Машиналар типтік түйіндерін жөндеу. Білікті жөндеу Біліктердегі бір шама кездесетін ақаулар бұл, оның майысуы, сынуы және де бұранда мен отырғызылушы беттерінің тозуы. Білігі бар аппараттарда сонымен катар, келесі тозу түрлері кездеседі: сальниктердің істен шығуы және т.б. бірқатар жарақаттар.
Біліктердің майысуы подшипниктердін істеншығыуының нәтижесінде немесе айналатын бөлшектердің айналмайтын бөліктерге қажалуының нәтижесінде болады. Бұл кезде білік деформацияланады.
Ақауды, айналатын бөлшекті токарь станогында кажет санылаулықты қамтамасыз ету үшін жонумен калпына келтірелі. Сондай-ақ елеулі және үздіксіз дірілдердің пайда болуы біліктің иілуіне алып келеді.
Білік мойнының тозуы, әдетте, тіректік подшипниктердің істен шығуының нәтижесінде. сондай-ақ коррозиялық жарақаттардың, сызаттар мен подшипниктік сынаны майлау
майымен келген бөгде қатты түйіршектерінің іздері калыптасудың нәтижесінде болады. Сырғанау подшипниктсрінде жұмыс істейтін білік мойны, көп жағдайда бір калыпты желінбейді. ұзына бойғы кимада конустықты қабылдайды, ал көлденең қимасы-эллипс тәрізді пішін калыптасады.
Тербелмелі подшипниктерде жүмыс істейтін білік мойны, дайындау процесіндегі отырғызылудың әлсіреуінің немесе жұмыстык пайдалану процeсінде қажалуының салдарынан болады.
Бұранданың тозуы-әдетте, ыстық ортаны тасымалдаушы насостардың білігіндегі қорғағыш қауызбен жанасу орындарында байқалады. Мұның себебі бұл, оны кұрастыру барысында майлау майымен граннтті араластырып майланбағандықтан болады.
Біліктің сынуы, әдетте, бір диаметр екінші диаметрге өтер жерлерде болады және де онда кернеулердің жергілікті шоғырлануымен түсіндіреді, атап айтқанда артық күш әсері кезінде. Біліктің сынуы әдетте оның майысуының салдары болыптабылады.
Біліктерді тексеру және жөндеу. Білікті сыналуға тексеру агрегаттың толық бөлшектеу мен жүреді, бөлшектеуді кажеттігінің себебінсіз.
Тексеру жұмыстарын бастар алдын, біліктің кескін беттеріндегі және де оның геометриялык өсімен сәйкес келетін, центірлік саңылаулардың болуын тексереді.
Саңылаудағы елеусіз жарқаттарды егеумен тазалайды. Токарь станогы центірінің саңылаудың конустық белдгіне жағысуын бұзатын ақауларды арнайы центрлеуші бұрғының көмегімен қалпына келтіреді. Ал егерде жөнделуші біліктеценрлеуші саңылау болмаған жағдайда немесе соңғысы қатты жарақаттанған болса, онда оны жаңадан бұрғалап ояды. Бұл үшін біліктің бір ұшын төрт кұлакшалы токарь патронында, ал екінші ұшын люнетке орнатады. Орнатудың дұрыстығын сағат типтіиндикатордың көмегімен білік беті бойынша тексереді, және де бұл бет мүмкіндігінше алшақ, сондай-ақ жұмыстық қолданылу кезінде тозуға ұшырамайтын бет болуы тиіс (мысалы үшін, қорғаушы кауыз орнатылатын бет және отырғызылушы беттерден баска беттер).
Білікті соғылуға, токарь станогынын центрінде немесе арнаулы аспаптарда жүргізеді. Білік мойнының радиустік соғылуын сағат типті индикатордың көмегімен жүргізеді. Соғылудың мүмкін шамасы, біліктің тағайындалуына, оның айналу жылдамдығына және басқа да факторларға байланысты болады. Индикатор станок суппортында орнатылады.
Төменде ортадан тепкіш насосының білігі үшін соғылудың мүмкін шамалары келтірілген, мм.
Подшипникті отырғызуга болатын білік мойны - 0,02 - 0,025 аралық тірек үшін білік мойны - 0,05 дейін, жартылай муфта, отырғызылушы беттер - 0,03-0,05, қорғағыш қауыз отырғызылушы беттер - 0,03-0,04, жұмысшы доңғалағы отырғызылатын беттер - 0,04-0,05.
Егерде саңылауының шамасы мүмкін шамадан асып кететін болса, онда білік түзетуге берілуі тиіс.
