жыл мезгіліне қарай су жеткілікті болу керек және жануарларға жақсы күтім керек. Малдарды автокөлікпен тасымалдағанда жай, біркелкі жүріп отыру қажет. Қатты тоқтауға болмайды, көліктің максималдық жылдамдығы 70км/сағ аспау қерек. Ауа райы 22-250С-тан температурадан жоғары болса шошқаларды түнгі мезгілде тасымалдау керек, күндіз тасымалдауға болмайды, ал күн жылы кезде күндіз жануарларды тасымалдағанда үстеріне суық су немесе әлсіз сірке қышқылын себелеп отыру шарт. Малдарды тасымалдар алдында күйзеліс жағдайын азайту үшін және тасымалдауға тұрақтылық туғызу үшін аминазин, амизил, фенозепам, ромпун, резерпин, галоперидол, элеутерококк, ацепромазин, ксилазин және т.б. препараттарды енгізуге болады. Малдарды ет комбинаттарына түсірер кезде абайлап және көлікте қалай келді, солай топ-тобымен түсіру керек, пішілмеген бұқаларды бөлек ұстаған жөн, ал шаршаған немесе күйзелген малдарды 48 сағатқа бөлек ұстауы шарт. Жануарларды тасымалдау кезінде күйзелістен, тірі салмағының азаюынан және еттің сапасының төмендеуінен сақтау үшін малдарға әр түрлі транквилизаторлық заттар енгізеді, бұл заттар орталық жүйке жүйесіне әсерін тигізеді, жануарларды мидың биоэлектрлігін белсендіреді және сезімін жоғарылатады. Аталған затты енгізгеннен кейін малдар ортаға тез бейімделе бастайды, тамыр соғуы байқалады, қан құрамы қалпына келіп, ентігуін тоқтатады. Транквилизаторлы заттарды енгізгеннен кейін қорқытып, күйзелісі алаңдауы басылып мал тынышталады. Аминазин – бұл ақ немесе ақшылт қоңыр ұсақ кристалды ұнтақ. Препарат ұнтақ түрінде, драже түрінде 0,025, 0,05 және 0,5г, және 1,2 мен 5 мл ампулада 25% ерітінді түрінде шығарылады. Аминазин ми ұлпасының импульстарын, жүйке жүйесінің қозуын тежеп тыныштандырады. Осының нәтижесінде қаңқа бұлшық еттері босаңсып, қозу төмендейді. Нәтижесінде малдарды тасымалдау кезінде тірі салмақтың жоғалуы төменделеді. Малдарды тасымалдау кезінде аминазин ерітіндісін артар алдында 1-3 сағат бұрын бұлшық етке немесе тері астына егеді және малды көліктен түсірер алдында. Кері әсері жоқ, аминазинді малға енгізгеннен кейін 24 сағаттан кейін ғана малды союға рұқсат етіледі. Аминазинді ішке З-5 мг/кг салмаққа немесе бұлшық ет ішіне 0,5-2 мг/кг енгізеді. Автокөлікпен бұзауларды 30-40 мин артар алдында бұлшық ет ішіне келесі дозада енгізеді: 30-60 км қашықтыққа тасымалдағанда - 0,5 мг/кг, 60-180 км – 1 мг/кг и 180-300 км - 2 мг/кг салмаққа. Ішке дозасы 2-2,5 есе мол болады. Бұзауларды шаруашылыққа әкелгеннен кейін 3-5 күн аминазинді бұлшық ет ішіне 0,3 мг/кг массы. Ромпун – ақ ұнтақ, ащы дәмі бар, иісі жоқ, суда, метанолда жақсы ериді. Жүйке жүйесіне жергілікті әсер етеді. Бұл дәріні тынышсыздықтың және қорқыныштың алдын алу үшін қолданады және тасымалдау кезінде малдың күйзелуін азайтады. Ірі қара мал және жылқыға бұлшық ет ішіне 2% ерітінді ретінде көлікке артар алдында 100кг тірі салмағына 0,25 мл көлемінде енгізеді. Дәрі емдік әсерін 5-15 мин кейін ғана тигізеді. Сиыр мен биенің буаздылығының екінші жартысы кезінде дәріні енгізуге болмайды. Малдарды тасымалдау кезінде төзімділігін арттыру үшін элеутероккок сығындысын қолданған жөн. Балықтарды тасымалдау кезінде 5-7,5л суға 1 мл есебімен новокаин енгізіледі. жүктеу/скачать 11,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|