Сражиева Гаухар Мухиддинқызы Бекболаева Гулнюра Әшімқызы Арысбаева Жарқынай Асетуллақызы Н32 н әтижеге бағытталған сабақ

Бекетова Салтанат Нуралиевна 
Жамбыл облысы, Жамбыл ауданы, Жасӛркен орта мектебінің 
қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мҧғалімі 
 
Сабақты тиімді жоспарлау үшін не қажет? Ең алдымен сабақтағы оқу-
тәрбие процесінің тиімділігін анықтайтын негізгі факторларды анықтау қажет. 
Бүгінгі таңда оқытуда жаңа тәсілдер қолданып, олар: 
- балалардың оқу үрдісін түсінуі; 
- нені оқыту керектігін түсіну; 
- оқу процесін қалай құрылымдау керектігі туралы түсінік; 
Оқытудың тиімділігін қалай бағалауға болады. 
Оқыту процесін қалай құрылымдауға болатынынан бастайық. Мұғалім 
оқушылардың ӛзінен туындайтын білімге, дағдыға, кӛзқарас пен сенімге бейім 
болса, оқу үрдісінің табысты болуы ықтимал. Яғни, сабақты сыни тұрғыдан 
ойлауды дамыту технологиясына арналған сабақты жоспарлау үлгісі бойынша, 
дәлірек айтсақ, сабақты ӛткізудің үш кезеңдік моделі: «шақыру – түсіну – 
рефлексия» бойынша жоспарлаған дұрыс. 
Осылайша, «сынақ» кезеңінде мұғалім оқу процесінің бастапқы кезеңінде 
оқушылардың бар білімін бекітеді, оқуды бар біліммен, мүмкін қате 
пікірлермен және оларды түзету әдістерін іздеумен байланыстыруға 
кӛмектесетін арнайы диагностикалық құралдарды пайдаланады. . Оқу-тәрбие 
процесінің басында студенттер міндетті түрде қарастырылатын тақырып 
бойынша белгілі бір нәрсені біледі және бұл бастапқы білім жаңа материалды 
меңгерудің бастапқы нүктесі болып табылатынын есте ұстаған жӛн. 
Сабағымызда «шақыру» кезеңінде «миға шабуыл», «білім себеті», «бар 
болғаны бір минут» т.б стратегияларды қолданамыз. Бұл стратегиялар 
оқушылардың сабақтың бастапқы кезеңінде не білетінін анықтауға мүмкіндік 
береді, оқудың бастау алаңы туралы диагностика жасауға мүмкіндік береді, 
оқушылардың не істей алатынын, олардың қызығушылықтары мен хоббилері 
қандай екенін, әр оқушының нені білетінін, ұнататынын анықтауға мүмкіндік 
береді. Сынақ кезеңінде бұрыннан бар білімді жаңарту, оқытылатын тақырыпқа 
қызығушылықты ояту, сабақтың тақырыбы мен мақсатын оқушылардың ӛздері 
анықтауға кӛмектесу маңызды. Ол үшін балаларға сабақтың тақырыбын 
анықтауға бағыт-бағдар беру үшін сабақты бейне, аудио/бейне материалды 
кӛрсетуден бастауға кеңес береміз. Олардың бұл іске ӛте шебер екенін атап 
ӛткім келеді. Тиімді жоспарлаудың маңызды аспектілерінің бірі оқу 
мақсаттарын қою және оған қол жеткізу болып табылады. Мұғалім бұл 
сабақтан нені қалайтынын, бүгінгі іс-әрекеттің мақсаты қандай екенін білуі 
керек, сонымен қатар әрбір оқушы не нәрсеге ұмтылу керектігін түсінуі, 
нәтижеге жету үшін ӛз іс-әрекетінің қадамдарын қадағалау үшін нұсқаулықты 
кӛруі керек.
Кіріктірілген 
білім беру бағдарламасының арқасында мұғалім 
жоспарлауы керек мақсаттарды ойлап табудың қажеті жоқ, барлық мақсаттар 
бағдарламада жазылған. Мұғалім тапсырмаларды әзірлеуі, осы мақсаттарға 
жетудің формалары мен әдістерін ойластыруы, оқушылардың нәтижеге жетуіне 