Біліктің тузетілуі кіші диаметрдегі бітіктер үшін (70 мм-ге дейінгі) колданылатын түзетудің карапайым тәсілі бұл, механикалық тузету. Негізінен механикалық түзетудің екі әдісі бар:
1. токарь станогында немесе арнаулы аспапта: білік өсін майысқан тұсқа қарама-қарсы тұсқа июмен.
2. соғу әдісімен.
Бірінші әдісте білікті түзетілуі винттің басқышпен, домкратпен, немесе ұқсас аспаппен жүзеге асырылады. Түзету үшін білікті 1 иілуін жоғары каратып, кармағыштардың 2 және шпильканың 3 көмегімен оны траверске бекітеді. Карамағыштардың арақашықтығы біліктің иілген учаскесіне сәйкес келеді. Винт 5 өзінің табанымен білікке тіреледі. Білік беті жарақаттанбау үшін қызыл мыстан қорғағыштар мен басқыш винттің табанына корғаушы төсем төсейді. Июді түзетуді, әсер етуші күші, серпімділік шегінен асатынкернеуді тудыратын шамаға дейін өсірумен жүргізеді. Түзетуді, 0,05-0,10 мм сәйкес келетін бір шама кері иілуі қамтамасыз ете отырып аяқтайды.
Үлкен диаметрдегі білікті соққылау және бір мезгілде механикалық күш түсірумен түзетеді. Майыскан жағын У-8, У-7 кұрышынан дайындалған арнайы кұралдың көмегімен соққылап түзетеді. 10-20 соққыдан соң соғылуын тексереді (дәл сол қимада). Түзетуді, білікмайысуына карсы майысу шамасы 0,05 мм жеткенде тоқтатады (соғылуы бойынша). Түзету толық аяқталған соң соғылған орындарын егеумен егейді не болмаса зімпара жолағымен тазартады.
Үлкен диаметрдегі (150 м.м және онан жоғары) білік үшін таза түрдегі термиялық әдісі немесе оны механикалық күш түсірумен киыстырылған түрде қолданады.
Түзету процесінде соғылулы үздіксіз бакылау мүмкіндігін қарастыра отырып, білікті центрде немесе подшипинкте орнатамыз. Кыздыру орнын (максимал иілуге ұшыраған орынға, қарама-қарсы майысқан өсінің дөңес бөлігінде) ылғал асбесті табағы мен жауып, онда терезе ояды. (1 сурет). Түзету жерін (терезеге бағыттап) 6 немесе 7 гарелкамсн (оттықпен) қыздырады. 4-10 минут ішінде температураны 550-650 °С-ге дейін бірте-бірте жеткізеді (күңгірт шие немесе шие түсуі пайда болғанға дейін). Сонан соң қыздырылған терезені жауып,толық суытылуын күтеді және де соғылуын тексереді. Түзету толық аяқталған соң, кыздырылған орынды күйдіру қажет.
Біліктің отырғызылу орындарын қалпына келтіру. Білік мойыны тозған кезде (сырғанау подшипнигінде жұмыс істейді), мойнын токарь станогында жонып сонан соң ажарлайды (егерде, бет шынықтырылған болса).
Кей жағдайларда, егеумен егеп (егеумен) және де майда дәнді зімпара жолағы көмегімен қолмен ажарлайды, сондай-ақ гой пастасын колдануымен.
Сырғанау подшипнигінің істен шығыуының нәтижесіндс орын алған біліктің қатты тозуын немесе тербелмелі подшипникте жұмыс істейтін білік мойнының елеусіз тозуын, сондай-ақ басқада отырғызылу орындарының алғаш өлшемдерін калпына келтіру талапетіледі. Жөндеу базасы жағдайында тозу дәрежесіне байланысты тозған болшектерді қалпына келтірудің келесі әдістерін колданады:
1. Электролиттік хромдау, тозу шамасы 0,03 мм.
2. Электорлиттік темірлеу, тозу дәрежесі 1,5 – 2 мм дейінгі жағдайда.
3. Автоматта дірілді доғалы балқыма қабат төсеу, 5 мм дейінгі тозу дәрежесінде.
4. Қолмен атқарылатын газды балқыма қабат төсеу, 4 мм дейінгі тозу шамасында.
5. Болаттау, 10-15 мм дейінгі тозу дәрежесінде (әдіс, тұрақты және елеусіз жүктемелер шамасы бойынша қолданады).
6. Қолмен атқарылатын электр доғалы балқыма қабат төсеу, 5 мм дейінгі тозу барысында.
Бұл әдістердің технологиялық әдістері алдын қарастырылған