-САНТОНИНДІ ТОТЫҚСЫЗДАНДЫРУ РЕАКЦИЯ НЕГІЗІНДЕГІ ЖАҢА ББЗ СИНТЕЗДЕУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ Нұрахметова Н.Б. Ғылыми жетекшісі: х.ғ.к., профессор м.а. Бажыкова К.Б. әл - Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті nurakhmet.nuray@mail.ru α-сантонин,
Artemisia Santonica -дан
оқшауланған
сесквитерпен
лактоны
антиоксидантты, қабынуға қарсы, иммуносупрессивті, дөңгелек құрттарға қарсы, безгекке
қарсы және т.б. әртүрлі биологиялық белсенділікке ие. Алайда оның биологиялық
белсенділігі қанағаттанарлықсыз және одан әрі оңтайландыруды қажет етеді. Сондықтан,
-
сантонинді этанолда (метанол, изопропанол) тотықсыздандыру реакциясы қарастырылды.
Бастапқы реагент ретінде натрий боргидриді (сантонин: NaBH
4
) және әр түрлі температурада
тотықсыздандыру реакциясы жүргізілді.
Реакция аяқталғаннан кейін, қоспа 10% HCl көмегімен бейтараптандырылды.
Нәтижесінде
Н
бөлінеді,тұнба ериді. Сұйықтық екі қабатқа бөлінгенше қоспадан спиртті
айдаймыз. Салқындағаннан кейін бөлгіш колбаға ауыстырылып, этилацетатпен
экстракцияланды. Экстракт сусыз
𝐶𝑎𝐶𝑙
кептірілді.
Реакция бағыты ЖҚХ әдісімен бақыланды. Нәтижесінде 72,68 және 70% шығыммен α-
сантониннің этанол,метанол және изопропил ерітіндісінде тотықсыздандыру реакциясы
синтезделді. Реакция жүру барысында этанолда жүргізілген синтез айтарлықтай
белсенділігін көрсетті. Синтезделген қосылыстардың физикалық тұрақтылары анықталып,
құрылысы ИК спектрімен идентификацияланды.