кӛмектесетін әртүрлі стратегияларды таңдауы керек. Айта кету керек, бұл 
мақсаттар сабақ бойы оқушылардың кӛз алдында болуы керек. Мұғалім 
тапсырманы орындау үшін оқушыларды белсендіруі керек, бұл міндетті түрде 
оны алға қойылған мақсаттармен байланыстырады, яғни. Оқушы бұл 
тапсырманың сабақтың белгілі бір мақсатына жетуге түрткі болатынын түсінуі 
керек. Сонымен бірге бұл тапсырманы орындаудың критерийлерін балалармен 
бірге дыбыстау немесе әзірлеу тиімді болады. 
Оқытудың нәтижелі болуы үшін, яғни. «Түсіну» кезеңінде сабақ оқушы мен 
мұғалім үшін тиімді болуы үшін оқушының ӛзі ақпаратты ұғынатын, оқуға 
саналы және саналы түрде жақындайтындай формалар мен әдістерді қолдану 
қажет. Ал сабақтың бұл кезеңінде мұғалімнің міндеті тек кӛмектесу болады: 
- оқытылатын материалды белсенді қабылдау; 
- ескі білімді жаңамен салыстыру; 
- әртүрлі пікірлер арасында саналы таңдау жасау; 
- сабақтың әр кезеңінде ӛз жетістіктерін объективті бағалау. 
Мұғалім оқушыларды жұмысқа тартып, сабақта болып жатқан барлық нәрсеге 
белсенді қатысуға мүмкіндік беруі керек. Ӛйткені материалды берік меңгеру 
білім беру процесі арқылы жүзеге асады, оның ортасында оқушы тұрады. Айта 
кету керек, ең үлкен нәтижеге жету үшін сабақтың әр кезеңінде оқуды 
бағалауды қолдану қажет, яғни. әр кезеңде оқушылардың білім деңгейін ӛздері 
бағалайтын, содан кейін мұғаліммен немесе одан да қабілетті оқушылармен 
бірігіп, ӛзін-ӛзі жетілдіру жолындағы келесі қадамдарды анықтайтын процесс. 
Басқаша айтқанда, сабақты жоспарлау кезінде мұғалім кейіннен ӛзін-ӛзі 
тексеру немесе ӛзара тексеру арқылы ӛз бетінше немесе шығармашылық 
тапсырмаларды қолдануға тырысуы керек. 
Сабақтың қорытынды кезеңінде – «рефлексия» мұғалімнің міндеті – 
оқушыларға оқылатын материалды ӛз бетінше қорытындылауға және одан әрі 
оқуды анықтауға кӛмектесу. Қазіргі педагогикада рефлексия әрекетті және 
оның нәтижелерін интроспекция деп түсінеді. Рефлексия жүріп ӛткен жолды 
түсінуге, әркім байқаған, қарастырған, түсінген нәрселерді ортақ қоржынға 
жинауға бағытталған. Оның мақсаты – сабақты тұрақты нәтижемен қалдыру 
емес, мағыналық тізбек құру, басқалар қолданатын әдістер мен әдістерді 
ӛздікімен салыстыру. Бұл оқушының білімге деген құштарлығы мен қабілетін 
қалыптастыруға, біліміндегі надандықты ашуға кӛмектесетін рефлексия. 
Рефлексия – оқу іс-әрекетінің субъектісі ретінде оқушының белсенділігінің 
кӛрсеткішінің бір түрі. Бастапқы кезеңде қалыптасатын рефлексия мен оқу 
қабілеттілігі одан әрі білім алу барысында оқушының ең жақын ӛзін-ӛзі дамыту 
аймағын қалыптастырудың негізі болып табылады. Дегенмен, рефлексия 
мұғалімнің ӛзіне де қажет.
Сабақты ӛзін-ӛзі талдау қазіргі заманғы жоспарлау процесінің құрамдас 
бӛлігі және сонымен бірге кӛптеген мұғалімдердің «ауырған жері» болып 
табылады. Негізгі сұрақтың жауабына байланысты рефлексия процесін жүзеге 
асыру – Жақсы сабақ дегеніміз не? – интроспекция процесін субъективтіліктен 
босатады. 
Бірақ ӛз сабағын тиімді талдай білу және талдауға сәйкес одан әрі оқу 
үдерісін жоспарлау, сол арқылы талап етілетін сапа деңгейін ұстап тұру үшін 

кәсіби құзыреттілік ӛзін-ӛзі талдау, басқа мұғалімдердің сабақтарын талдау, 
талдау. 
оқушылардың 
рефлексиялық 
карталары 
қажет. 
Дегенмен, 
рефлексиялық әрекетті ұйымдастыру сабағында жасалатын барлық нәрсе ӛз 
алдына мақсат емес, қазіргі тұлғаның ӛте маңызды қасиеттерін: тәуелсіздік, 
іскерлік және бәсекеге қабілеттілікті дамытуға дайындық болып табылады. 
Рефлексиялық картадағы оқушылардың жауаптары негізінде мұғалім 
олардың оқу дәрежесін, балалардың жетістігін, жүргізілген жұмыс формасы 
туралы кері байланысын, орындалмай қалған, қиындық тудырған сәттерді 
бақылай алады. Бұл оған келесі сабақтарды жоспарлауға кӛмектеседі. 
Біріншіден, егер ол сыныптың кӛпшілігіне қиындық тудырса, тапсырманы 
ӛзгерту, екіншіден, жаңа материалды қалай меңгергенін анықтау, үшіншіден, 
сабақтың бір немесе басқа формасы кезінде оқушыларға әсерін қадағалау. Ақыр 
соңында, тек академиялық прогресс маңызды емес, баланың эмоционалдық 
күйі туралы ұмытпау керек. Бұған «Бағдаршам», «Аралдар», «Сен қазір не 
сезінесің?», «Эмоционалды-музыкалық рефлексия», «Кӛңіл-күй букеті» және 
т.б. рефлексия түрлері кӛмектеседі. 
Сабақты ӛзін-ӛзі талдау кезінде мұғалім мынаны беруі керек: 
- олардың жетістіктерін талдай отырып, сабақтың мақсаттарын қысқаша 
сипаттау; 
- материалдың кӛлемі және оны оқушылардың меңгеру сапасы туралы 
мәліметтер; 
- оқушылармен жұмыс істеудің қолданбалы әдістерін сипаттау және оларды 
бағалау; 
- оқушылардың белсенділігін бағалау және олардың жұмысын ұйымдастыруда 
қолданылатын әдістерді негіздеу; 
- ӛз қызметінің жеке аспектілерін (сӛйлеу, логика, мінез 
Оқушылармен қарым-қатынас). 
Талдау соңында мұғалім сабақтың сапасын арттыру бойынша ӛз ұсыныстарын 
айтып, ӛзінің педагогикалық тәжірибесін жетілдіру шараларын белгілейді. 

жүктеу/скачать 4,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: