Стан археологиясы
жүктеу/скачать 2,5 Mb.
|
ÐайпаÒов Ð. Ð., ТаймаÒамбеÑов Ð.Ò-emirsaba.org
| Қосымшалар
Археология ғылымында қолданылатын негізгі терминдер сӛздігі Аверс – тиынның оң беті; монетаның, медальдың беткі жағы. Австралопитек – «оңтҥстік маймылы» - адамның ең ежелгі және жабайы тҥрі. Африкадан табылған. Мерзімі шамамен 5,5-1 млн. жылдар аралығында. Айван/айуан – ҥлкен текше ойығы кҥмбезбен жабылған қасбет. Ақинақ – екі жҥзді скиф-сақ қанжары. Ҧзындығы әдетте 40-50 см шамасында. Аллювий (лат. Alluvіo — шайма, тосқын) — ӛзен аңғарларында тау жыныстары ҥгінділерінің жиналуынан пайда болатын борпылдақ шӛгінділер (малтатас, қиыршықтас, қҧм, т.б.). Амфора – екі ҧстағышты мойынды келген ыдыс. Әдетте тҧрқы ҥлкен, бҥйірі кең, мойыны тар болып келеді. Ангоб – ыдысты жҧқа саз балшықпен бетін тегістеу және эстетикалық кейіпке салу ҥшін жабу. Антропогендік кезең — адам пайда болып, оның шаруашылық әрекеті табиғаттың бейнесін ӛзгерте бастаған тӛрттік дәуір. Антропоморфты (адам бейнелі) – әлдебір тіршілік иесінің немесе жануарлардың суреті, онда адам кейпі, жан-жануарлардың келбеті, сҧлбасы қосыла бейнеленеді. Аң стилі – ерте темір дәуіріндегі жан-жануарлар, хайуанаттар бейнелерін шаруашылық-тҧрмыстық бҧйымдарға, т.б. салу немесе тҥсіру. Ареал (лат. area — жер, кеңістік) — жер бетінің жануарлар мен ӛсімдіктердің белгілі бір тҥрлері тіршілік ететін аймағы. Археологияда ежелгі адамзат мекен еткен аймақтар мен ӛңірлерге де қолданылады. Аридтік климат (лат. arіdus — қҧрғақ) — атмосфера ылғалдылығы жеткіліксіз жағдайда (қуаң, шӛлді және шӛлейтті ӛңірлерде) қалыптасатын климат. Артефакт — адамзат қолымен жасалған зат, бҧйым. Археологиялық кешен – археологиялық нысандардың жиынтығы. Ассимиляция – бір халықтың ӛзге халық тілін, мәдениетін, әдет-ғҧрпын меңгеріп, қҧрамына сіңісіп кетуі. Археологияда кӛбіне бір мәдениет белгілерін басқасының ығыстырып шығаруы немесе ӛзара кірігуі. Бадраб, бадрап – ортағасырлық қалаларда қоқыс тӛгілетін орын. Бифас — екі шеті ӛңделген қҧрал. Бойтұмар – зҧлым кҥштерден қорғайды, тылсым кҥшке ие деп есептелінген қасиетті зат. Глазурь – керамикалық бҧйымдар мен әшекейлерге жағылатын шыны тәрізді жабын, ол заттың беріктігін арттырған, ылғалдан сақтаған. Голоцен — геологиялық кезең. Шамамен осыдан 12-10 мыңжылдық бҧрын плейстоценнен кейін қалыптасқан тӛрттік бҥгінгі тҥзілімдер. Граффити – жартасқа, баспана қабырғасына, қыш ыдыстарына салынған фигуралар, суреттер немесе жазулар. Дандана – қырынан бір қатар етіп қойылған кірпіш қаландысы. Дастархан – саз балшықтан кҥйдіріліп, дӛңгелек етіп жасалынған жозы. 389
Дәнүккіш – бидайды, т.б. дақылдарды ҧнтақтауға арналған қҧрал. Дәстүр – артефакт тҧрпатының сипатына қарай идентификациясы жасалатын тҧрақты технологиялық немесе мәдени қҧрылым. Денудация – тау жыныстарының бҧзылу процестерінің жиынтық атауы және табиғи кҥштер (су, жел т.б.) әсерінен олардың тӛмен сырғуы, жылжуы. Дефляция – тау жыныстарының табиғи кҥштер әсерінен бҧзылуы, ҥнілуі, ӛзгерістерге ҧшырауы. Қуаң аймақтардағы ескерткіштердің жас шамасын анықтауда палеолиттанушылар тас қҧралдарының сыртқы қабатындағы ӛзгерістерге сҥйенеді. Дромос – обаға арнайы жасалған дәліз. жүктеу/скачать 2,5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|