Тақырып №3 Аралас, радиациялық және химиялық зақымданулар. Оқу және тәрбиелік мақсаттары

Бұл зақымданулар әскери қарудың екі немесе одан да көп зақымдайтын факторларының әсерінен пайда болады. Аралас радиациялық зақымданулар кезінде ядролық жарылыс салдарынан болатын сәулелену міндетті зақымдаушы фактор болып табылады. Сонымен қатар денеге соққы толқынынан механикалық жарақат және термиялық күйік әсер етуі мүмкін. (сызба 1)

Сызба 1

Өткіш радиацияның әсері атыс жарақатымен, жабық жарақатпен, напалм (өртегіш бензин) күйігімен, жалынмен біріктірілуі мүмкін. Зиянды факторлардың әсері бір уақытта немесе дәйекті (жүйелі) болуы мүмкін.

Аралас радиациялық зақымданулар (АРЗ) өзара ауырлық синдромымен сипатталады: радиациялық ауру аясында механикалық жарақат айтарлықтай ауыр, баяу емделеді және жарақаттың, күйіктің асқынуын тудырады. Механикалық жарақаттар аясында радиациялық (сәулелік) жарақат ауыр өтеді. Бұл Хиросима және Нагасаки қалаларындағы атом жарылыстарының салдарымен расталды, онда зардап шеккендердің 75% - ында аралас зақымданулар байқалды.

Тәжірибеде (эксперимент) өткіш радиациямен 100 торайды 75 рентген мөлшерінде сәулелендірілді. Оларда радиациялық (сәулелік) ауруы дамымады, барлық жануарлар аман қалды. Басқа 100 торайды осылайша бірдей дозада сәулелендірілді, бірақ олар 10-20% тереңдіктегі қосымша күйік алды. Бұл жануарларда радиациялық ауруды дамыды (бірдей дозада – 75 рентген). 38 торай сәулеленуден 10 күн өткен соң қайтыс болды. Осылайша, қосымша күйік жарақаты ағзаға енетін радиацияның әсерін едәуір арттырды.

Басқа эксперименттерде екі итке жамбастың жұмсақ тіндеріне бірдей тереңдікте жарақат жүргізілді, бірақ сәулеленуден кейін біреуі орташа ауырлықтағы радиациялық ауруды тудырды. 30 күннен кейін бірінші иттегі жара екінші реттік кернеумен толықтай жазылып кетті. Екінші (сәулелендірілген) итте осы кезеңдегі жара емделіп қана қоймай, репаративті процестер мен супурацияны басу салдарынан мөлшері де өсті. Радиациялық зақымданудың жарақат процесіне теріс әсері айқын көрінді.

2-Сызбада көрсетілген аралас радиациялық зақымданулардың клиникалық ағымының 4 кезеңі бар.