Сынақтарының сыры». Қарағанды: «Tengri Ltd»



бет32/37
Дата08.07.2018
өлшемі11,09 Mb.
#48541
түріСынақтар
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   37
Жарылқасын Бикенов

219










Особенно запомнились командировки по Тенгизскому району.

Еще одна из главных черт этого человека – это забота о ближнем.

Организация доставки, жилье, питание – в общем, создание всех нормальных условий – забота нашего Жарылкасына Бикеновича. Мы за ним, как за каменной стеной. Настоящий мужчина!

Умение организовать мероприятие, поездку любого масштаба конкретно, точно, без сбоев – это наш Жаке!

90-е годы, наступила демократическая перестройка, плановую экономику сменили рыночные отношения.

В 1993 году произошла смена руководства в Облпотребсоюзе. Совет облпотребсоюза, Правление, возглавляемое председателем Каржасовым Базарбаем Корабаевичем, с поддержкой Жарылкасына Бикеновича избрали меня заместителем председателя правления Карагандинского облпотребсоюза. И здесь постоянно ощущала его поддержку, и сегодня, при необходимости, он готов её оказать.

Гражданский Кодекс внес изменения в правовой статус юридических организаций (хозяйств) облпотребсоюза, преобразовав их в товарищества с ограниченной ответственностью (ТОО).

Преобразование, рост процентных ставок на кредитные ресурсы «Игилик Банка» привели к убыточности, банкротству ТОО, районных потребительских кооперативов.

Общая задача сплотила службу учета и экономическую, а значит Бикенова и Жолкевскую.

Что только не произошло за 20 лет совместной работы.

Юридический опыт мы познали от юриста высшей категории Зулейхи Мыгзумовны Гаптыкаевой (покойная). Вместе достигали побед. Все невозможно изложить на бумаге, это были бы целые тома.

Мы вместе преодолевали и решали сложные задачи и проблемы экономического характера.

Внезапно я заболела, перенесла сложнейшую операцию, но благодаря коллективу облпотребсоюза, председателю правления Каржасову Базарбаю Корабаевичу, члену правления Бикенову Жарылкасыну Бикеновичу меня вернули к жизни, работе.

Со здоровьем у Жарылкасына Бикеновича тоже не все в порядке. Спасибо нашему председателю, Каржасову Б.К., что он с огромным пониманием, доброй душой относился к нам.

Когда в команде взаимопонимание, поддержка, то физическое недомогание с лихвой восполняется умственными, профессиональными навыками.

Это я точно знаю, когда много лет проработала рука об руку с Бикеновым Жарылкасыном Бикеновичем, очень внимательным ко всем родным, друзьям, коллегам, знакомым. Он не забудет ни одной даты дней рождения, поздравления на праздник. Очень внимателен к моей семье. Лилия Станиславовна Жукова посвящала практически всем работникам аппарата облпотребсоюза стихи. Вот такие строки посвящены Бикенову Жарылкасыну Бикеновичу, в которых точно отражен весь он.

Ваш ум и опыт обрели солидность,

Достоинств Ваших нам не сосчитать.

Как никогда сегодня стало видно:

Смогли Вы необъятное объять.


Смогли Вы стать любимым и надежным,

И для семьи и для друзей своих.

Для Вас немного стало «невозможным»,

Дана Вам сила воли за двоих.



Өмір сынақтарының сыры









Вы сложный человек, неординарный,

Способны повлиять на всех вокруг.

Логичны и точны, порой коварны,

И все же Гений – парадоксов друг.

Возможно для кого-то это слухи,

А у меня давно сомнений нет,

Что Ваша голова – большой компьютер,

Гарант и малых, и больших побед.

Сегодня, находясь на заслуженном отдыхе, Жарылкасын Бикенович поражает своей дальновидностью, мудростью, талантом убеждения, компетенцией и эрудицией. Он неординарная фигура в обществе, особенно у молодого поколения. Практически ни одно мероприятие в г.Караганде или районах области не проходят без его участия. Как он любит сам говорить: «Татьяна, я всегда с народом!».



Татьяна Василъевна ЖОЛКЕВСКАЯ, заместитель председателя правления Карагандинского облпотребсоюза

НЕОРДИНАРНАЯ ЛИЧНОСТЬ ИЛИ «ЖАҚСЫ ЖЕЗДЕ – ӘКЕДЕЙ»

В массе своей все люди похожи. Но стоит близко пообщаться с ними по отдельности и внимательно присмотреться, то можно увидеть, что каждый человек по своему уникален и неповторим, не похож на других.

Неординарный человек – незаурядный, неповторимый, выдающийся человек. В широком смысле слова это необычный человек, заставляющий задуматься о том, что для личности нет предела для совершенствования. Это понятие дает широкий простор для размышления, толкает к поиску ее истоков.

Кто-то сказал, что неординарная личность – это человек, который ежедневно доказывает, что можно делать больше. Доказывает собственным примером. Таким людям внешне все дается легко. Только они знают цену этой «легкости». Неординарность это результат болезненного опыта. В то же время неординарность – это совокупность качеств, которые выделяют этого человека из общей массы или говоря по-другому – это способность быть «не таким, как все».

Эта статья посвящается неординарной личности Бикенова Жарылкасын Бикеновича. О нем можно говорить и писать много. О его неординарности говорят факты из его биографии и жизни, они заключаются в его особых отношениях с близкими и друзьями, в необычайном авторитете среди всех с кем он общался, в физическом недуге, которой он подвергся, но не покорился, а более того с нею добивался неповторимых достижений и признаний, и других фактах в его интересной и насыщенной жизни.




Жарылқасын Бикенов









Бикенов Жарылкасын Бикенович родился 9 апреля 1943 г. в селе Черниговка (ныне Кобетей) Нуринского района Карагандинской области. Там же пошел в школу и закончил ее в 1959 г. Трудовую жизнь начал в 17 лет в качестве бухгалтера совхоза-рабкоопа «Шахтер» в Нуринском районе, где вырос до заместителя старшего бухгалтера (в 18 лет!). В 1961 г. поступил на бухгалтерское отделение Целиноградского кооперативного техникума и окончил ее на красный диплом. В 1963 г. после окончания техникума проработал 2 года ревизором Балкашинского райпотребсоюза Целиноградской области.

В 1963 г. он поступает, а в 1968 г. заканчивает учебу на учетно-экономическом факультете Новосибирского института Советской кооперативной торговли. Ему присваивается высшая квалификация – бухгалтер-экономист.

С 1964 по 1967 гг. проходит службу в рядах Советской Армии в истребительной авиации ПВО (сверхзвуковые истребители ракетоносцы) механиком, старшим авиационным механиком 1-го класса, сержантом, старшим лейтенантом запаса, техником самолета. В 1965 г. окончил с отличием шестимесячную школу младших авиационных специалистов в г. Ирбит, Свердловской области по специальности «механик самолетодвигателя». После демобилизации – офицер запаса.

В этот период он совмещает учебу в институте со службой в армии. Он пишет письмо тогдашнему Министру обороны СССР Малиновскому Р.Я., о разрешении на учебу во время службы. Это редкостный случай, находясь на службе в армии учиться и обращаться с письмом к маршалу Советского Союза.

Дальнейшие этапы трудовой жизни: в 1967-68 гг. заместитель главного бухгалтера Нуринского райпотребсоюза. В 1968-71 гг. – главный бухгалтер Нуринского райпотребсоюза. Это в 25 лет! Для того времени довольно редкий случай – занимать подобную должность в таком возрасте. В этой организации, а затем в облпотребсоюзе, был избран секретарем первичной партийной организации. С 1971 по 2010 гг. – главный бухгалтер Центральной бухгалтерии Карагандинского облпотребсоюза. В 28 лет занимает весьма ответственную должность в областном масштабе!

В 1968 г. Бикенов Ж.Б. создает семью – моя сестра Анияш (по паспорту Сания) выходит за него замуж. У меня появился «жезде». Это слово по-русски буквально означает зять, но у казахов говорят «Жақсы жезде - әкедей», то есть в особых случаях при отсутствии отца хороший «жезде» может заменить отца, в зависимости от его роли и значимости для младших братьев или сестер жены. Мы с сестрой выросли без отца. Наш отец Копей умер в декабре 1949 г, сестра родилась в 1948 г, а я в марте 1950 г., когда отца уже не было. В таких случаях по обычаю казахи дают ребенку имя «Тұяқ» – продолжатель, наследник.



К своему «жезде» я всегда обращаюсь по имени Жакеш. Здесь хочется остановиться на очень тяжелом для него периоде, резко изменившем его судьбу и дальнейший ход жизни. В 1975 г. он на 90% теряет зрение. Делает операцию в г. Куйбышеве, где смогли только сохранить оставшееся зрение. В дальнейшем еще 5 раз проходит подобные операции – в Куйбышеве, Москве у известных на весь Союз врачей, но зрение было безвозвратно потеряно.


Өмір сынақтарының сыры









Представьте себе каково пережить подобное успешному человеку, которому сопутствовали до этого только удачи, рост по службе по нарастающей. Впереди были радушные перспективы, строились большие планы на будущее. И вдруг все это в миг рушится. Казалось, жизнь остановилась, впереди безнадежность, пустота. Как дальше жить? Это было неописуемое горе для семьи, для моей сестры, родителей и всех близких.

Но жизнь не остановилась, она продолжалась, хотя и с невероятно большими трудностями и невзгодами. Жакеш не сдался, он не покорился роковой судьбе. Рядом с ним была его опора и поддержка – преданная жена Анияш, которая в тяжелые минуты была рядом и осталась ему верна до последнего.

О неординарности этого человека не просто говорят, а кричат убедительные факты его жизни. Более 35 лет прошло с того трагического момента времени. И даже после этого, на удивление всем он продолжал, причем весьма успешно, работать главным бухгалтером Карагандинского облпотребсоюза. И только в 2010 г. вышел на заслуженный отдых.

Бикенов Ж.Б. одновременно с работой в облпотребсоюзе многие годы активно занимался научно-педагогической деятельностью, являясь штатным преподавателем Карагандинского кооперативного института Казпотребсоюза (ныне Карагандинского экономического университета Казпотребсоюза), вел учебные занятия по теории бухгалтерского учета. Он неоднократно назначался председателем ГЭК в этом вузе. В 1990-91 гг. являлся руководителем авторского коллектива, разработавшем одним из первых в республике учебник «Теория бухгалтерского учета» на государственном языке. Он являлся постоянным членом методологического совета по бухгалтерско- му учету Казпотребсоюза. В центральных республиканских и областных изданиях часто публиковались его статьи на тему совершенствования бухгалтерского учета и внедрения механизации и автоматизации в бухучет.

В 1994 году за заслуги в развитии потребительской кооперации в Казахстане указом Президента Республики Казахстан ему присваивают высокое звание «Казақстанның еңбек сінірген қызметкері».

Известный казахский поэт, лауреат премии Ленинского комсомола Кайрат Жумагалиев посвятил Бикенову Ж.Б. поэму под названием «Нұра перзенті», что в образном переводе на русский означает «Сын Нуры», которая была опубликована в 1994 г. в журнале «Кооператор Казахстана» (№ 11, 12), Карагандинской областной газете «Орталық Қазақстан» и Нуринской районной газете «Нұра». В 2000 г. поэма в переработанном варианте вышла в республиканском журнале «Сары Арқа» под названием «Шын ғажапты қараңыз» (№ 6), приблизительный перевод на русский «Посмотрите на это чудо».



Под руководством Бикенова Ж.Б. в соавторстве с Жакеновым Ж.Б. и Исабек Т.К. в издательстве АО «Карагандинская Полиграфия» были изданы книги родословные на казахском языке «Тоқа шежіресі» в 2000 г. (402 с.), «Қарпық шежіресі» в 2002 г. (620 с.), «Қарпық және Қожа шежіресі» в 2008. (1008 с.) и в соавторстве с Исабек Т.К. и Абеуовым К.А. «Алтай Қалыбек шежіресі» в 2009 г. (400 с.), которые были посвящены истории крупных казахских родов Қарпық, Қожа, Қалыбек.

Жарылқасын Бикенов









В 2006 г. Бикенову Ж.Б. было присвоено звание «Почетный гражданин Нуринского района», а в 2010 г. он был награжден орденом «Құрмет».

Когда и какому бухгалтеру посвящали такие поэмы известные на всю республику поэты или присваивали такие почетные звания, вручали такие ордена! Это редко бывает, чтобы человек подверженный тяжелому физическому недугу удостаивался высоких почестей в такой области деятельности.

В этой статье я не затрагиваю его другие выдающиеся способности (прекрасное исполнение казахских песен, красноречие, удивительную память и др.), а также его взаимоотношения с окружающими людьми, его необычайный авторитет среди родственников, друзей и всех тех, с которыми ему приходилось встречаться на своем жизненном пути. Это вызывает у всех восхищение. География его знакомых и друзей весьма обширна. Каких только людей он не знает и не общается, трудно в это поверить. И кто его не знает. Авторитет его и популярность простирается далеко за пределы области и даже республики.

