Тақырыбы
|
Етістіктің райлары. Ашық рай.
|
Сыныбы, пәні
|
7-сынып. Қазақ тілі
|
Мақсаты
|
Оқушыларда етістіктің райлары туралы ұғымды қалыптастыра отырып, ашық райлы етістікті табуға, ажыратуға, оны қолдана білуге бағыт беру; етістік туралы білетін-дерін дамыту; біліп-үйренуде бір-біріне көмектесуге дағдыландыру.
|
Күтілетін нәтиже
|
Ашық райлы етістікті түсінеді, жасалу жолдарын біледі, салыстырады, ажырата алады, сөйлем құрай алады, алған білімдерін жинақтайды, өмірмен байланыстыра-ды.
|
7 модульдің қолданылуы
|
«АКТ», “Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер”, “Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау”, “Сыни тұрғыдан ойлауға үйрету”, “Оқытуды басқару және көшбасшылық”.
|
Қолданылатын әдіс-тәсілдер
|
Блум таксономиясы, СТО стратегиялары.
|
Қолданылатын ресурстар
|
Постерге арналған қағаздар, слайд, компьютер, үлестірме қағаздар, бағалау парақшалары, оқулық.
|
Ұйымдастыру кезеңі
|
Амандасу, кезекші оқушымен сұхбат. Фигуралар арқылы топқа бөліну. 2 мин
Әр топ топ басшыларын сайлайды.бағалау парақтары таратылады.
1-топ. Білімділер
2-топ. Тапқырлар
3-топ. Алғырлар
|
Амандасады. Кезекші оқушы сұрақтарға жауап береді, топтарға бөлінеді,топ басшыларын сайлап, бағалау парақтарымен танысады.
|
Сабақ кезеңдері
|
Тапсырма
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушылардың іс-әрекеті
|
Көпір тапсырмалары
|
Ой қозғау
2 мин
|
Слайдта киіктің суреті беріледі, сурет бойынша оқушыларға сұрақ қойылады.
1.Суреттен нені байқадыңдар?
2.Киіктің жай-күйін әңгімелеу үшін біз қай сөз табын көбірек қолданамыз?
3.Етістіктің ойды жеткізуде қандай маңызы бар?
|
Сұрақтарға сыни тұрғыдан ойланып жауап береді.
|
Білу
|
Жуан, жіңішке сұрақтар. Кім? Не?
Қашан? Қайда? Не істеді?
3 мин
|
1.Етістік дегеніміз не?
2.Рай деген сөзді қалай түсінеміз?
3.Рай сөзін тағы қандай мағыналарда қолданса болады?
4.Етістік тек қана қимыл, іс-әрекетті білдіре ме? Тағы қандай мағыналарды білдіреді. Оны мына мысалдардан анықтайық.
Тыңда, дала, Жамбылды!
Келемін тау ішінде түнделетіп.
Мен сабақ оқысам, бес аламын.
Біздің сабақ оқығымыз келеді.
1.Орындалуын талап ету.
2.Қимылдың шындыққа қатысы, бір мезгілде орындалуы.
3.Іс-әрекеттің орындалу шарты, айтушының пікірі, көзқарасы.
4.Қимыл, іс-әрекеттің орындалу ниетін, жүзеге асудағы ықыласы.
Сонымен біз етістіктің қандай мағынасын анықтадық? Бүгінгі сабақтың тақырыбы – Етістіктің райлары. Ашық рай. Етістіктің райлары қимылдың, іс-әрекеттің жүзеге асу, орындалу мүмкіндігіне қарай 4 түрге бөлінеді: 1.Ашық рай. 2.Бұйрық рай. 3.Шартты рай. 4.Қалау рай. Әркім өз ойымен отыр. Келемін тау ішінде түнделетіп. Мақсатым тіл ұстартып, өнер шашпақ. Ол кеше келді. Берілген сөйлемдер қандай шақта айтылып тұр?
Нені баяндап тұр? Сөйлемдегі айтылған ойды анықтатып, ереже шығарту.
|
Мысалдар арқылы етістіктің мағыналарын анықтайды. Етістіктің райларын түсінеді.
|
Түсіну
|
«Миға шабуыл»
Неліктен? Себебі? Не үшін? Неге?
4 мин
|
Неліктен ашық рай шақ мағынасымен тікелей байланысты? Не себепті оны ашық рай деп атаған?
|
Сөйлемдердің қай райда тұрғанын тауып, неліктен ашық рай екенін дәлелдету.
|
Қолдану
|
«Теріп жазу» әдісі
5 мин
|
1-топ.146-жаттығу. Етістіктерін теріп жазып, қай шақта тұрғанын анықтау.
2-топ. 147-жаттығу. Ашық райлы етістіктерді теріп жазып, қалай жасалғанын табу.
