Тақырыбы: Паразит саңырауқұлақтар

Психологиялық дайындық

Әрбір оқушыға «Бағалау картасы» беріледі, жауап берген оқушы өзіне ұпай қойып отырады. Бақылаушыға да жалпы сынап бойынша «Бағалау картасы» беріледі.

2. Үй тапсырмасын тексеру.

Биологиялық диктант

1. 
   Қалпақшалы саңырауқұлақ қалпақша және _----- тұрады.
   
2. 
   Қалпақшасының диаметрі 0,2-0,5 см-ден _------ см-ге дейін жетеді.
   
3. 
   _---- саңырауқұлақтың жеместі денесінің салмағы 2 кг 720г, қалпақшасының
   

4. 
   Саңырауқұлақтың жемісті денесі біріне-бірі тығыз ұйыса орналасқан _----
   

5. 
   Саңырауқұлақтардың қалпақшасының астында майда шұрықтар болады, ол
   

6. 
   Арышқұлақ, түлкіжем, қозықұйрық саңырауқұлақтарының қалпақшасының
   

7. 
   Көптеген қалпақшалы саңырауқұлақтар ағаштардың тамырымен селбесіп _---
   

8. 
   Екі ағзаның пайдалы селбесуін _----- дейді.
   
9. 
   Қалпақшалы саңырауқұлақтар _----- спора арқылы көбейеді.
   
10. 
    Жеуге жарамды саңырауқұлақтар:_{----------------}, улы саңырауқұлақтар:_------------
    

Паразит саңырауқұлақтар тірі ағзалардың денесінде өсіп жетіліп, тірі жасушалардың ағзалық заттарымен қоректенеді.

Жазда әр түрлі өсімдіктердің жапырақтарына, сабақтарына аппақ ұн сеуіп тастаған сияқты болады. Күздік бидай, қара бидай, арпада көбіне сабақтарында, жапырақтарында ол мақта сияқты болып көрінеді. Бұл – ақұнтақ саңырауқұлағының жіпшумақтары. Олар өсімдіктің жапырақ, сабағына өсінді жіберіп, жасушаның ағзалық заттарымен қоректенеді.

Егістікті аралап жүргенде бидай масағынан сәл иіліп келген қара түсті қастауышты көруге болады. Ол – паразит саңырауқұлағы. Кейде қастауыш астықпен бірге орылып кетсе, одан дайындалған тамақтан адам уланады.

Егістікте өсіп тұрған жүгерінің әр жері (көбінесе собығы) үлкейіп, томпаяды. Егер оны – пайда болған ірі ісіктерді жарып жіберсе, айналаны қара тозаң басып кетеді. Бұл – қаракүйе саңырауқұлағының спорасы.

Ағаштардың сабағында өсетін діңқұлақ саңырауқұлағының пішіні малдың тұяғына ұқсас.

Паразит саңырауқұлақтарымен күресуде улы химикаттар пайдаланылады. Саңырауқұлақтар зақымдамау үшін себер алдында тұқымды формалинмен өңдейді.

Ғалымдар түрлі ауруларға төтеп беретін іріктемелер шығаруда.


Паразит саңырауқұлақтар

Ақ ұнтақ

Қастауыш

Тат

Қара күйе

Дің құлақ

Т ү р л е р і

Зақымдалатын өсімдіктер
Күздік бидай, қара бидай, арпа

Бидай

Бидай, арпа, күріш, сұлы

Жүгері, бидай

Ағаш діңі

Өсімдіктің зақымдалған мүшелері

К ө б е ю і

4. Сабақты бекіту.

Сабақты бекіту мақсатында оқушыларға деңгейлік –шығармашылық тапсыр-малар беріледі.

1-ші. «Ертегі құрастыру»

2-ші. «Өлең оқу»

3-ші. «Жұмбақтар шешу»

Микология елінде Саңырауқұлақ деген патша өмір сүрген. Оның бір баласы және көп ел-жұрты болыпты. Патша ауа, су, топырақ бәрін жаулап алған соң, аш көзденіп өлі және тірі ағзалар денесінде, тағамдар бетінде, тіпті металдар мен резеңкеге ауыз салыпты. Олар Саңырауқұлақтан қорқып, құтылудың жолдарын әлі іздеп жүр екен.

Екі түрлі құлақты Біліп тұрмыз құлақты Жазда жаңбыр жауған соң

Білуші едім бұрыннан. Енді жаңа қырынан, Қырға біз де шығамыз,

Ақпа әлде құйма ма, Өсімдік пе, жануар Қаптап шыққан құлақты

Тексереміз сынынан. Көріп тұрмыз сұрынан. Себеттерге жинаймыз.
Жұмбақтар

1. Түсі бар ақты, сары, қызыл-ала, 2. Басына киіп алған қалпағымен,

Пайдасы адамзатқа тиген жаңа. Сүйкімді көреді екен бала-шаға.
3. Ағаштармен селбесіп, күнін өзі көреді, 4. Сырты бүтін, іші түтін

Кейбіреуі қамырды демде ашытып береді. (саңырауқұлақ)