Выше мною уже было сказано, что у казахов «жезде» в особых случаях может приравниваться отцу. В этой связи хотелось бы сказать несколько слов о своей семье и о той роли, которую играет Бикенов Ж.Б. и моя сестра в моей жизни. Я работаю в настоящее время в Карагандинском государственном техническом университете (КарГТУ) заведующим кафедрой «Разработка месторождений полезных ископаемых» им А.С. Сагинова. Профессор, доктор технических наук, действительный член Казахстанской национальной академии естественных наук РК. Мне 65 лет. Супругу зовут Сауле, сейчас на пенсии, работала всю жизнь в торговле, бухгалтером. У нас трое детей: дочь Гульмира (работает в Альянс банке), ее муж Думан (в бизнесе), у них трое детей: Саян, Диана, Аиша; сын Ерен (преподает в КарГТУ), его жена Асемгуль (судья в г. Темиртау), у них сын Нурасыл; младшая дочь Аселя (работает в г. Астана в МНЭ главным специалистом АРЕМ), у нее дочь Ясмина.

Для моей семьи Жакеш непререкаемый авторитет. Для нас он близкий и родной человек, готовый всегда оказать помощь, дать дельный совет. В моей личной жизни на всех этапах он всегда играл немаловажную роль. Во всех сложных жизненных ситуациях я обращался к нему за советом и помощью и получал неоходимую поддержку. Бывали трудности, и он всегда помогал находить выход из них. Можно было бы говорить много об этом, но слова порою теряют смысл.

Поэтому завершая хочу сказать, что мой жезде является весьма неординарной личностью и к нему полностью применимо простое, но в то же время глубокое и мудрое казахское изречение «Жақсы жезде – әкедей»



Тұяқ Көпейұлы ИСАБЕК, профессор, доктор технических наук, действительный член Казахстанской национальной академии естественных наук РК

Өмір сынақтарының сыры









БУХГАЛТЕРЛЕР АТАСЫ – ЖАРЬІЛҚАСЫН

Жарылқасын Бикенұлымен елу жыл шамасында таныспыз. Бір салада 30 жыл бірге еңбек етіп, Нұра ауданының Тұтынушылар кооперациясында біраз жыл қызметтес болдық. Жәкең өз ісіне өте ұқыпты, аса жауапкершілікпен қарайтын. Басқалардан да соны талап ететін. Өзінің адам ретінде, маман ретінде де мықты екендігін елге дәлелдеді.

Қандай жағдай болса да, өзін өте салмақты, байсалды ұстайтын, әр сөзін ойланып айтатын азамат. Ал менің ерекше атап өткім келетіні – Жарылқасын Бикенұлының майталман маман екендігі.

Айта берсек, Жарылқасын Бикенұлының қасиеттері өте көп. Білімді, алғыр азамат ретінде өзін тек қасындағы әріптестеріне ғана емес, бұрынғы сонау бас қаламыз Мәскеудегі Центросоюз басшыларына да таныта білді. Соның бір дәлелі осы бір оқиға – 1991 жылы Совет заманында Қарағанды облысының Тұтынушылар одағының бір топ делегациясы сол кездегі Ленинград қаласында «Общественные знания» мекемесі ұйымдастырған бухгалтерлер семинарына іссапарға шықтық. Ресейдің Курск, Липецк калаларының мамандары бар, біздің топ мүшелері бар, барлығы 38-40 бухгалтер қатыстық.

Сол кезде Ресей мамандарының қасында басқа аймақтан Азиядан келген біздің топ, әрине, екінші орында болдық. Жиын өтетін аудиторияда орын артқы жақтан тиетін, асханаға да жұрттан кейін барамыз. Экскурсия, тағы басқа шараларда да көштің сонында болдық. Содан бір күні семинарды Мәскеуден келген Центросоюз басшыларының бірі өткізетін болды. Аудиторияға кіріп келіп шет жақта отырған біздерді көріп, Жарылқасын Бикенұлын тани кетті. Құшақ жая амандасып: «О, это же сам хозяин Бикенов!», – деп жұртқа жар салғандай таныстырып жатты. Бәрі аң-таң болды да қалды. Содан семинар барысында біздің жаққа да көп көңіл бөліп, арасында: «У вас так делается, все правильно?», – деп бізбен сұхбат құрып, ақылдасып та отырды. Сондай жоғары лауазымды басшының құрметтеп отырғаны осал адам еместігіне жалпақ жұрттың көзі жеткен болар. Сол кездесуден кейін жұрттың бізге деген көзқарасы бірден өзгеріп шыға келді.

Енді біздің топ алдыңғы қатарда жүретін болды. «Здравствуйте, проходите, пожалуйста», – дегенді еститін болдық. Аудиторияда да алдыңғы қатардамыз, экскурсия билеттерін де бізге бірінші әкеліп береді, асханаға да бірінші болып кіреміз... Былайша айтқанда – көзіміз ашылды.



Міне, осыдан-ақ Жәкеңнің қандай маман, қандай абыройы асқақтаған білімді азамат екенін біле беріңіз!

Күләш Әкімжанқызы ҚАЙЫРБЕКОВА, Нұра аудандық Тұтынушылар одағының бас есепшісі

Жарылқасын Бикенов









ЖӘКЕМ МЕНІҢ – ҒҰМЫРЫ ДАСТАН АҒАМ!

Жарылқасын Бикенұлы ағамызбен Тұтынушылар кооперациясында жиырма жылдан астам уақыт бірге қызмет еттік. Сол бір кезеңде, Тұтынушылар одағының гүрілдеп тұрған шағында Жәкеңнің орны ерекше еді.

Тұтынушылар саласының қарқындап өсуіне сіңірген еңбегі өте зор еді. Мен Жәкеңнің әріптестеріне дауыс көтеріп, ренжіп сөйлегенін көрмеппін. Әр уақытта да байсалды, парасатты, өз ісінің маманы ретінде барлық жұмысты ақылмен шешетін.

Жәкең тек қана есеп-қисаптың маманы емес, рухани жағынан да үлкен тұлға болды. Тұтынушылар одағында бухгалтерлік есепті дамыту жөніндегі жазған кітаптары мен мақалалары бүкіл Қазақстан аумағында кеңінен қолданыс тапты.

Әлі есімде, Қазақ Тұтынушылар одағының съезіне барғанымызда бір сұрақтың шешімін таппай тұйыққа тірелген уақытымызда, Қазақ Тұтынушылар одағының төрағасы Сәрсенов осы сұрақтың шешімін Жарылқасын Бикенов айтсын деп еді көпшілікке қарап. Сонда Жәкең орнынан тұрып, асықпай, саспай әр сөзін шеге қаққандай егжей-тегжейлі түсіндіріп бергенде, төбеміз көкке жеткендей болып еді. Жәкеңнің мәртебесі тек қана республика аумағындағы әріптестеріне емес, бүкіл басшылар арасында да өте зор болды.

Жәкеңнің тәрбиелеген шәкірттері бүкіл Қазақстан аумағында жемісті қызмет істеп жүр және де олар осы күнге дейін Жәкең десе, ішер асын жерге қояды.

Соның бір айғағы – Жәкеңнің мерейтойларына барлығы қатысып, өздерінің ақ тілектерін білдіріп, өткенді еске түсіріп, ағамыздан ақыл-қеңес алушы еді.

Бүгінде Жәкең «Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері», «Құрмет» орденінің иегері, «Нұра ауданының Құрметті азаматы» ретінде жас жеткіншектерді рухани тәрбиелеуге әлі де зор үлесін қосып келеді. Жәкеңнің жазған Тоқа, Қарпық шежірелері – үлкен ізденісті, көп еңбекті керек еткен рухани дүниелер.

Жәкең қазыналы қария, бір елдің бетке ұстайтын ақсақалы. Біздің елде егде тартқан кісілер көп, ал ақсақал жоқтың қасы. Шаршы топта не шешен сөйлейді, не көсем сөйлейді демекші, ол –еліміздің бетке ұстаған тұлға азаматы. Кешегі еткен Байдалы би, Шоң болыстардың көз алдымызда жүрген сарқыншағы сияқты.

Б. ШАЙЖАНОВ, Нұра аудандық Маслихатының хатшысы

О МОЕМ НАСТАВНИКЕ

Главного бухгалтера Карагандинского облпотребсоюза Бикенова Жарылкасын Бикеновича знаю с июня 1980 года, когда я работал у него заместителем.



Наставник, Учитель – это Жарылкасын Бикенович. В течении 15 лет впитывал в себя каждый проведенный день на работе с моим Учителем. В дальнейшем, работая в крупных организациях мне очень помогли знания, которые я получил от своего Наставника. Каждый раз я задавал себе вопрос: «А чтобы сделал в этой ситуации Жарылкасын Бикенович?». Меня всегда спрашивали, откуда вы знаете строительство, общепит, сельское хозяйство, производство и я с гордостью отвечал «У

Өмір сынақтарының сыры









вас не было такого Учителя как у меня!». Жарылкасын Бикенович учил меня думать, давая поручение говорил: «Ты представляешь Облпотребсоюз и достойно защищай его права даже перед прокурором области, не бойся и доказывай свою правоту, обдумывай каждое сказанное слово и тогда все получится». Жарылкасын Бикенович не только знаток учета, но и профессионал в любой отрасли с большой буквы. Я в начале не понимал, почему председатели райпотребсоюзов и райпо выстраивались в очередь у кабинета моего Шефа, потом я понял, что Жарылкасын Бикенович кон- сультировал их по многим вопросам хозяйственной деятельности предприятий.

Он – профессор бухгалтерского учета – это не просто слова. Я вспоминаю, когда в 80-е годы нам приходили инструкции по ведению бухгалтерского учета с вышестоящей организации из Москвы. Жарылкасын Бикенович изучая их, отправлял им свои предложения, после чего выходили новые инструкции с учетом его замечаний. Недаром, Начальник управления учета высшего органа кооперации СССР на всесоюзном совещании лично подошел к Жарылкасын Бикеновичу и представил его участникам как образец для подражания в области учета.

Главные бухгалтера подведомственных организаций уважали Жарылкасын Бикеновича за его большие знания в учете, за поддержку – а поддержка со стороны Жарылкасын Бикеновича придавала им силы и уверенность.

На работе Шеф любил порядок и неукоснительно требовал его от подчиненных. Спрос был жесткий и справедливый. По его инициативе все отделы облпотребсоюза давали заключения по балансу, тем самым специалисты постигали экономический анализ.

Вне работы Жарылкасын Бикенович был душой компании, шутил, пел, никогда не показывал свое превосходство ни по возрасту, ни по должности. Ему были небезразличны наши семейные дела, его советы и помощь всегда были кстати, за что я очень благодарен. Скромность, человечность, помощь близким – это малая часть того, что я знаю про Жарылкасын Бикеновича. Я считаю себя счастливым человеком, потому что в моей жизни есть такой человек, как Жарылкасын Бикенович.

От себя и от моей семьи я хочу поблагодарить Жарылкасын Бикеновича за все, что он мне дал в этой жизни.

Желаю Вам крепкого здоровья, семейного благополучия и долгих лет жизни!

С уважением, Ермагамбет ТЕМИРГАЛИЕВ Декабрь, 2014 год

Жарылқасын Бикенов

ЧЕЛОВЕК ДЕЛА И ИДЕЙ

О бухгалтерах пишут очень редко, и герои они зачастую не положительные. Но в каждой профессии есть люди, которые с детства мечтали работать именно тем, кто они есть сейчас. И тем приятнее встретить человека, мечтавшего стать бухгалтером и ставшего им...



Жарылкасын Бикенович Бикенов родился в апреле 1943 года в селе Черниговка (ныне Кобетей) Нуринского района Карагандинской области. После окончания казахской средней школы свою трудовую жизнь начал в качестве бухгалтера совхоза-рабкоопа «Шахтер».










Затем учился в Целиноградском кооперативном техникуме, Новосибирском институте кооперативной торговли, которые окончил с отличием.

Он прошел последовательно все ступени нелегкой бухгалтерской профессии: от рядового бухгалтера совхоза-рабкоопа до главного бухгалтера Карагандинского облпотребсоюза, причем на последней должности вот уже 32 года (!). В течение этих лет Жаке постоянно избирался членом совета и правления облпотребсоюза, Методологического совета Казпотребсоюза по бухгалтерскому учету, был делегатом съезда потребительской кооперации Казахстана.

Подарок судьбы? Отнюдь нет! Хорошо зная Жарылкасын Бикеновича, могу сказать: в основе столь весомых и убедительных результатов его жизненного пути лежит природный талант, неутомимый труд, неуемное желание овладеть всеми секретами профессии, стремление стать нужным людям, своей стране. Именно эти качества позволили ему достичь многих целей в своей жизни, заслужить глубокое уважение людей.