3-топ. 148-жаттығу. Ашық райлы етістіктерді талдау.
|
Жаттығуларды әр топтан бір оқушыдан шығып, тақтаға орындайды, қалғандары дәптерге жазады.
|
Талдау
|
СТО стратегия-лары
10 мин
|
1-топ.Семантикалық карта
2-топ. Берілген етістіктерге морфологиялық талдау жасау. Айтады, отырмын, келерсің, оқымақпын, келді, жазғанмын, барыпты, айтатын.
3-топ. Етістіктің шақтары мен етістіктің райларын салыстырады.Венн диаграммасы.
  
|
Салыстырады, семантикалық картаны толтырады, морфологиялық талдау жасайды.
|
Жинақтау
|
Постермен жұмыс
Кубизм
12 мин
|
Барлық топқа тақырып туралы түсінгендерін жинақтатып, постер қорғату.
«Кубизм» әдісі бойынша (сызбамен).
1.Зерттеу (анықтамасы)
2.Байланыстыру (алдыңғы өтілген қай тақырыппен байланысты?)
3.Қолдану (Ашық рай тұлғасында тұрған мақал-мәтелден мысал келтіреміз. Етістіктің үш шағында)
4.Талдау (Мысал келтіріп, құрамын талдайды, қалай жасалуын түсіндіреді)
|
Бүгінгі өтілген тақырып бойынша түсінгендерін постер арқылы жинақтап қорғайды.
|
Бағалау
|
Ой толғау
3 мин
|
Қалай ойлайсыңдар, ашық рай бізге не үшін қажет? Күнделікті сөйлеу тілінде жиі қолданыла ма? Ойды жеткізуде қандай маңызы бар?
|
Сыни тұрғыдан ойлап жауап береді.
|
Үй жұмысы
|
Ереже жаттау, 149, 150-жаттығулар.
|
Оқушыларды бағалау
|
Бағалау парақшаларымен.
4 мин
|
Критериалды бағалау. 7-сынып. Семинар сабақ. Қазақ тілі.
Оқушының аты-жөні:
|
Кім? не?
қашан?
қайда?
не істеді?
|
Неліктен? Себебі? Не үшін? Неге?
|
Жаттығу-мен жұмыс
|
Салыс-тыру, ажырату, талдау.
|
Бар білімді жинақ-тау
|
Ой толғау
|
Қорытын-ды баға
|
|
5 ұпай -«3»
|
4 ұпай - «4»
|
3 ұпай – «5»
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Критериалды бағалау. 7-сынып. Семинар сабақ. Қазақ тілі.
Оқушының аты-жөні:
|
Кім? не?
қашан?
қайда?
не істеді?
|
Неліктен? Себебі? Не үшін? Неге?
|
Жаттығу-мен жұмыс
|
Салыс-тыру, ажырату, талдау.
|
Бар білімді жинақ-тау
|
Ой толғау
|
Қорытын-ды баға
|
|
5 ұпай -«3»
|
4 ұпай - «4»
|
3 ұпай – «5»
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Критериалды бағалау. 7-сынып. Семинар сабақ. Қазақ тілі.
Оқушының аты-жөні:
|
Кім? не?
қашан?
қайда?
не істеді?
|
Неліктен? Себебі? Не үшін? Неге?
|
Жаттығу-мен жұмыс
|
Салыс-тыру, ажырату, талдау.
|
Бар білімді жинақ-тау
|
Ой толғау
|
Қорытын-ды баға
|
|
5 ұпай -«3»
|
4 ұпай - «4»
|
3 ұпай – «5»
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Критериалды бағалау. 7-сынып. Семинар сабақ. Қазақ тілі.
Оқушының аты-жөні:
|
Кім? не?
қашан?
қайда?
не істеді?
|
Неліктен? Себебі? Не үшін? Неге?
|
Жаттығу-мен жұмыс
|
Салыс-тыру, ажырату, талдау.
|
Бар білімді жинақ-тау
|
Ой толғау
|
Қорытын-ды баға
|
|
5 ұпай -«3»
|
4 ұпай - «4»
|
3 ұпай – «5»
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1-топ. Семантикалық карта
Мысалдар
|
Нақ осы шақ
|
Ауыспалы осы шақ
|
Болжалды келер шақ
|
Мақсат-ты келер шақ
|
Ауыспалы келер шақ
|
Бұрынғы өткен шақ
|
Жедел өткен шақ
|
Ауыспалы өткен шақ
|
Мен барғанмын.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Мен келермін.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ол жазды.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Сіз жазып отырсыз.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ол көлге шомылатын
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Қыс суық болды.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ол тез санайтын.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Қар жауып тұр.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Түсте той болады.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ауылға кетпекшіміз
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ол кеше келіпті.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Мұны енді естімессің.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Кітапты оқырсыз.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Шай ішпекпіз.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Күнде ерте тұратын.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Жазда мұнда келмейді.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Сұрақ қиын болмады.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Біз осында қалармыз.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3-топ. Венн диаграммасы
Етістіктің шақтары
|
Ортақ
|
Етістіктің райлары
|
1.Морфология.
