ӨСІМДІК БИОМАССАСЫНЫҢ ҚАЛДЫҚТАРЫ НЕГІЗІНДЕ МИКРО КЕУЕКТІ БЕЛСЕНДІРІЛГЕН КӨМІРДІ АЛУ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ МЫС СОРБЦИЯСЫНДА ҚОЛДАНУ Еркін С. Ғылыми жетекшісі: PhD, аға оқытушы Кишибаев К.К. Әл - Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті Адам әрекеті ластаушы заттардың көп мөлшерін тудыратыны белгілі бұл қоршаған
ортаның ластануына әкеледі. Аса қауіпті ластаушы заттардың тобын ауыр металл иондары
құрайды. Әдетте, химиялық, тоқыма, былғары, тау-кен және металлургия сияқты ірі салалар,
сондай-ақ қорытпалар мен аккумуляторлар өндірісі қоршаған ортаны ауыр металл
иондарымен ластайды. Олардың болуымен байланысты денсаулыққа қауіп олардың жоғары
уыттылығы мен жинақталу қабілетінің салдары болып табылады. Су ортасынан ауыр металл
иондарын кетірудің ең танымал әдістері Химиялық тұндыру, кері осмос, булану және ион
алмасу болып табылады. Бұл әдістердің көптеген артықшылықтары бар, бірақ олар көбінесе
тиімсіз болып шығады, әсіресе ауыр металдардың төмен концентрациясында, сонымен қатар
улы шөгінділер түзеді және өте қымбат. Жоғарыда аталған әдістерге балама белсендірілген
көмірдегі сорбция болуы мүмкін. Белсендірілген көмір - әртүрлі шикізаттан жасалған кеуекті
құрылымы дамыған ұнтақ немесе дән түріндегі өнеркәсіптік адсорбент немесе сорбент:
өсімдік (ағаш, жеміс шұңқырлары, жаңғақ қабығы және т.б.) немесе минералды (көмір, кокс,
шымтезек және т. б.). Бұл жұмыстың негізгі бағыты өсімдік биомассасының қалдықтары
негізінде микро кеуекті белсендірілген көмірді алу және оны мыс сорбциясында қолдану
болып табылады.
Жұмыста өсімдік биомассасының қалдықтары (қайың, жүгері және жүзім тұқымы)
негізінде белсендірілген көмірлер алынды. Белсендірілген көмірлер аргонның инертті
атмосферасында 700 °С температурада және берілген температурада 1 сағат ұстай отырып,
өсімдік биомассасының қалдықтарын термиялық карбонизациялау арқылы алынды. Содан
кейін нақты беті мен кеуектілігін арттыру үшін 800 °C температурада және берілген
температурада 1 сағат ұстай отырып, қызып кеткен су буымен белсендірілді. Алынған
белсендірілген көмірдің меншікті беті мен кеуектілігі жоғары болды. Қайың негізіндегі
белсендірілген көмірлер ең жоғары меншікті бетке және кеуектілікке ие болды (S
уд.
= 688
м
2
/г, V
общ
= 0,49 см
3
/г, V
мик.N2
= 0,35 см
3
/г), содан кейін жүгері түйіршіктеріне негізделген
белсендірілген көмір келеді (S
уд.
= 566 м
2
/г, V
общ
= 0,32 см
3
/г, V
мик.N2
= 0,29 см
3
/г) ал ең аз
меншікті беті мен кеуектілігі жүзім тұқымына негізделген белсендірілген көмірге ие болды
(S
уд.
= 448 м
2
/г, V
общ
= 0,27 см
3
/г, V
мик.N2
= 0,24 см
3
/г). Сондай-ақ, біз алынған
активтендірілген көмірдегі модельдік ерітінділерден мысты сорбциялау бойынша зерттеулер
жүргіздік. Алынған нәтижелерден алынған белсендірілген көмірден мыс алу дәрежесі
сорбцияның 4 сағатында 96-99% құрайтыны анықталды.
«Фараби Әлемі» атты студенттер мен жас ғалымдардың халықаралық конференциясы
188