Практическую деятельность Ж.Бикенов хорошо сочетал с научной и педагогической работой. Он преподавал в кооперативном институте и торгово-кооперативном училище. Одновременно вел практические занятия по бухгалтерскому учету, руководил дипломными и курсовыми работами студентов. Неоднократно назначался предстедателем Государственной экзаменационной комиссии. Словом, Жарылкасын Бикенович внес ощутимый вклад в дело воспитания и подготовки специалистов для потребительской кооперации Казахстана. Принимал активное участие во всесоюзных совещаниях, семинарах, научно-практических конференциях главных бухгалтеров об- ластных потребительских союзов в Москве, Воронеже, Казани, Ташкенте и Алматы.

Перу Ж.Бикенова принадлежат многочисленные научные статьи по проблемам совершенствования бухгалтерского учета, публиковавшиеся в журналах «Бухгалтерский учет», «Советская торговля», «Кооператор Казахстана», «Бюллетень бухгалтера». Идеи, которые выдвигал Жарылкасын Бикенович, часто были спорными, но интересными, вызывали оживленные, а иногда и ожесточенные дискуссии.

Ж.Бикенов никогда не был тем, кого называют просто тружеником. Работа бухгалтера, столь очевидно скучная для многих, была подлинной страстью Жарылкасын Бикеновича, единственной и неповторимой. Когда он работает, то так увлекается, что весь мир отодвигается в тень, и только «музыка баланса» звучит в его ушах. Он живет работой и в этом видит главную радость своей жизни. При этом, сосредоточившись на бухгалтерии, умеет смотреть на мир не из-за груды бумаг письменного стола, а с высоты большой общечеловеской культуры. Жарылкасын Бикенович – на редкость образованный человек, поэтому друзья называют его «ходячей энциклопедией», а его голову – «компьютером».



Жарылкасын Бикеновичу присуще острое чувство нового, без которого, по-видимому, нельзя работать с полной отдачей главным бухгалтером и постоянно поддерживать творческую атмосферу в коллективах системы облпотребсоюза. Под его руководством проведены рациональная централизация и автоматизация бухгалтерского учета в подведомственных организациях, что позволило улучшить качество учетных работ, повысить производительность труда счетных работников, усилить контрольные функции бухгалтерского учета. Он всегда старается шагать в ногу со временем, быть в курсе всего нового, что появляется в теории и практике бухгалтерского учета, аудита, экономического анализа хозяйственной деятельности и в средствах поддерживать на высоком уровне свои профессиональные знания.


Өмір сынақтарының сыры








Первостепенное внимание Ж.Бикенов уделяет воспитанию молодого поколения бухгалтеров, принимает активное участие во встречах с абитуриентами в дни открытых дверей экономического университета Казпотребсоюза. Он не любит праздных разговоров, беседа его всегда содержательна и поучительна.

И награды у него – по заслугам. Среди них особо отметим тот факт, что в 1994 году за заслуги в развитии потребительской кооперации в Казахстане Указом Президента ему первым из бухгалтеров республики присвоено высокое звание «Қазақстанның еңбек сіңірген қызметкері».

С юбилеем, Жаке!



Ж.ТОЛПАКОВ,

профессор Карагандинского экономического университета Казпотребсоюза,

кандидат экономических наук «Индустриальная Караганда», 5 апреля 2003 года

ЕҢБЕГІ ЕЛЕНГЕН ЕСЕПШІ

Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың үстіміздегі жылдың 16 маусымындағы Жарлығымен Қарағанды облыстық Тұтынушылар одағының бас бухгалтері Жарылқасын Бикеновке «Қазақстан Республикасына еңбек сіңірген қызметкер» құрметті атағы берілді.

Адамзат қоғамының қай формациясы болса да есепсіз өмір сүре алмайды. Ал мына нарыққа ену жағдайындағы өтпелі кезеңде есеп-қисаптың маңызы арта түспек. Кезінде Лениннің «Социализм дегеніміз – есеп» деген дау тудырмайтын қағидасын бүгін «Нарық дегеніміз – есеп» деп нақтылай түсуге болатын тәрізді. Бәлкім, қазір халқымыз бастан кешіп отырған осынау қысталаңның өзі сол есеп-қисаптың осалдығының салдары болар.

Жә, саясаттың «бал қаймағы» экономика болса, сол экономиканың тұтқасын қолына алғандардың ісі оңға басуын, еңбегіміз бен байлығымыздың есебі дұрыс жасалып, қазіргі жағдайдың байыпты талдануын, болжамның дәл болуын тілейік.

Осынау аз-кем толғанысқа, алыстан тартып әңгіме бастауымызға себеп не дерсіз оқырман. Қай шаруаның да, тіпті, жеке отаудың қазан-ошағының есебі түгел болмаса, береке айналмайды ғой. Сол есепті жүргізетін адамдардың жетістігі мен кемшілігі, сайып келгенде, халық тіршілігінің деңгейімен сипатталмақ. Бұрын шаруашылық басшысы атақ алып, қатардағы еңбек адамдарының омырауы үкіметтің марапат белгілеріне толатын. Ал сол шаруаларға жұмсалатын қаржының әр тиы- нын есептеп, ықтияттылық танытып отыратын бухгалтерлердің есімі әйгіленбейтін. Есепші ағайындардың көңіліне келмесін, тоқырау жылдарында бұл мамандықтың иелері «еті арам, күші адалдың» нағыз өзі еді ғой.

Басшылар, мамандар, жұмысшылар туралы қаншама көркем шығарма туды. Сол шығармаларда есепші-бухгалтер бейнесі бар ма? Көлеңкесі де жоқ. Бар болса керітартпа, бүкшиіп шот қағып отыратын пенде қылаң беріп қалатын. Әділ емес-ақ қой. Әйтпесе, қандай завод-фабрика, колхоз-совхоз, мекеме болса да бухгалтерлік қызметі дұрыс жолға қойылмаса, былығып кетпей ме?




Жарылқасын Бикенов









Осы уақытқа дейін бұл мамандықтың адамдарына таңертеннен кешке дейін жансыз цифрлармен тілдесіп, есеп жұмыстарын ретке келтіруден жалықпайтын кеңсенің «жуас қана қойторысы» ретінде қарап келгеніміз рас. Міне, сол еленбей келген бухгалтерлердің ортасынан суырыла шығып, республика бойынша тұңғыш құрметті атаққа ие болып отырған Жарылқасын Бикенов туралы сөз қозғаудың реті бүгін келіп-ақ тұр.

Тұтынушылар кооперациясы саласында отыз жылдан артық еңбек етіп келе жатқан азаматтың өмір жолы, қызмет жолы бәлендей ерекше емес те шығар. Әуелі есепшінің көмекшісі болып шот қаға бастаған Жарылқасын Ақмола кооперативтік сауда техникумын үздік бітіріп, Новосибирдегі кооператив институтына сырттай оқуға түсті. Осынау киелі ғылым ордасының ауыл баласына берген тәлімі мол болды. Жоғары білімді бухгалтер-экономист мамандығын алғандар ол жылдары Нұра өңірі түгіл, бүкіл облысымызда бірен-саран еді ғой.

Білікті маманның қарымы мен қабілеті ерте танылып. ол облыстық Тұтынушылар қоғамының бас бухгалтерлігіне шақырылды. Міне, содан бергі ширек ғасыр уақыт ішіндегі Қарағанды сияқты үлкен облыс саудасының бүкіл есеп-қисабы Жарылқасынның қолынан өтіп келеді. Бухгалтер мамандығының қыры мен сырын бір-екі ауыз сөзбен айтып жеткізу қиын. Ал Жақаңның сауда есебіне енгізген жаңалықтары жайында тиісті ғылыми және салалық баспасөзде әлденеше рет жазылған. Есеп-қисаптың теориясы мен практикасын жетік меңгерген Ж.Бикенов республика кооперациясында аса ірі маман ретінде кең танымал. Атырау мен Алтайдың, Қостанай мен Оңтүстік облыстарының Тұтынушылар одақтарында Жақаңның есімін білмейтін есеп қызметкерлері жоқ десек, асыра айтқандық болмайды. Сондықтан болар, Қазақстанның әр облысынан, аудандарынан Жақаңды құрметті атағымен құттықтап келіп жатқан жеделхаттар легі әлі толастар емес.

Есеп теориясына жетік ұстаз ретінде Жақаң бухгалтерлердің жаңа буынын тәрбиелеуге де үлес қосып келеді. Ол республикада тұңғыш шыққан «Бухгалтерлік есептің теориясы» деген еңбекті жазып шығарушыларға жетекшілік етті. Студенттер мен оқытушыларға, қызметкерлерге аса қажетті «Бухгалтерлік есеп сөздігі» деген кітапты құрастыруға да ат салысты.

Облысымыздағы кооператив саудасының есебін автоматтандыру саласындағы атқарған жұмыстары өз алдына бөлек әңгімелеуге тұрады. Жақаңның ізденістері нәтижесінде есеп жұмыстарының сапасы артып, талдаулар жан-жақты әрі жедел жасалатын болды. Қарағанды кооператорларының жаңалығына ден қойған есепшілер бірнеше мәрте республикалық семинарларды осында өткізді.

Республиканың еңбек сіңірген қызметкері Ж.Бикенов қазіргі қиын шақта кооперативтік сауданы қолдап, демеудің жолдарын іздестіруде. Осы бағыттағы жұмысына орайлас:

– Нарыққа көшу кезеңіндегі ауырпалықты бәсеңдетуге бола ма? – деп сұрағанымда Жақаң:

– Болады, – деді. – Ол үшін кез келген шараны рет-ретімен ойластырып барып жүзеге асырған жөн. Әсіресе, мынадай тарихи бұрылыстарда алдын-ала болжау мен байыпты саралауды естен шығармаған абзал.



Өмір сынақтарының сыры









Стратегия дұрыс, бірақ тактикалық қателер көп. Тоталитарлық жүйеден мұра болып қалған экономиканы нарыққа бағыттау – үлкен жауапкершілікті талап ететін жұмыс. Өйткені, сәл қателіктің өзі ең әуелі қалың қауымға ауыртпалық әкеледі. Біз бір нәрсені ұмытпаумыз керек: қандай мемлекет болса да, өз елінің әрбір азаматының бүгінін, ертеңін ойлауы қажет...

З.СЫЗДЫҚҰЛЫ Қарағанды «Орталық Қазақстан» газеті, 1994 жылғы 18 тамыз

БЛАГОСЛОВЕНИЕ СВЬІШЕ

Его память удивляла подчинённых – Жарылкасын Бикенов мог указать им, какую страницу документа открыть, на слух запоминал четыре колонки цифр на 25 строках. При этом он много публиковался, выступал с докладами, разработал и издал четыре книги родословных. К слову, Жарылкасын Бикенович – единственный бухгалтер в республике, удостоенный почётного звания «Заслуженный служащий Казахстана». И это несмотря на то, что почти 40 лет назад Жарылкасын Бикенов внезапно заболел и стал терять зрение. О своей работе аксакал и сегодня рассказывает с большой любовью.

Жарылкасын Бикенов родился 9 апреля 1943 года в селе Черниговка (ныне Кобетей) Нуринского района. Отца призвали на фронт осенью 1942 года, где он получил два пулевых ранения. После чего проходил долгий курс реабилитации в госпитале и демобилизовался.

– Уходя на фронт, отец сказал матери: «Если родится мальчик, назови его Жарылкасыном», что означает «благословенный богом», – вспоминает аксакал. – В семье уже четыре сестры и два брата. После моего рождения появились ещё два брата. Сейчас, к сожалению, из девяти детей остался только я.

В пять лет Жарылкасын засобирался в школу. Однако учителя любознательному мальчику посоветовали прийти через два года.

– Тогда меня из школы выпроводили, – смеётся Жарылкасын Бикенов, – сказали, что мне ещё рано. На следующий год повторилось то же самое, но отец настоял, и учитель пошёл навстречу, отметив при этом, что в список учеников вносить меня не будет, а просто понаблюдает. Если у меня проявятся стремление к знаниям и способности в учёбе, тогда изменит своё решение. Через неделю решили, что учиться мне можно.

Окончив школу, Жарылкасын Бикенов отправился в Целиноград поступать в сельскохозяйственный институт. Но его планам не суждено было сбыться: «Я окончил казахскую школу и русского языка почти не знал. На первом же письменном экзамене по математике я не смог правильно перевести задания и решить их, – продолжает рассказывать аксакал. – Конечно, я взял черновик с заданиями с собой и после того, как мне их перевели, решил их в два счёта, но было уже поздно. Экзамен я провалил и уехал домой».

Сидеть дома Жарылкасын не привык, поэтому пошел работать учеником бухгалтера в совхоз-рабкооп «Шахтёр» в трёх километрах от родного села Кобетей. Каждый день шел за три километра пешком, но на работу не опаздывал. Позже точность во всем, способности в счетоводстве, твердый характер и феноменальная память сыграют огромную роль в становлении Бикенова как профессионала.



Жарылқасын Бикенов









Уже через год благодаря отличной работе ученик станет заместителем старшего бухгалтера. Позд- нее он окончит Целиноградский кооперативный техникум с красным дипломом. Некоторое время молодой человек проработал старшим ревизором в Балкашинском РПС Целиноградской области. Потом была служба в армии. А ведь за несколько месяцев до призыва Жарылкасын поступил в Новосибирский институт советской кооперативной торговли на учётно-экономический факультет. В те годы солдату было запрещено во время прохождения воинской службы учиться или работать.

– Что мне оставалось делать – только писать письма. Я писал в журналы, где излагал свою проблему, командующему армии и даже министру обороны. Но везде мне отказывали, – говорит Жарылкасын Бикенович. – Однажды после очередного отказа ко мне подошёл начальник политотдела и сказал, что завтра я еду в Новосибирск. Конечно, поначалу это ввело меня в замешательство. Я не мог поверить, что мне действительно дали такой шанс! Следующие три года ездил в командировки на сессию. Так, в 1967 году я демобилизовался, а в 1968 году успешно завершил обучение.

После возвращения из армии Жарылкасын Бикенов работал заместителем главного бухгалтера, а затем и главным бухгалтером Нуринского райпотребсоюза. Благодаря хорошим знаниям, памяти и богатой практике он в 1971 году переехал в областной центр – Караганду. В него поверил председатель облпотребсоюза Вениамин Хан, а через некоторое время поддержали председатели Казпотребсоюза Умурзак Сарсенов, Хазбулат Ашляев и облпотребсоюза Базарбай Каржасов.

В Караганде Жарылкасын Бикенович работал главным бухгалтером Центральной бухгалтерии облпотребсоюза. Болезнь подкрадывалась тихо и незаметно. Внезапно вершине карьеры у Бикенова обнаружили глаукому. После первой операции врачи думали, что он потеряет зрение навсегда. Однако наступление полной слепоты удалось замедлить – Жарылкасын Бикенович смог плохо, но видеть.

Несмотря на болезнь, он продолжал много читать, работать с цифрами, все запоминал. Жарылкасын знал все старые и новые инструкции и указания бухучета.

С 1978 по 1998 год Жарылкасын Бикенов являлся председателем ГЭК в Карагандинском кооперативном институте. Именно он принимал участие в реформировании бухучёта, был одним из тех, кто настаивал на переходе на стандарты международной финансовой отчётности.

До ухода на заслуженный отдых Бикенов работал начальником управления бухучёта, финансов и контроля, а затем главным бухгалтером облпотребсоюза.

Его трудолюбие и профессионализм всегда отмечались на самом высоком уровне. В 1994 году Указом Президента страны Казахстана Жарылкасын Бикенов получил почётное звание «Заслуженный служащий Казахстана». До него ни один бухгалтер Казахстана не удостаивался такого высокого звания. В 2006 году Жарылкасын Бикеновичу было присвоено звание «Почётный гражданин Нуринского района». В декабре 2010 года он был награжден орденом «Құрмет».



Сейчас аксакал живёт в окружении любящей семьи. Апрель для Жарылкасын Бикеновича вдвойне юбилейный – помимо своего 70-летнего юбилея, они вместе с супругой Анияш справят сапфировую свадьбу. Вместе они уже 45 лет. Все это время рядом с ними находятся трое детей и горячо любимые внуки.


Өмір сынақтарының сыры









АДАЛ ЖАР. АСЫЛ АНА. АҚЫЛШЫ ДОС

Өмірде ода жазуға тұрарлық оқшау тұлғалар іздегенге қашанда табылады. Біреу Отан үшін отқа түседі, елі мен жері үшін қу жанын шүберекке түйіп, басын бәйгіге тігеді. Енді біреу кызылды-жасыл дүниенің бар қызығын тәрк етіп, бойындағы махаббаттың қуатын отбасы, ошақ қасына сарп етіп, жалғанда тек жар үшін деп ғұмыр кешеді. Иә-иә, жаратылысы бекзат бұлар жайында да ойланбастан ода жазуға болады. Өйткені, мұндай асыл туған жандардың қатары бұл күнде, өкінішке қарай, сиреп кеткен. Бүгінгі әңгімеміз дәл сондай жандардың бірі, әйел затының асыл туған перизаты деуге әбден лайық Әнияш атты жеңгеміз туралы болмақ.

Ағамыздың – Әнияш Көпейқызының жұбайы Жарылқасын Бикеновтің ақтарыла айтқан сырын екшеп-текшеп, ақ қағаздың бетіне түсірген ек...

Негізі, бұл жеңгеміздің азан шақырып қойған шын есімі Сәния; Әнияш деп үйдің іші атап кеткен.

Әнияш ауылда өсіп, каймағы бұзылмаған қазақы ортада тәлім-тәрбие алғанымен, кіндік қаны қаланың топырағына тамған қыз еді. Қарағандының ертеректе «Копайгород» деп аталған ауданында Көпей Исабекұлы деген кеншінің отбасында 1948 жылдың 29 ақпанында дүниеге келген. Әкесі марқұм кешегі күндей күркіреп өткен соғыстан аман қайтқан майдангер еді, шахтада жүріп кенеттен келген кеселден қайтты. Анасы Бақыт екі жасқа да толып үлгермеген Әнияшын құшағына алып. қара жамылып қала берген. Іште әлі жарық дүниені көрмеген Тұяқ есімді ұл қалған. (Бұл күнде Тұяқ Көпейұлы ҚарМТУ-дың таукен факультетінің деканы, техника ғылымдарының докторы, профессор)...

Әнияш Көбетей ауылында тұрған нағашы атасы Әбутүсіптің қолында өсті. Жергілікті Калинин атындағы орта мектепті бітіріп, сол оқу орнында бастауыш сыныптардың мұғалімі болып, бала оқытты. 1968 жылы Жарылқасын ағамызға тұрмысқа шыққаннан кейін, Нұра ауданының орталығы Киевка кентіндегі №2 мектеп-интернатта тәрбиеші болып қызмет етіп жүріп, ҚарМУ-дың биология факультетіне түседі. Жас шаңырақта 1969 жылы Әбілқасым атты тұңғыш ұл келді өмірге.



1971 жылы Жарылқасын ағамыз бен Әнияш жеңгеміз Қарағанды қаласына көшіп келді. Мұнда Әнияш Көпейқызы ГПТУ-16-да оқытушылар кәсіподағының төрайымы болып қызмет етті. Ал Жарылқасын аға облыстық Тұтынушылар одағының бас бухгалтері болып тағайындалған. Сол жылы қыздары Гүлшат келген дүниеге.


Он не привык оставаться на обочине жизни. И сегодня, находясь на заслуженном отдыхе, Жарылкасын-ага активно участвует в общественно-политической жизни области, является членом областного Совета ветеранов войны и труда. Когда-то отец его решил, что сын будет благословенный, и Жарылкасын Бикенов, несмотря на все трудности, благословен в жизни.

Владимир МАРКОВ «Индустриальная Караганда», 6 апреля 2013 года

Жарылқасын Бикенов









Кәсіподақта бір-екі жыл жұмыс істеген соң Әнияш жеңгеміз Қазтұтынуодағы кооператив институтының оқу бөліміне ауысты. Осында, одан кейін бухгалтерлік-есеп кафедрасында қызмет ете жүріп, екінші жоғары білім алды – кооператив институтының бухгалтерлік есеп факультетін тәмамдады.

Өмір дариясы өзінің қалыпты арнасымен ағып жатты. 1974 жыл да жылжып жеткен. Жай келмеді, айрандай ұйып отырған Бикеновтер отбасының қақпасын тепкілеп, түндігін желпілдетіп өткен-ді. Орда бұзар отыздан асқан Жарылқасын ағамыздың жанарына белгісіз дерт кесел болып жабысты. Осы Қарағандыда жасалған тексеруден кейін көру қабілеті тіпті де төмендеп кеткен...

Қатал тағдыр қырына алып, айрандай ұйып отырған отбасының төрін ойран қыла жаздаған сол бір сын шақта бір дәрігер әйел «Басың жас. Болашағыңды ойла» деген тәрізді «жанаршылық» сөзін айтып, жиырма алтыдағы жас келіншекке ащы шындықтың бетін ашқан. «Өмір бойы масыл болғаннан басқа...» дегенді емеурінмен білдірген. Құлақ естіген де қойған, бірақ рухы мықты сананың қақпасы берік жабулы-тұғын. Азаматының амандығын Алладан тілеп, ақыр соңына дейін адал болуға ант берген еді өзіне-өзі іштей...

Жарылқасын ағамызды жеделдетіп Куйбышев қаласына (қазіргі Самара) алып ұшады. Сол жерде төрт мәрте, одан кейін Мәскеуде бір рет операция жасалды жанарына. Одан кейін, соңғы операцияны қарағандылық хирургтар жасаған. Міне, осы бір адам тағдыры қыл ұшында тұрған қиын шақта адал жары – анадан асыл туған Әнияшы жанынан бір елі ажырамады. Тағдыры доғдырдың саусағының ұшына байланып қалған Жарылқасын ағамыз қайтпас жігер, мол қуатты адал жардың та- мыры сезім тұнығынан тамшы тартқан махаббатынан алған еді. «Садағаң кетейін, Әнияшым! Сендей жарды кез қылғаны үшін тағдырыма – басыма бақ пен сорды қатар берген қатал тағдырыма мың рахмет!», – деген еді төсекке таңылған ағамыз жанарынан тамған жасты жұтып жатып.



Алланың жіберген сынына адал жардың махаббаты мойымады. Тағдырдың жолындағысын талқан қылып, күлін көкке ұшыратын дүлей дауылы шаңырағын шайқалта алмаған отбасына құт-берекенің өз кезегімен келуі табиғи заңдылық еді. Жанар отының көмескі тартқанына қарамастан, Жарылқасын ағамыз Қарағанды облыстық Тұтынушылар одағының бас бухгалтері қызметіне қайта оралды. Бұған дейін ол Нұра аудандық Тұтынушылар одағының бас есепшісі болып істегенді. Міне, Алланың өзі жадын адам нанғысыз берік қылып жаратқан Жақаң күні бүгінге дейін – 34 жыл бойы осы қызметтің екі тізгін, бір шылбырын уысында бекем ұстап келеді.

Қызмет бабы өз алдына бір бөлек, жалпы күнделікті тірлікте – мейлі ол отбасында болсын, мейлі дос-жаранның ортасында жүрсе де, Әнияш жеңгеміздің аялы аурасы адам баласын баурайтын да тұратын. Жалпы, Жарылқасын ағамыздың шаңырағы жеті бірдей отбасымен күні бүгінге дейін аяқ-табағы ауысып, өте жақын араласады. Саналы ғұмырда, қамшының сабындай қысқа өмірде ағайын-туыс, дос- жаранмен «сіз-біз»-ден айырылмай сыйласқанға не жетсін?!

Өмір сынақтарының сыры









Айтайын дегеніміз, байсалды жүріп, байыппен сөйлейтін Әнияш Көпейқызы өзі қызмет еткен ортада аса сыйлы болып, абырой мен құрметке бөленіп қана қоймай, ағайын-туысқа жайлы, досқа сыйлы алтын басты әйел бола білді. Тоғыз ағайынды Жарылқасын ағамыздың шаңырағы туған-туысты былай қойғанда, келімді-кетімді кісіге толы, дастарханы жиылмаған үй екені рас. Әнияш жеңгеміз – қонағы үзілмеген сол ошақтың құт-берекесі.

Жарылқасын ағамыздың дастарханынан қазақтың небір жақсысы мен жайсаңы дәм татты. Бұл шаңырақта кімдер болмады десеңізші: Алашқа есімдері мәшһүр болған марқасқалардан бастап, Одақтағы тұтыну кооперациясының басшылары, Орталық комитеттің хатшылары, республикалық Тұтынушылар одағының облыстардағы төрағаларына дейін Әнияш жеңгеміз жайған дастарханның құтты қонағы болды. Басшы болсын, қосшы болсын, солардың бәрін бөліп-жармай, өзінің бөлек біткен болмысына салып, жарқылдап қарсы алып, жарылқап шығарып салып отырған. Екеуі де жұбын жазбай қол ұстасып, талай жердің дәмін татты. Небір игі жақсы отырған орта төрінің қадірменді қонағы болды...

«Тектіден текті туады, тектілік тұқым қуады» демекші, арғы атасы Тоқа Тілен батыр болса, нағашы атасы – Нұраның бойына имандылықтың нұрын төккен Әбутүсіп қожа. Міне, осындай текті жерден шыққан Әнияш Көпейқызы қазіргі уақытта Қарағанды экономикалық университетінде мұрағат меңгерушісі болып қызмет етіп жатыр.

Бұл күндері Жарылқасын ағамыз бен Әнияш жеңгеміздің, Құдайға тәуба, балалары өсіп жетілген. Бәрі де жоғары білім алған, қазіргі уақытта беделді деген қызметтерде жүр. Үлкен ұлдары Әбілқасым мен келіні Айгүл Арлыжан және Томирис есімді немерелерді дүниеге әкеліп, ата-анасын айтып жеткізгісіз қуанышқа бөледі. Қыздары Гүлшат пен күйеу баласы Серіктен Мұхамед есімді жиен сүйді.



