жағдайындағы өндіріс жағдайындағы өндіріс

Жетілмеген бәсекедегі ресурсқа деген сұраныс қисығы теріс көлбеулі болады. Егер ресурстың бағасы өзгерсе, ресурсқа деген сұраныс көлемі өзгереді. Бұл ресурсқа деген сұраныстың қисығының бойында көрінеді.

Өндіріс ресурстарына деген сұранысқа бағалық емес фактор әсер етеді:

– осы ресурстар көмегімен өндірілетін ақырғы тауарлар мен қызметтер сұранысындағы өзгерістер;

– толықтырушы және ауыстырушы ресурстарға бағаның өзгеруі.

Ресурстарға деген салалық сұраныс саладағы барлық фирмалардың әр бағаға сәйкес келетін сұраныс көлемдерінің қосындысы арқылы анықталады.

Ресурстарға деген сұраныстын икемділігі ресурсқа әсер ететін факторлар өзгерісінің ресурсқа деген сұраныс көлеміне қаншалықты әсер ететінін көрсетеді:

– осы ресурстың көмегімен өндірілген дайын өнімге сұраныс икемділігі. Бұл көрсеткіш жоғары болған сайын ресурсқа деген сұраныс соғырлым икемді болады.

• 
  ресурстың шекті табыстылығының төмендеуі.
  

– ресурстың маңыздылығы, яғни тауарды шығарудан фирма шығындарындағы сол ресурстың үлесі. Бұл үлес жоғары болған сайын ресурсқа деген сұраныс икемділігі жоғары болады.

– нарық құрлымының типі. Жетілген бәсеке жағдайындағы ресурсқа деген сұраныс икемділігі жетілмеген бәсекеге қарағанда жоғары болады.

Әр түрлі өндіріс ресурыстарының ұсыныстарына әр түрлі факторлар әсер етеді. Бірақ барлығына ортақ факторлардың бірі ресурыстарының бағасы.

Факторлар ұсынысына олардың мобильділігі (бейімділігі), уақыт интервалы ықпал етеді. Мысалы жабдықтар, станоктар қысқа мерзімде тұрақты болса, ұзақ мерзімде олардың мобильділігі жоғары болады.

Өндіріс ресурыстарына әсер ететін факторлар негізгі және дамушы факторлар болып бөлінеді.

Негізгі факторлар – бұл табиғи ресурыстар, ал дамушы факторлар – қонақты капитал салымдары нәтижесінде алынған факторлар (қазіргі технологиялар, білікті жұмыс күшітсс) ҒТП – тің дамуымен байланысты кейбір өндіріс салалары өінің мәнін жоғалтады және жаңа салалар пайда болады. Осыған байланысты ресурыстардың жекелеген түрлеріне десен сұраныс күрт артады, сөйтіп ресурыстардың бағаларының араларында ерекшеліктер орын алады.

Әр түрлі өндіріс факторларының ұсыныс әр түрлі икемділік дәрежесімен сипатталады. Ұсыныс икемділігі – бұл әсер етуші факторлардың ықпалына ресурыстар ұсынысының реакциясы.

Өндіріс факторлары нарығында сұраныс пен ұсыныс, сатып алушылар мен сатушыларүкімі әрекеттеседі. Осы іс - әрекеттің үйлестіруші баға болып табылады. Өндіріс факторларының сұранысының бағасы – бір уақыт бірлігінде фирма сатып алғыс келіп ресурстың максимум бағасы.

Өндіріс факторлары ұсыныстың бағасы - өндіріс факторлары иесінің бір уақыт бірлігінде сатқысы келетін ресурстың минимум бағасы.

Өндіріс факторлары өндірісте белгілі бір комбинацияда қолданылады және фирма бұл кезде шығындарды мейлінше азайту ережесін басшылыққа алады. Бұл принцеп бір фактордың орнын екіншісімен ауыстыру арқылы жүзеге асады.

Шығындарды минимизациялау үшін фирма ресурыстарды қолданып өндірген. Шекті өнімдердің көлемдері бағаларына пропроционалды болатындай етіп ресурстан құрамына таңдайды:

MRP_L=MPC_L

MRP_K=MRP_K

MRP_Z=MRP_Z

Бұл формуланы келесі түрде де жазуға болады:

MRP_L/ MPC_L= MRP_K/ MRC_K= MRP_Z/ MRC_Z=1.

Тұтынушылардың өндіріс факторына сатып алу туралы және сатушылардың сату туралы шешімдері сәйкес келетін жағдай өндіріс факторлары нарығындағы тепе – теңдік жағдай деп аталады. Бұл жағдайда аталған шарықтағы сұраныс пен ұсыныс тең болады.
Ұсыныс әдебиеттері:

1. 
   Основы микроэкономики Под ред. И.П.Николаевич М: 2001.
   
2. 
   Микроэкономика Под ред. М.И.Плотницкого Минск: 2001.
   
3. 
   Микроэкономика С.Н.Ивашковский М: 2001.
   
4. 
   Микроэкономика П.И.Гребенников, А.И.Леусский, Л.С.Тарасевич СПб: 1998.