2.Сөз табы. Етістік түрі
3.Қимылдың өту кезеңін, уақытын білдіреді.
3.3 түрі бар. Осы шақ, өткен шақ, келер шақ.
4.Осы шақтың - нақ осы шақ, ауыспалы осы шақ; келер шақ – ауыспалы, болжалды, мақсатты; өткен шақ – бұрынғы, жедел, ауыспалы деген түрлері бар.
5.Әрқайсысының жасалу жолдары бар, жұрнақтар арқылы жасалады.
6.Жіктеледі.
|
1.1.Морфология.
2.Сөз табы. Етістік түрі
3.Етістік категориясы
4.Бірнеше түрге бөлінеді.
5.Жұрнақтар арқылы жасалады.
6.Жіктеледі.
|
1.Морфология
2.Сөз табы. Етістік түрі
3.4 түрлі мағына –Орын-далуын талап ету,қимылдың шындыққа қатысы, іс-әрекеттің орындалу шарты, қимыл, іс-әрекеттің орын-далу ниетін білдіреді.
4.4 түрі бар: ашық рай, бұй-рық рай, қалау рай, шартты рай.
5.Әрқайсысының жасалу жолдары әртүрлі, жұрнақтар арқылы жасалады.
6.Жіктеледі
|
3-топ. Венн диаграммасы
Етістіктің шақтары
|
Ортақ
|
Етістіктің райлары
|
1.Морфология.
2.Сөз табы. Етістік түрі
3.Қимылдың өту кезеңін, уақытын білдіреді.
3.3 түрі бар. Осы шақ, өткен шақ, келер шақ.
4.Осы шақтың - нақ осы шақ, ауыспалы осы шақ; келер шақ – ауыспалы, болжалды, мақсатты; өткен шақ – бұрынғы, жедел, ауыспалы деген түрлері бар.
5.Әрқайсысының жасалу жолдары бар, жұрнақтар арқылы жасалады.
6.Жіктеледі.
|
1.1.Морфология.
2.Сөз табы. Етістік түрі
3.Етістік категориясы
4.Бірнеше түрге бөлінеді.
5.Жұрнақтар арқылы жасалады.
6.Жіктеледі.
|
1.Морфология
2.Сөз табы. Етістік түрі
3.4 түрлі мағына –Орын-далуын талап ету,қимылдың шындыққа қатысы, іс-әрекеттің орындалу шарты, қимыл, іс-әрекеттің орын-далу ниетін білдіреді.
4.4 түрі бар: ашық рай, бұй-рық рай, қалау рай, шартты рай.
5.Әрқайсысының жасалу жолдары әртүрлі, жұрнақтар арқылы жасалады.
6.Жіктеледі
|
3-топ. Венн диаграммасы
Етістіктің шақтары
|
Ортақ
|
Етістіктің райлары
|
1.Морфология.
2.Сөз табы. Етістік түрі
3.Қимылдың өту кезеңін, уақытын білдіреді.
3.3 түрі бар. Осы шақ, өткен шақ, келер шақ.
4.Осы шақтың - нақ осы шақ, ауыспалы осы шақ; келер шақ – ауыспалы, болжалды, мақсатты; өткен шақ – бұрынғы, жедел, ауыспалы деген түрлері бар.
5.Әрқайсысының жасалу жолдары бар, жұрнақтар арқылы жасалады.
6.Жіктеледі.
|
1.1.Морфология.
2.Сөз табы. Етістік түрі
3.Етістік категориясы
4.Бірнеше түрге бөлінеді.
5.Жұрнақтар арқылы жасалады.
6.Жіктеледі.
|
1.Морфология
2.Сөз табы. Етістік түрі
3.4 түрлі мағына –Орын-далуын талап ету,қимылдың шындыққа қатысы, іс-әрекеттің орындалу шарты, қимыл, іс-әрекеттің орын-далу ниетін білдіреді.
4.4 түрі бар: ашық рай, бұй-рық рай, қалау рай, шартты рай.
5.Әрқайсысының жасалу жолдары әртүрлі, жұрнақтар арқылы жасалады.
6.Жіктеледі
|
«Кубизм» әдісі бойынша (сызбамен).
1.Зерттеу (анықтамасы)
2.Байланыстыру (алдыңғы өтілген қай тақырыппен байланысты?)
3.Қолдану (Ашық рай тұлғасында тұрған мақал-мәтелден мысал келтіреміз. Етістіктің үш шағында)
4.Талдау (Мысал келтіріп, құрамын талдайды, қалай жасалуын түсіндіреді)
Достарыңызбен бөлісу: |