Немересі Арлыжанның атын қойған Жарылқасын ағаның өзі. «Ұл туса есімін өзім, ал қыз туса Әнияш сен қоясың» деп өзара келісіп алған екен. Содан, дүниеге шырылдап маңдайы торсықтай ұл келгенде бала-шағаның шыдамын әбден тауысқан, соңына дейін құпиясын ашпаған Жарылқасын ағамыз әрең дегенде өз шешімін айтыпты: «Қазақ: «Малым жанымның садағасы, жаным арымның садағасы» деген, мұның атын «Арлы» деп қойдым», – деп. Сонда орысша оқыған кенже ұлы: «Бұл өсіп, ұрпағы болғанда, олар «Арлов» болып жазыла ма?», – деп келіспеген сыңай танытқанда, «Ендеше, «Арлыжан» болсын!», – деп ағамыз да жантая кетіпті. Сол Арлыжан – атасы мен әжесінің көзқуанышы болған құлыншақ қазіргі уақытта қаладағы «Мұрагер» мектебінің алтыншы сыныбында сабағын «5»-ке оқып жүр. Пенде баласының бұл жалғанда арманы таусылған ба, Жақаң мен жеңгеміздің ендігі арманы – кенже ұл Ерғанатты аяқтандырып, одан немере сүю.

Зады, Жарылқасын ағамыз бен Әнияш жеңгеміз адал достықтың қадірін мейілінше терең түсінген жандар. Бүгінгі күнге дейін жеті отбасымен етене араласып келген екен. Оның ішінде Қарағанды экономикалық университетінің ректоры, ел сыйлаған Ерқара Аймағамбетов ағамыз бен ол кісінің зайыбы Гүлнұрмен арадағы қыл өтпес достықтың жүлгесі күні бүгінге дейін үзілмей, тіпті

Жарылқасын Бикенов









туғандай болып біте қайнасқан. Жақаң мен Әнияш жеңгеміз Ерқара ағамыздың үлкен қызының кіндік әке-шешесі болса, ерлі-зайыпты Аймағамбетовтер Арлыжанның өкіл ата-анасы екен.

Өмірдің қуанышы мен реніші қатар жүреді ғой. Осыдан екі жыл бұрын Жақаң мен Әнияш жеңгеміз Сарыағашта демалып жатқанында Қарағандыдан қайғылы хабар алады. Өздерімен аралас Ермекқали Алмажанов деген достары отбасымен жол апатына түсіп, Ерекең қаза болған. Міне, осы сәтте Жақаң мен жеңгеміз бәрін тастап, араға күн салмай Қарағандыға құстай ұшып жетеді. Марқұмды ақырғы сапарға жөнелтеу шараларының жуан ортасында жүріп, қазаның айтып жеткізгісіз ауыр салмағын достарымен бірге көтеріп алған еді. Торқалы тойдың жөні бөлек, топырақты өлімде достыққа адал болудың бұдан басқа үлгісі жоқ та ғой.

Биылғы жыл Жарылқасын ағамыздың отбасы үшін тойдан тойға ұласар олжалы жыл болғалы тұр. Ертең Жарылқасын ағамыздың маңдайдағы жұлдызы Әнияш жеңгеміз 60 жастың асқарына шықса, Жақаңның өзі биыл қазакем «талтүс» деген осы алпысты тура орталайды екен. Содан соң... мәңгі бірге болудың махаббат деген киелі сезімнің ұлы мұраты екенін дәлелдеген жандардың қол ұстасып, түтін түтеткендеріне 40 жыл толады.

Біздің Жарылқасын ағамыз туралы қазақтың белгілі ақыны Қайрат Жұмағалиевтің қаламынан туған поэма бар. «Шын ғажапты қараңыз» деп аталады. Қос жанардың көмескі тартқанына қарамай, 20 жыл бойы білдей бір мекеменің бас бухгалтері болып (поэма 1994 жылы жазылған) істеп келе жатқан ерекше жанның ерлікке бергісіз ғұмырына таң қалған ақын былай деп толғаған:

«Мен үшін де –

Бұл шынында тосын жай,

Бөгде сөзге құлақ салмай,

Қосылмай,

Айтар сырым:

Қарға тамыр қазақта

Азамат ер болса – болсын осындай!».

Иә, Жақаң туралы – Елбасының Жарлығымен «Қазақстанның еңбек сіңірген қызметкері» атағына ие болған Жарылқасын аға Бикенов хақында бұдан асырып айтудың да өзі шамалы. Ал ағамыз болса, өзінің Әнияш туралы тамырдағы тулаған қанның ыстық толқынымен атқақтаған, алтын сандық кеудені сол бір асыл жан деп кергілей соққан жүректің қуатты жырымен әңгімелеуден әсте жалықпады. Қазақ «Атыңды айына, әйелді жылына мақта» деуші еді, сабырлы ердің сом тұлғасы қырық жыл бойы шыдап келіп, бүгін бір ақтарылды-ай...



Жарылқасын ағамыздың «Дүниеде, сірә, сендей маған жар жоқ» дегенге балаған әлемдегі ең әдемі, ең адал, ең ақылды әйел – Әнияш Көпейқызына, шыңына шыққанда адами тірліктің төрт құбыла дейтін дүниесіне түгел көз жеткізуге болатын алпыс дейтін асқар жасына таза жүрек, пәк көңілден құтты болсын айтамыз!

Қайрат ӘБІЛДИНОВ «Орталық Қазақстан», 2008 жылғы 20 ақпан

Өмір сынақтарының сыры









ҮШБАУ

«Еңбегімен –

Сол шын бақыт құшқан да,

Мойындаған досы тұрмақ,

Дұшпан да, –

Деді досым, –

Ондай адам таппайсыз,

Шексіз-шетсіз байтақ Қазақстанда!».



Қайрат Жұмағалиев

Осыдан неше жыл бұрын, Алматыдан Жарылқасын ағаны іздеп қазақтың көрнекті ақыны Қайрат Жұмағалиев жұмыс істейтін кеңсесіне келіпті. Арадағы жақсы сұхбат бар-жоғы жарты сағатқа созылыпты. Келуінен кетуі тез болған ақын араға жарты ай салмастан дүниеге Жарылқасын аға туралы «Нұра перзенті» атты деректі поэманы әкеліпті.

Көшпелілер жады тұтастай зәузаттық жадыны сіңірген. Ол жады Қазақ елін осы күнге аман-есен жеткізген бір айтқаннан санада тас жатталып қалатын пәлсапалық, әлеуметтік иірімдерден тұратын есеп-қисаптарды құрайды. Бұл пәниге келген пенденің ұлы мұраты – Алла берген перзенті арқылы кейінге із қалдыру. Атаның белінен ананың құрсағына түскен бір түйір қанның одан әрмен өсіп-өнбегі енді пендесінің үлесінде қалады. Көшпелі бабаларымыз осы сыннан мүдірмей өткен. Өйткені, олар өздерінің ата-бабаларынан қалған зәузаттық жадыны пайдаланған. Ал оның бәрі кәдімгі төрт амалдан тұрған. Ана құрсағындағы жылбысқының қырық күннен кейін жыныстық белгісін айыратын болған. Қарын шашын қырық күннен кейін алған. Ашамайға мінгізгенше атұстарларын сүндеттеп үлгерген. Бір мүшелден шығарып аяғын тұсаған. Екі мүшел шыға ел ісіне араластырған. Бес мүшелден Пайғамбар жасынан шығарған. О дүниелік мүшелінде де бабаларымыз қарап отырмаған. Олар абыз атанған. Енді олардың бұл дүниемен жұмысы болмаған. Сөйтіп, бұл дүниеге жылап келген көшпелілер баласы о дүниеге жыламай өткен.

Ұлы бабаларымыз Көк Аспанға, Қара Жерге тәуелді болды. Алайда, олар өздерінің зәузаттық жадыларын қалыптастырып, жарық жалғанның өткінші қызығына байланып қалмай, рухани жағынан азат болды. Сол азаттық Дала баласын бұла қылып өсірді. Жаббар Алланың жарық күнін несіп көрді. Өзіне бұйырған қасықтай несібесін кейінге қалақтап қалдырды. Ондай ұрпақтың мына жалғаннан із-түзсіз кетуі мүмкін емес еді. Біздер сол ұрпақтың жұқанасымыз.

Солай десек те, тағдыр қазақ баласының басынан сипай қоймапты. Соның өзінде Көкбөрі бабамның ұрпағы бүгінге жетіп отыр. Соның бәрінен алып шыққан зәузаттық жадымыз. Жер бетінде бір-біріне балта алып жүгірмеген нәсіл болса, олар біздің бабаларымыз. Талай ұлт, ұлыстар соғыссыз, зілзаласыз мамыражай тіршілік кешіп тұрып, жер бетінен ізсіз кетті. Олардың зәузаттық жады қысқа болды.

Қазақ баласының ғана зәузаттық жадысы мықты болды. Сол арқылы жеті атасынан бері қан араластырмай өз ұрпағын сақтай білді.



Қазақтың бесіктен шыққан ұланы кем дегенде жеті атасын білді. Абызы жетпіс жеті пұстынын қайырды. Мұндай ұлттың өшпегі мүмкін емес еді.

Жарылқасын Бикенов









Қазақ баласы бірінің басын бірі кеміткен емес. Сондықтан, атұстарларының басында баспанасы, белдеуінде ат болды. Мыңды айдаған бабаларымыздың аз болмағаны белгілі. Біздің елде он жеті мың жылқы біткен Шолақ деген бай болды. Бұл он жеті қос деген сөз. Ал әр қоста екі жылқышы ғана болған екен. Сол қостардың иесі Шолақ болғанмен, қызығын қаймана қазақ көрді. Бұдан байдың дәулеті кеміп кеткен жоқ. Осының бәрінде көзге көрінбейтін атадан қалған төрт амалға байланған есеп жатыр.

Жаратқан Алла пендесінің басын кемітпеген. Бабаларымыз да осы жолды ұстанды. Сондықтан да, жасына қарай төрге озып, жағына қарай сөз алды. Төбелікте отырған бірдің сөзі төменде отырған мыңның жүрегінен шықты. Ондай жалғыздардың белбауы үшем еді.

Қазақтың бар киімі кәделі. Сондықтан да, айтақырда саптама етігін жастанған. Төрге аяқтонмен озған.

Соның ішінде бастон, белтон, аяқтонның үшеуін бөліп алып ерекше қастерлеген. Бұйымтайға басындағы баспанасын берсе де, сол үшеуін бермеген. Олар – басындағы тымағы, беліндегі белбауы және аяғындағы кебісі еді.

Қазақ сыртаңының белбеусізі болмаған. Сыртаңымыз сырттон деген сөз. Сол белбеудің түйетін жерін күнбел, әйелдердікін күңбел деген. Күнбелден буынған соң екі баудың шығатыны түсінікті. Бөріктілердің бәрінде де осы екі бау болған. Алайда үш баулылары да болған.

Үш бауға елін соңынан ерте білген, елінің қадірін түсініп, өз қадірін өткізе білген, екіталай күнде өзі аттан түсіп, оны баласына бермей, қайманаға мінгізген боздақтар ие болған. Бұл жерде де жас ескерілмеген. Ел солардың аузына қараған. Күнбел бүйірге байланған. Келіскен ұланы болса, жасына қарамай қайманасы өз қолымен үшінші бауды байлаған.

Содан қалған жәдігер де. Кейінгі үш мыңжылдық бойы бодандықта кешегі патша ағзамға жазған хаттарымызды «Үшбу» деп бастайтынбыз. Үшбуымыз осы айтып отырған үш бауымыз.

Ертеден қалған жәдігерлердегі осы үшбу сөзін кездестіргенде есіме еріксіз Жарылқасын аға түседі.

Жарылқасын Бикенов ағамыздың есімін білмейтін қазақ баласы, әрісін айтпағанда, берісі Сарыарқа төсінде жоқ болар. Есімі аңызға айналған асыл ағаның бастан кешкен тауқыметі мен қызығын тізбелеп, елдің уақытын есіл қылмай-ақ қояйын. Дегенмен, бір-екі сөз айтпасақ, ол да асылық болар.

Жарылқасын аға Нұраның киелі топырағынан өнген. Алты Алашына талай марқасқа ұлды берген Көбетей ауылында немістің беті қайтқан 1943 жылы дүниеге келіпті. Соңғы жылдары туған ұрпақ қатарында ол кісі де бесіктен белі шықпай жатып балалық шақпен қоштасып, ел басына түскен ауыртпалықты бір адамдай өткереді.



Мектепті туған ауылында бітіреді. Сол тұстағы Хрущевтің «пәрменіне» орай, туған ауылында екі жыл жұмыс істейді. Есепке жүйрік бозбала осындағы «Шахтер» совхоз-рабкоопына бухгалтер болып орналасып, өз жұмысын иіріп алып әкетеді. Аға ұрпақтың тәрбиесін алып қалған жас өскін қазақтың қара есебіне жүйрік болатын. Несібесін төрт түлікпен қатар қара жерден де айырған Көбетей ауылында жылдың төрт мезгіліндегі ауа райын ай ілгері болжайтын есепшілері аз болмайтын.

