ҚТӘ – 203 абдырахманова қалия үстеу үстеу
жүктеу/скачать 18,74 Kb.
|
Үстеу
Дәріс материалдары, 7226373fa69436abdd3afae371421fc2fda595a48b38d1d4c1fd24624da1c541, Мухитов Акылжан
- Бұл бет үшін навигация:
- Туынды үстеулер
- Туынды үстеу жасайтын жұрнақтар: -ша, -ше
|
ҚТӘ – 203 АБДЫРАХМАНОВА ҚАЛИЯ ҮСТЕУ Үстеу – заттың әр қилы қимылы мен ісінің (етістіктің) әр түрлі сындық, бейнелік, мекендік, мезгілдік, шарттық, мөлшерлік күй-жайлары мен сынның белгісін білдіретін сөз табы. Үстеу сөздері морфологиялық құрылысы және құрамы жағынан екі топқа бөлуге болады: негізгі үстеулер туынды үстеулер. Негізгі үстеулер деп қазіргі кезде морфемаларға бөлшектеуге келмейтін, тек белгілі бір формада қалыптасқан сөздерді айтамыз. Негізгі үстеулердің мынадай үш түрлі ерекшеліктері бар: Негізгі үстеулердің көпшілігінен шырай категориясы жасалады. Демек, оларға -рақ, -рек, -лау, -леу жұрнақтары жалғанады, алдынан (бұрын) шырай туғызатын өте, аса , тіпті, мейлінше, қабағат сияқты күшейткіш сөздер қолданылады. Мысалы: бұрынырақ , кейінірек. Негізгі үстеулердің кейбіреулері қосарланып та, плеонизм жолымен қабаттаса да қолданылады. Мысалы: құр босқа, жай босқа, текке босқа, бос бекерге, құр бекер, бекерден-бекер, бостан-босқа, тектен-тек, бостан-бос, құрдан-құр Негізгі үстеулерден қосымшалар арқылы да, қорсарлану арқылы да, басқа сөздермен тіркесіп те, туынды үстеулер жасала береді. Мысалы: әрең, әрең-әрең, азар-азар, азар деп, азар-азар деп, әдейілеп, ұдайылап, әрі-бері, бұрынды-соңды, ілгері-кейін, жоғарылы-төменді, енді-енді, кейінде, кейіннен, ендігәрі Туынды үстеулер деп басқа сөз таптарынан түрлі қосымшалар арқылы, сөздердің бірігу және қосарлану, тіркесу тәсілдері арқылы, сондай-ақ, кейбір сөз тіркестерінің тұрақтануы арқылы жасалған (я үстеуге айналған) үстеулерді айтамыз. Туынды үстеулер екі түрлі жолмен жасалады: 1) жұрнақ арқылы; 2) септік жалғаулары арқылы. Туынды үстеу жасайтын жұрнақтар: -ша, -ше: құсша, ізінше, балаша, -лай, -лей, -дай, -дей, -тай, -тей: осылай, жүрелей, жаздай, жүктеу/скачать 18,74 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|