Өмір сынақтарының сыры









Көзін малмен ашқан баланың қайсысы болсын Босаға жұлдызының иінағаштана бастағанында төл тегінінің басталатынын біледі. Заузада құралай соғып, оның артынан бесқонақ келген соң жаздың кіретінін өздері-ақ есептеп шығарып алатын. Алсырдың екі жасында тісеп, жылқы малының кетеуінде қазы бермейтінін де жадына тоқып қалған. Бала Жарылқасын осының бәрін жай қабылдамай, астарына көз жіберуге талпынатын. Совхоз-рабкоопқа бухгалтер болғанда қаптаған сандармен бетпе-бет келген. Алғашында оларды жай ғана сан ретінде қабылдайтын. Кейін білсе, олардың құдды адам секілді сөйлейтінін аңдаған. Өлі сандар солай тірілген. Екі жылы біткен соң ойланған жоқ, бірден Целиноград кооператив техникумына жол тартқан. Жоғары оқу орнына баруына да болатын. Алайда, бәрін жағдай шешкен. Өндірісте кәдімгідей ысылып қалған бозбала сынақтардан мүдірмей өткен. Оны бітірген соң біраз уақыт осы облыста ревизорлықтың дәмін татты. Әрі қарай оқуын жалғастырмаса, жарты жолда қалмаса да өз биігіне жете алмайтынын ішкі түйсікпен түсінген. 1963 жылы Новосібірдегі Совет кооперативі сауда институтына түскен. Осында жүріп ол өзінің талдау қабілетін танытты. Ең жоғарғы бухгалтер-экономист біліктілігі берілді. Ғылым жолына түссе де болатын еді. Алайда Кеңес армиясында азаматтық міндетін өтеген соң, көзқарасын қайтып өзгерткен. Менің орным туған жер деп шешкен.

Армиядан келген соң Жәкеңнің қызмет бабындағы өсу жылдары басталады. Сансыз сандарға тіл бітірген жігіт араға төрт жыл салмай жатып аудандық Тұтынушылар одағындағы бас бухгалтердің орынбасарлығынан Қарағанды облыстық Тұтынушылар одағы орталық бухгалтериясының бас бухгалтері болады. Міне, осы қызметін мүлтіксіз орындап келе жатқанына отыз үш жыл болыпты.

Бұрынғы Одақтың өзінде мұндай қызметте бірде-бір адам бес жылдан артық отырмайтын. Бірақ өмір шындығы осы.

Кеңес заманында осы саланың қызметкерлері, оның ішінде бухгалтерлері «Крокодил», «Ара» сынды журналдардың бетінен түспейтін. Ысырапқорлар да, жемқорлар да, парақорлар да осылар болып шығатын. Орталық басылымдарда орын берілсе, бір қарыстан аспайтын. Ал теріс кейіпкер ретінде көрсетуге келгенде жаялықтай беттер берілетін.

Мұның өзі, әрине, халықтың бухгалтерге деген теріс көзқарасын қалыптастырды. Көпшілік болған соң бәрі де болады ғой. Бәлкім, ондай болған да шығар. Алайда, кәсіби бухгалтерлер қашанда өз істеріне адал қарайтын. Басқаларының да қараулық жасауларына жол бермейтін. Сол адал еңбектің бәрі рәсуа болып жатты. Кеңестің сан қуушылық, жалған ақпараттары ел экономикасын тұралатты. Оған кінәлілер қатарында бухгалтерлер де жүрді.

Мамандықтың бәрі жақсы. Маманының келіспеуі мүмкін. Жарылқасын аға өз қызметінде осыны ұстанды. Шәкірттерін осыған баулыды. Бір ғана қызметі аясында қалып қоймады. Өзінің талдау қабілеті осы тұста жарқырай көрінді. Бухгалтерлік есепке алу бойынша сындарлы тұжырымдамалар жасай алды. Бұл саладағы өзі жинақтаған тәжірибелерін үлкен мінберлерден бөлісті. Бүкілодақтық ғылыми-теориялық конференцияларда ғұлама ғалымдармен иық тірестіре баяндамалар жасады. Өз саласы бойынша ғылыми пікірталастарға қатысып қана қоймай, өз тұжырымдарын батыл қорғай да білді. Бұл, енді, екінің бірінің маңдайына жазыла бермейтін қасиет. Осы алғырлығының арқасында ғылыми-педагогикалық қызметке де араласты. Бухгалтерлік есеп теориясы бойынша дәріс берді.



Жарылқасын Бикенов









Мемлекеттік тілде шыққан «Бухгалтерлік есеп теориясы» оқулығының авторлар ұжымын басқарды. Осылайша, еліміздің тұтыну кооперациясы үшін маман даярлап-тәрбиелеуде өзіндік өлшеусіз үлесін қосты.

Жәкең жағдайында мұндай биікке ешкім де жете алмас еді деп ойлаймын. Оның да өзіндік сыры бар.

Орда бұзған жасында көз жанары солғындай бастаған. Мына жалғанның жарық сәулесінің парқын аз адамдар ғана білсе керек. Содан да оның қасіретін ауызбен айтып жеткізу қиын болар. Қатарынан алты ауыр операция жасатты. Көз – адамның ең осал жерлерінің бірі. Соған алты рет пышақ тигізген оңай болмаса керек. Сол ауыр күндерде өзін ең алдымен өмірлік қосағы Әнияш, балалары Әбілқасым, Гүлшат, Ерқанат, қимас достары Сәтбек, Қасым, Сапар, Ермекқали, Мұқатай, өз ұжымы қолдау көрсетіп, сүйеу болды.

Мұқатай жөніндегі әңгіме мүлде бөлек. Марқұм әкесі жалғыздық бір Жаратқанға жарасқан деп, бақилық боларынан үш жыл бұрын екеуін шақырып алып, бірің аға, бірің іні бол деп екеуін бір-біріне аманаттаған.

Осылайша күн артынан ай өтіп, ол өзіне жылдарды ілестірген. Ақыры, Жәкең бойындағы қайсарлық жеңген. Оның зәузаттық жадысы оралған! Кешегі үлкендерден естіген әңгімелері жадында сайрап қоя берген. Шежірені түйдектеп айтатын болған. Соңынан бұрын өзі байқамаған зердесі қайтып оралған! Қаламгерлер сөзді қалай лектесе, Жәкең сандарды солай сөйлетті. Қолында қалам да жоқ, алдында қағаз да жоқ. Барлығы оның басында!

Жәкеңнің үшінші көзі солай ашылған.

Ақын Түсетай Қоржынбайұлының:

Көру үшін жаратқан,

Көз бенен ақалды, –

деген өлең жолдары бар. Осындағы «ақал» деп айтып отырғаны – «үшінші көз».

Зәузаттық жадысының оралуымен талай шежіре, аңыз-әпсаналар қағаз бетіне түскен. Жетпіс жеті пұстыны түгендей бастаған. Осы жолда Жанмұхамбет Жәкенов, Тұяқ Исабек сынды аталас шежірешілермен табысқан. Сол еңбектері далаға кеткен жоқ. Ең алдымен «Тоқа шежіресі» ел игілігіне айналған. Енді, міне, жақында ғана осы үшем түзген «Қарпық шежіресі» оқырмандарына жол тартты.

Үшбуды немесе Үшбауды ойласам Жәкеңді еске түсіретіні осындай қасиеттері шығар. Елінің қадіріне жеткен азамат. Еліне қадірін өткізе білген азамат.

Мен ағаның өткен өмір жолынан сырттай қанықпын. Алайда, көрмеген адамым еді. Қызмет орнына барсам, жалғыз телефонмен отыр екен. Стол үсті шыбын тайғандай таза.

Алпысқа келген мерейтойымен құттықтадым. Сиясы кеппеген жаңа кітабы «Қарпық шежіресінің» бауы берік болсын дедім.

Бәрі де жеткілікті. Атақ та, абырой да. Осы жерде ол кооператорлар арасында бірінші болып «Қазақстанның еңбек сіңірген қызметкері» атағын алғанын айтқан жөн болар.

Мен де жарты сағат отырып әңгімелестім. Әңгімеміз зәузаттық жады, қазақ баласының түп-тұқияны аясында өрбіді. Бөтен сауал қойған жоқпын. Қоятын да түгі жоқ. Ұлы Цезарьды сәл өзгертіп айтсам: «Келдім. Көрдім. Жеңілдім (Тәнті болдым)». Сол Цезарьша қайтып оралу үшін қоштаспай шығып кеттім. Өйткені, сол жарты сағаттан соң осы мақаланы жаздым. Бәлкім, қазақтың осынау үшбау азаматы туралы күрделі шығармаға бару үшін уақыт керек болар.




Өмір сынақтарының сыры









Жарылқасын аға жөніндегі әлқиссамды Қайрат ағамның дастанындағы бір шумақпен бастап едім, аяқтауында да ағама жүгінбекпін:

«Мен үшін де – Бұл шынында тосын жай,

Бөгде сөзге құлақ салмай,

Қосылмай,

Айтар сырым:

Қарға тамыр қазақта

Азамат ер Болса – болсын осындай!».

Төрехан МАЙБАС «Орталық Қазақстан» газеті, 2003 жылғы 5 сәуір

ТУРА ЖОЛ

Қаламгер қауымның шығармашылық шабытына ойда жоқта шоқ түсіріп, көңіл толғанысын толқытып әкетіп, әдемі бір туындының дүниеге келе қалатын шақтары әдебиет әлемінде сирек жай емес екені аян. Ондайда алдымен көмейі күмбірлеп, тілінен жыр ағыла жөнелер ақын болары тағы анық. Ал соған тебіреніс қуатын қайраушы жеке адам өмірі һәм тағдыры болса ше?! Бұл енді бөлек оқиғаға пара-пар ғой. Осыдан жиырма бес жыл бұрынғы оқыған, жанды бей-жай қалдыра алмай, көп көкірегін тербеген сол бір поэма сондайлық еді. Қайрат Жұмағалиев ағамыздың танысқан бетте бойын баурап, іс-қызметіне, қайтпас қайсарлығына жүрек түкпірінен төгіліп арналған «Нұра перзенті» деректі дастанының кейіпкері Жарылқасын Бикенов қазір аймақтағы барша ағайын арқа тұтқан, ескідегі қадірлі кісідей ақыл-кеңесіне тоқталған ардақты ақсақалдықтың өрінде.

Жасырары жоқ, көз үйреніп кеткендіктен бе, айналадағы таныстардың тағдырына, жаныңдағылардың жан-дүниесіне көңіл аудара бермейтініміз бар. Кейде суыртпақтап сыр тартып байқасаңыз, тыңнан танылған талай қырына тәнті боласыз. Оның таңдай қақтырарлық табандылығы мен тиянақтылығының сүйсіністі көрінісінің бірі ретінде табаны күректей қырық жыл бойында бір мекемеде бас бухгалтер міндетін атқарғанын атар едік. Мұны да былай қойғанда, соның едәуір бөлігі тасадан тас атқан тағдыр талқысына тап болып өткенін айтпай кете алмайсыз. Таңдаған мамандығына беріктік пен тосыннан кездескен қиындыққа мұқалмас жігер өмірін алға тартқан қасиет.

Сөз орайында әуелгі ерекшелікке тоқталсақ, есеп-қисап ісіне бозбала кезінен араласыпты. Ол шақта Нұра өңірінде тың игеру дүрбелеңі етек жайып тұрған болатын. Жаңадан құрылған «Шахтер» кеңшарының жұмысшылар кооперациясына бухгалтер шәкірті болып қабылданғанда бүкіл еңбек жолы осы саламен қабысып кететіндігін әсте ойламағанды. Оның төрайымы Әнзия Темірболатова мен тікелей қамқоршысы Екатерина Романюктің баураған ұстаздық құшақтары мақсатын айқындатқан.




Жарылқасын Бикенов









Жақаңның кәсіби жоғары білім алып шығуы өзінше бір әңгіме, таудай талаптың жемісті жеңісі. Кеңес әскері қатарында жүріп, сырттай оқып, міндетті борышын мерзімдік уақытта өтеушілер арасында бұрын-соңды кездесіп көрмеген жай болды. Аққанат арман жетегі ұмтылдырған адамға алынбас қамал жоқтай екен. Көкіректі тескен ойды әскерлік сатылар бойынша барлық деңгейдегі басшыларға, Қорғаныс министрінің өзіне де жеткізгенде Әскери жарғыда мұндай ереже жоқтығына жауап қайтарылып келгенмен, талпыныс ақыры ізсіз қалмады. Новосібір кеңестік кооператив сауда институтында сырттай оқуға мұрсат беріліп, оны үздік бітіріп шықты.

Күні кеше ауылдан үрпие аттанған жігіттің үш жылда офицер әрі жоғары білімді азамат болып оралуы Бикен әкей мен Зағипа шешейді бір қуантып, марқайтса, ел ішін қоса сүйсінткен. Новосібірде аспирантурада оқуын жалғастыру үгіттелген де еді. Бірақ, елге сағыныш жүрекке әмір жүргізе алмаған.

Өмірде ысылған, біліктілік өсірген жанған оттай жас маман қалайша аңдалмай қалсын. Нұра аудандық Тұтынушылар кооперациясына шақырылып, бас бухгалтердің орынбасары, араға жыл салмай жатып бас бухгалтеріне көтерілген жол 28 жасында Қарағанды облыстық Тұтынушылар одағының осындай қызметімен жалғасқан. Қарап отырса, бұл 1971 жыл екен-ау. Міне, содан күні бүгінге дейін, яки қырық жыл қатарынан бас бухгалтер. Сол мекеме, сол баяғы есеп-қисап машақаты мұрын шаншылтқан дүние. Басқаға білінбес ләззаты мол шаруа, сырт көз түйсіне бермес сандар, цифрлардың сырлы әлемі.

Кезінде беделі шарықтап тұрған аталған құрылымның ең маңызды буынын басқару биік жауапкершілік пен аса ыждаһаттылық ұстанымға беріктерге ғана сеніп тапсырылатын. Отызға тола қоймаған жігітке мұндай таңдау түсуі, әрине, жайдан- жай еместі. Білікті білім, зейінді зерде, талдау ойшылдығы, сарапшылық тұрғыдағы терең пайымдылық жүктелген міндетті атқару жылдарында барынша жарқыран көрінген қасиеттер. Оның тез арада сала экономистерінің маңдайалдысы саналып кетуінің бір сыры да осында.

Кооперациялық сауда-саттықты ұйымдастырумен қатар, құрамына құрылыс салу, өнімдер өндіру, шаруашылықтың басқа да тетіктерін дамытқан ірілі-ұсақты жүздеген кәсіпорын қамтылған ұйымның қаржылық жүйесін үлгілі үйлестірудің жарқын дәлелін осынша жылдар ішінде бірде-бір рет талаптан ауытқушылықтың, есептік бұрмалаушылықтың орын алмауынан тануға болады. Жарылқасын Бикенұлының ең қымбат қыры қайсы дегенде, әріптестері іске тазалықты, сенімге адалдықты әз бойларына да сіңіре білгендігін айтады. Ал қырықтың қырқасына көтеріле бергенде аяқ астынан киліккен қиындыққа мойымай, жиырма бес жыл бойына болаттай беріктік, темірдей төзімділікпен содан сыр танытпай келе жатуы тағы бір айтпаса болмастай қыры.

Иә, орда бұзар шағында жанар қуаты оқыс семе бастап, көз алды бұлдырап көрінуге айналатынын ойлап па?! Анау-мынау емес, кеселдің шамшырақтан жабысқанын қайтерсіз. Жарық дүниенің сәулесін енді жанармен аялай алмау күдігі қинаған. Ешкімге сездірмесе де, оңашадағы уытты уайымды серпілтіп операция жасатуға келіскен.



Өмір сынақтарының сыры









Оны алты мәрте жасатуға да төзді. Алайда, қанша айтқанмен, жанардың жаратылысты қалпы қайта алмады.

Кім біледі, басқа біреу болса жабығып, жасып, тағдырдың жазуына іштей мойып кетер ме еді. Қиындық керісінше қайрап, қайраттандырып, жанып кететін жандар сынды Жақаң қайсарлығы да тұтанып. жанды. Көкірегінде жатталған сансыз цифрлар, жадына тоқылған қалың сан сырын бірден сезу қабілеті, ғажайып зейіні көмегі тиген осы кез болды. Қайрат Жұмағалиев ақын:

Зейіні -тас,

Әріптесін мазалап,

Кеңес сұрап,

Әсте іздеп жатпайды.

Бір адамның миы,

Бұған жетер ме,

Қайран қалған емес екем бекерге ...

Бас бухгалтер Бикеновтің басы да Өз алдына

Бір компьютер екен де, ­­­­– деп жырлағандай, табиғат оған дарытқан осынау қасиет ісіне қыл түсіртпеді. Сонымен бірге, негізгі қызметінен қол үзбей, Қарағанды кооператив институтында сабақ берді. Ұзақ жылдар бойында мемлекеттік емтихан комиссиясының төрағасы болуы біліктілігін бағалаудың белгісі дер едік. Ғылыми жұмыстармен де айналысып, ізденістерін ортаға салған бірнеше мақала жазды, соның ішінде бухгалтерлік есеп теориясы бойынша қазақ тілінде оқулық дайындады. Біраз жұрт ел іші тарихына жетік, соны баспасөз беттерінде баяндаушы, кітаптарында толығынан көсілуші өлкетанушы ретінде де біледі.

Шамасы келгенше адамға жақсылық жасау, ниеттестерін қолтығынан демеу ықыласынан ауып көрмеген Жақаң қай ортада да құрметті. Қазақстан Тұтынушылар одағының басшылары Өмірзақ Сәрсенов, Қазбек Әшляев, қашаннан жүрегіне жақын Қарағанды экономикалық университетінің ректоры Ерқара Аймағамбетов, үмітін ақтаған шәкірттері Елубай Ахметов, Базарбай Қаржасов сынды сыйлы азаматтар көңілінің қошы. Жақсыға жақсы үйірлікті осы кісіге қарап тануға болады.

­– Нарық заманының ізденуге, іскерлікке бейімдеуі, әсіресе жастар арасында кең көрініс табуы қуантады. Жаңа белестердің жоғары жауапкершілігін ақтай алатын ұрпақты қалыптастыруға бағытталған мемлекеттік қамқорлықтың берік дәстүрлілігі Елбасының биылғы Жолдауында да атап көрсетілуі толық қолдарлық. Бүгінгі қоғам жылдам дамуымен қызықтырады. Біз де содан қалыспай келеміз, – дейді ол. Десе дегендей, келелі кездесулердің, алқалы жиындардың, маңызды кеңестердің бел ортасында жүруі көзге үйреншікті жай. Алаңсыз еңбекке араластырып, тосын қиындықта қамқоршы болып, қашаннан тілеуін тілеуші Әнияштай жан сұлулығы бөлек жары – белсенді өмірінің тірегі.

Жарылқасын ағамыздың тұтыну кооперациясы жүйесінде еңбек еткеніне бүгін тура 50 жыл. Соның 42 жылында бас бухгалтер болыпты. Ине ұшындағыдай істі осынша уақыт адал атқару кәсіпке тазалықтың арқасы. Қайсарлықтың жеңісі. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында «Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері» атағы алдымен берілуінде де үлкен мән бары даусыз.



Тазалық. Қайсарлық. Ол осы жолда келеді.

Айқын НЕСІПБАЙ Қарағанды

«Егемен Қазақстан» газеті, 5 ақпан, 2010 жыл


Жарылқасын Бикенов









И МУДРОСТЬ. ЖИЗНИ ВЫСОТА

Полвека проработал в потребительской кооперации бухгалтером Жарылкасын Бикенов, чем очень гордится.



И мудрость, жизни высота. Полвека проработал в потребительской кооперации бухгалтером Жарылкасын Бикенов, чем очень гордится. Это о нем написал в 1994 году документальную поэму «Нұра перзенті», известный поэт, член Союза писателей Кайрат Жумагалиев. Ее печатали в различных изданиях. Поэма о судьбе человека, который фактически лишился зрения, но не сломался, продолжал учиться сам и учил молодых. А сам герой Жарылкасын Бикенович убежден, что никакие невзгоды не страшны человеку, если он профессионал в своем деле. «Мало уметь настроить скрипку, нужно уметь на ней играть. Мало иметь поле, нужно уметь его обработать и засеять», – говорил народный поэт Гамзат Цадаса горцу, открывшему в себе талант рифмовать слова. «Что же мне делать, чтобы писать настоящие стихи?», – огорчился горец. «Как это что? Работать!», – услышал он в ответ. Простое слово «работа» стало ключевым и в биографии Жарылкасына Бикенова. Среди многих наград за свой труд он выделил почетное звание – «Қазақстанның еңбек сіңірген қызметкері». Указ о награждении государственными наградами РК группы работников системы потребительской кооперации подписал в 1994 году первый Президент Казахстана Нурсултан Назарбаев. Никто из бухгалтеров в стране ни до, ни после не удостаивался такого звания. Записи в трудовой книжке утверждают, что ее владелец в систему потребкооперации пришел 6 февраля 1960 года. 42 года он проработал главным бухгалтером, из которых 39 лет пришлись на центральную бухгалтерию Карагандинского облпотребсоюза. А преуспел в своем деле Жарылкасын Бикенов благодаря способностям, твердому характеру и феноменальной памяти. Иначе не смог бы вести финансовую политику такой богатой многоотраслевой структуры, какой была в советский период потребкооперация. В его судьбе и профессиональном росте сыграли положительную роль люди разных национальностей. Они учили его азам счетоводного дела, когда после школы, с пятерками по математике, юноша пришел учеником бухгалтера в совхозрабкооп «Шахтер», в трех километрах от родного села Кобетей Нуринского района. Он благодарен преподавателям Целиноградского кооперативного техникума, дневное отделение которого на отлично окончил. В армии командиры увидели его стремление к знаниям и способствовали тому, чтобы он мог ездить из Омска, где стоял их истребительный авиаполк, на экзаменационные сессии в Новосибирск. В институт советской кооперативной торговли Жарылкасын поступил перед призывом. Старший авиационный механик первого класса успешно совместил изучение дисциплин в вузе с воинскими обязанностями.

Өмір сынақтарының сыры









На «гражданке» защитил диплом, отказался от аспирантуры и вернулся домой, чтобы жениться на односельчанке, преданно его ждавшей, и стать главным бухгалтером райпотребкооперации. Здоровье не давало поводов для беспокойства. Он был молод и счастлив. Карьерному росту способствовали хорошие знания, феноменальная память, богатая практика. Он вырос по службе и переехал в областной центр. В него поверил председатель облпотребсоюза Вениамин Хан, а через несколько лет его также поддержали председатели Казпотребсоюза Умурзак Сарсенов, Хазбулат Ашляев и облпотребсоюза Базарбай Каржасов. В 1974 году Жарылкасын неожиданно заболел. Коварная глаукома подкралась тихо и обнаружилась поздно. Врачи после первой операции сказали его супруге: «Вы еще молодая. Вам следует хорошо подумать, ваш муж зрение потерял навсегда». Анияш все взвесила. И оттого их семье, где трое детей и трое внуков, уже более 40 лет. Муж ездил на операции в клиники по всему Союзу, она была рядом. В благодарность всем за понимание он продолжал работать с двойным упорством. И за все время никто из начальников не осмелился сказать ему, что он, инвалид, должен освободить место другому. Слишком очевиден был его высо- кий профессионализм.

– У меня все цифры живые. Они мне говорят о многом: увеличиваются или уменьшаются финансовые возможносги предприятия. Главный бухгалтер ­– это правая рука руководителя. Он генератор идей и аналитик, оценивает «здоровье» подразделения, полезносгь и вред, рентабельность и убыточность решений. Он ведает, какова сохранность средств. Мы расписывали баланс почти по сотне организаций, – Жарылкасын Бикенович может говорить о профессии долго и с упоением. Медицинское вмешательство все же замедлило наступление полной слепоты. Бикенов не рас- пространялся о навалившейся беде. И продолжал много читать, работать с цифрами. Пусть плохо, но он еще видел. И все запоминал. Его память удивляла подчиненных, когда они приходили к нему с документами. Тех, кто у него бывал, поражало, как быстро он разбирался в проблеме и решал вопрос. При этом давал подчиненным указания, какую страницу какого документа открыть, на какой строке что найти. Он на слух запоминал четыре колонки цифр на 25 строках! Провести его на чем-либо было невозможно. Он знал все старые и новые инструкции и указания бухучета.



– Мы всегда удивлялись: все знает и помнит наизусть, читал по памяти бухгалтерский баланс и делал анализ. Ему достаточно было один раз услышать, чтобы навсегда запомнить. Несомненно, он единственный в своем роде, – сказала Куралай Мадиева, заведующая кафедрой бухучета КЭУ Казпотребсоюза. – Он работал не хуже, а лучше других. И всегда шел в ногу со временем. Более того, он творческий, думающий человек. Много публиковался, выступал с докладами. А еще разработал и издал четыре книги родословных. Жарылкасын Бикенович с 1973 по 1998 год был председателем ГЭК в Карагандинском кооперативном институте, ныне Карагандинский экономический университет (КЭУ) Казпотребсоюза. В дипломе К. Мадиевой стоит его подпись. Работая по распределению в другой области, Куралай Сагынаевна не раз слушала лекции старшего коллеги на различных семинарах. Во времена Центросоюза на курсах повышения квалификации, проходивших в столице и союзных республиках, Ж. Бикенов выступал компетентно. Он умело оппонировал, попадал в точку, за что повсюду вызывал к себе интерес и уважение. Заслуженный работник потребительской кооперации, в 1990 году

Жарылқасын Бикенов









он стал руководителем авторского коллектива, разработавшего одним из первых в республике учебник «Теория бухгалтерского учета» на государственном языке. По нему учились студенты системы Казпотребсоюза. Конечно, отмечали знатоки, есть разные бухгалтеры. Иные ничего не читают, слепо выполняют чужую волю, чего не скажешь о Ж. Бикенове. Вот уж кто в курсе всех профессиональных новинок и преобразований! Как ему это удается, окружающим неведомо. Жарылкасын Бикенович принимал участие в реформировании бухучета. Он был одним из тех, кто настоял на переходе на сложные стандарты международной финансовой отчетности, по которой теперь работают все.

­– Жарылкасын Бикенович – достойный пример молодым, начинающим. Сегодня основная функция бухгалтера – подготовка качественной информации, предоставленной в срок менеджерам для принятия управленческих решений, – подтвердила Куралай Сагынаевна. – От бухгалтерии зависит, и еще как, эффективное управление предприятием. Любая профессия накладывает отпечаток на человека. Издавна хороший почерк, правильное написание цифр, порядок в документах характеризовали счетовода. Но и в новом веке, когда информация фиксируется не в гроссбухах, а на электронных носителях, у представителей этой профессии порядок продолжает доминировать в жизни и в быту. В КЭУ мне тоже говорили, что студенты, обучающиеся по специальности «финансы и аудит», отличаются от других. Они аккуратны, внимательны, точны, обязательны. Эти свойства присущи и Жарылкасын Бикеновичу. Несмотря на ушедшие полвека, вместившие в себя эпохальные перемены, его профессия по-прежнему в цене. Конечно, у бухгалтера теперь шире спектр обязанностей, выше зарплата, да и именуют его по-другому – финансовый менеджер или директор. Но как бы ни называлась должность, на нее ищут настоящего профессионала, наделенного мудростью. Хорошему бухгалтеру цены нет, потому что это благополучие любого предприятия, что и доказал обретенным опытом мой герой.



Наталья РЫЖКОВА Караганда

«Казахстанская правда», 6 февраля 2015 г.

АЯУЛЫ ЖАР. СҮЙІКТІ АТА. АБЗАЛ ДОС. ҚҰРМЕТТІ АЗАМАТ!

Жанымызда жемісті ісімен, ерен еңбегімен, дос-жаран, ағайын-туысқа деген адалдығымен өзгеге үлгі болып жүрген жандар жетерлік. Өмірі өнегеге толы осындай азаматтардың бірі – Қазақстанның еңбек сіңірген қызметкері, Нұра ауданының Құрметті азаматы, «Құрмет» орденінің иегері Жарылқасын Бикенұлы Бикенов.

Жәкең 1943 жылдың көктемінде, сәуір айының 9 жұлдызында Нұра ауданының Черниговка, қазіргі Көбетей ауылында Ұлы Отан соғысының жауынгері Бикен ағаның шаңырағында дүниеге келген екен. Туған жылының өзі айтып тұрғандай, елді қайғы бұлты тұмшалап, тұншықтырып тұрған жылдың бірі болатын. Бірақ, Ұлы Отан соғысының аяқталуына екі жылдың шамасындай уақыт бар екенін ол кезде ешкім де білген емес. Содан бері, міне, 70 жылдың жүзі жылжып, өткен ғасырдың



Өмір сынақтарының сыры









бірінші жартысында дүниеге келген сәби, азат елдің туының астында самайын қырау шалған ел ағасы атанып, тарих еншісіне жарты ғасырдан астам өмір жолын аманат етіп, елімен шалқып-тасып 70 жастың тұғырына көтеріліп отыр.

Жәкең дүние есігін ашардың алдында ғана сұрапыл соғысқа аттанған жауынгер әкесі сәбиінің шыр етіп дүниеге келгенін соғыста жүріп естіген. Жәкең жасынан алғыр, өжет бала болып өседі. Оқуда озат, белсенді, жүрген-тұрған ортасында үнемі алымдылығымен ерекшеленеді. Туған ауылындағы сол кезде Калинин аталатын, қазіргі Асубаев атындағы орта мектепті 1959 жылы тәмамдап, қолына аттестатын алысымен, «Шахтер» совхозы жұмысшылар кооперативінің ұжымына бухгалтердің шәкірті болып жұмысқа қабылданып, алғырлығы мен адалдығының арқасында аға бухгалтердің орынбасары лауазымына дейін көтерілді. 1961 жылы Целиноград кооператив техникумына түсіп, оны 1963 жылы «Бухгалтерлік есеп» мамандығы бойынша қызыл дипломмен аяқтап, арнаулы орта білім алған соң, Целиноград облысындағы Балқашин аудандық Тұтынушылар одағына тексеруші (ревизор) болып қызметке тағайындалды.Осы жерде әскер қатарына алынғанша, аға тексеруші қызметіне дейін жоғарылады. 1964 жылы Кеңес Армиясы қатарына алынып, Омбы қаласында Әуе қорғанысы әскерлері құрамындағы жойғыш ұшақтар авиациясында механик, аға механик, ұшақ технигі, сержанттықтан запастағы аға лейтенант шеніне дейін көтерілді. Әскер қатарына шақырылмас бұрын өмірлік мамандығын таңдап үлгерген алғыр азамат Новосібірдің Кеңестік кооператив сауда институтының есеп-экономика факультетіне түскен. Әскер қатарында жүргенде сырттай оқуының емтихандарын тапсыру туралы өтініш білдіріп, өтініштің бір шеті КСРО Қорғаныс министріне дейін жетіп, қанағаттанарлық жауап алынбағанмен, жігерлі жастың талпынысы аяқ асты қалмай, қолдау көрсетіліп, бір оқпен екі қоян атқандай, 1967 жылы Отан алдындағы борышын аяқтаса, бір жылдан соң аталмыш оқу орнын үздік тәмамдады. Үздік оқушыны кім жек көрсін, оқуын ары қарай аспирантурада жалғастыру ұсынылған екен. Алайда, туған жерге деген сағыныш басымырақ болып, бастаған жұмысын жалғастыруға елге оралған.

Қолында қызыл диплом, гүл біткенге таңдап, талғап қонған бал арасынша әр арманның жалынан ұстап, байыз таппаған кезі. Мида – білім, ойда – қызмет, тұрағы тиянақтала қоймаған алмағайып шақ. Әр қиялы әрқалай өз иіріміне тартқысы келеді. Жас маманды өрелі өрісі қызықтыратындай. Алайда, кіндік қаны тамған ауылына оралған ол әкесі Бикен мен шешеміз Зағипаның қуанышын еселей түсіп, өміріндегі ең басты таңдауларының бірі өмірлік жары Әнияшпен сөз жарастырып, шаңырақ көтереді. Енді жас шаңырақ иелерін мүлде жаңа жеңістер тосып тұрды.

Бүркіт қыран болар балапанын бүріп, шырқау көкке алып шығып, төмен қарай тастап жібереді екен. Сонда нағыз қыран болар болат қанаттысы ғана ес жиып, өжеттеніп, ту биікке қайта самғай көтеріліп, қасқайып ұшып шығатын көрінеді. Сол сияқты, есеп-қисап жолында шынығып үлгерген Жәкең бірден көзге түсіп, 1967 жылы Нұра аудандық Тұтынушылар одағына бас бухгалтердің орынбасары қызметіне орналасып, араға бір жыл салған соң, облысқа бас бухгалтерлік қызметке ауыстырылды. Осы салада көз майын тауысып, күнді түнге қосқан толассыз ізденістің нәтижесінде табан аудармастан қырық жылдан астам еңбек етті.



Заманның қабағына қарай тағдырдың да сан құбылып жататынын еске алғанда, ақынның «заман - соққан жел...» деген тұжырымына бас иземей көріңіз!

Жарылқасын Бикенов









Өйткені заманның желі әр адамның тағдырында құйынды дауылға айналған тұста, сол дауылға төтеп бере алатындай ішкі күш-жігер Алланың бар пендесінің бойынан табыла бермесі анық. Жан дүниесінің рухани тұрғыдан қаланған қамалының мықтылығының арқасында тағдырына қарсы тұра білген ағамыздың ерлігін атап өтпеу мүмкін емес. Нағыз орда бұзар шағында қос жанарының кенеттен көру қабілеті нашарлай бастауы ағамызға да, отбасына да оңай соқпады. Алайда, туа біткен қайсарлығы кеселге мойынұсынуға жол бермей, керісішне жолын тауып, жанарын қайта жандыру жолында ота жасауға да келісімін берген. Отаны бір емес, бірнеше мәрте жасағынымен, жанары жарық дүниені бұрынғыдай қабылдай алмады.

Өмірлік жары, бала-шағасы, қызметтес достарының көмегімен, демеуімен Жәкең өзін қайта тауып, тағдырымен арпалыса жүріп, бұрын сезбеген жаңа өмірін бастайды. Қос шырағының тұманданғанына қарамастан, бас бухгалтерлік қызметін жалғастыра берді. Енді Жәкең сандарды санасында сапырып, түйсігімен түйіндеп, өзінің қанына біткен мамандығын жаңа қырынан игерді. Ол туралы Қайрат Жұмағалиевтің «Шын ғажапты қараңыз» поэмасында былай делінген:

« ...Қатал ТАҒДЫР!

Сынбай қалды шын асыл! ...

...Жарылқасын

Шын қиналған жерде осы,

Жаббар ие жар боп,

Өзі білмеген

Құдіретке ие болды зердесі.

Бұрынғыдай

Қақпайды ол шотты алып...

(Шот қағуға қалар кейде оқталып!)

Мың сан цифр есебі мен қисабы Бірте-бірте

Көкірегінде жатталып,

Жарылқасын

Бұрын өзі сезбеген

Жаңа өмірге бара жатты аттанып...».

Жәкең өзінің саналы ғүмырының жарты ғасырға жуығын кооперация саласына арнады. «Жақсының аты өлмейді, әлімнің хаты өлмейді» деп Бұқар жырау бабамыз жырлап кеткендей, еліміз егемендігін иеленген жылдары бухгалтерлік механикаландыру, автоматтандыру бойынша бірқатар еңбектердің авторы атанды. «Бухгалтерлік есеп», «Ақпараттық-есептегіш жүйесі» кафедрасының оқытушылары С.Қ.Қошқаров, С.С.Аяжановпен бірге бухгалтерлік есепті механикаландыру және автоматтандыру ісін «Аскота - 170» бухгалтерлік машинасына, перфорациялық машинаға, болгариялық үлкен ЭЕМ «Изот», Е8М — 1700, америкалық және германиялық дербес компьютерлерге енгізген.




Өмір сынақтарының сыры









1990 жылы Қазтұтынуодағы басшылығы бухгалтерлік есеп теориясы оқулығын қазақ тілінде әзірлеу туралы шешім қабылдап, оқулықты әзірлеу үшін Қазтұтынуодағы мен Қарағанды кооператив институты арасында шаруашылық келісім жасалып, құрамына К.А.Китебаева, К.С.Мәдиева, О.М.Жақыпова және Жарылқасын Бикенов енген авторлық ұжым құрылады. Қазтұтынуодағы Басқармасының қаулысымен, Қарағанды облыстық Тұтынушылар одағының бас бухгалтері Жарылқасын Бикенов авторлық ұжымның жетекшісі болып тағайындалып, жұмыс жүргізген.

Дайын болған «Бухгалтерлік есеп теориясы» оқулығы Қазтұтынуодағы Басқармасының шешімімен бекітіліп, Қазтұтынуодағы жүйесінде «Бухгалтерлік есеп» мамандығы бойынша студенттерге арналған оқулық ретінде ұсынылды.

Ағамыздың ұрпағына өнеге болар тағы бір қыры ­– шежіре тарату. Қарға тамырлы қазақ халқы «Жеті атасын білмеген – жетімдіктің белгісі» деп тегін айтпаса керек. Терең білім, берік ұстаным, іскерлік қабілет және үлкен азаматтық қасиеттерінің жетегімен өмірден тоқығаны мол Жәкеңнің бастауымен төрт шежіре кітабының тұсауы кесіліп, келер ұрпаққа сарқылмас мұра ретінде ұсынылды. Тұрған бойы тұнып тұрған шежіре, кемел ойлы тұлға қазіргі таңда Қарағанды қаласында бәйбішесі Әнияш екеуі тәрбиелеп өсірген екі ұл, бір қызының қызығын қызықтап, бақытты ғұмыр кешуде.

Нұрлы Нұраның топырағынан күш алған, алды кең, жаны жомарт, қамқор да талапшыл Жәкең – бүгінгі таңда аяулы жар, сүйікті ата, абзал дос, құрметті азамат!



Тазагүл ПІШЕНБАЕВА «Нұра» газеті 30 наурыз, 2013 жыл

Жарылқасын Бикенов










Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   37




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет