Терпиноидтар



Дата06.02.2022
өлшемі4,53 Mb.
#81506
Байланысты:
Терпиноидтар


ТЕРПИНОИДТАР

Жоспар

Кіріспе

  • Терпеноидтар – олардың оттекті туындылары (спирттер, кетондар, альдегидтер, карбон қышқылдары). Көптеген терпендердің құрылысы изопренді фрагменттердің бір-бірімен «басы-аяғы» принципі бойынша жалғасқан. Терпеноидтардың құрамындағы көміртек саны әр уақытта 5 еседен құралып отырады: 10,15,20,25 және т.б. Жалпы формуласы: (С5Н8)n.

Терпендер және олардың дәрілік препараттарын талдау


Терпендер – құрамында 2,3 немесе бірнеше изопрен қалдығынан тұратын көмірсутектер (2-метилбутадин-1,3)
Н2С = С – СН = СН2
СН3
Терпеноидтар – олардың оттекті туындылары (спирттер, кетондар, альдегидтер, карбон қышқылдары). Көптеген терпендердің құрылысы изопренді фрагменттердің бір-бірімен «басы-аяғы» принципі бойынша жалғасқан. Терпеноидтардың құрамындағы көміртек саны әр уақытта 5 еседен құралып отырады: 10,15,20,25 және т.б. Жалпы формуласы: (С5Н8)n.
Классификациясы
а) құрамындағы изопренді фрагменті бойынша: 1) (С5Н8)2 – монотерпендер; 2) (С5Н8)3 – сесквитерпендер; 3) (С5Н8)4 - ди немесе битерпендер; 4) (С5Н8)6 – үштерпендер; 5) (С5Н8)8 – тетратерпендер; 6) (С5Н8)n – политерпендер.
б) құрылысы бойынша 1) ациклді 2) полициклді (моно, би, три т.б.).

Фармакопеялық препаратары


Ментол Mentholum α-2-изопропил-5-метилциклогексанол-1
Валидол Validolum-ментолдың изовалериан қышқылының ментил эфиріндегі ерітіндісі
Терпингидрат Terpinum hydratum -терпин спиртінің гидратты формасы п-ментадиол-1,8

Химиялық құрылысы мен фармакологиялық әсері арасындағы өзара байланыс

  • Химиялық құрылысы мен фармакологиялық әсері арасындағы өзара байланыс
  • Терпеноидтар туындысы қолдану әдісіне байланысты жалпы және жеке фармакологиялық қасиет көрсетеді. Жалпы қасиеттері: сыртқа қолданғанда тітіркендіргіш, ауруды басатын, суықты сезінетін жеңіл қыздыратын, сұққылайтын және әлсіз антисептикалық қасиет көрсетеді (ментол). Ішке қолданғанда біраз айырмашылықтар кездеседі. Ментолды ішке қолданғанда орталық нерв жүйесіне тыныштандырғыш әсер көрсетеді. Валидол – ментолдың изовалериан қышқылының ментил эфирінің 25-30% судағы ерітіндісі, ментолдың ұзартылған әсерін көрсетеді, тіл астын стенокардияны емдеуде спазмолитикалық әсер көрсетеді. Терпингидрат – қақырық түсіретін қасиет көрсетеді.

Ментол, терпингидрат ақ кристалды ұнтақтар, валидол – сұйықтық.
Терпеноидтардың барлығының (терпингидраттан басқасы) - өздеріне тән өткір иісі болады. Иістің терпендердің құрылысына байланысты болатыны зерттелген. Мысалы: құрамында 10 көміртегі атомы бар терпендердің иісі өзгеше. Ментол мен бициклді терпен-камфорының иісі бір-бірінен өзгеше, екеуі де циклді, бірақ ментол – спирттер қатарына жатады, ал камфора – кетондар қатарына жатады.
Терпингидраттың иісі жоқ, бірақ концентрлі күкірт қышқылымен әсер еткенде, терпенеолдың иісі шығады (МФ Х басылымы бойынша өзі екендігін осылай анықтайды). Ментол – камфорамен қосылғанда эвтектикалық қосылыс түзеді, мұны дәрі дайындағанда ескеру қажет. Сулы ментолдың құрамында неоментол қоспасы болуы мүмкін, себебі неоментол сұйқтық.

Химиялық қасиеттері, талдау әдістері


1) Моноциклді терпендерге жалпы реакция: Бұл реакция ментолдың құрамындағы спирттік гидроксилдің α-жағдайы бос кезінде жүретін ароматты альдегидтермен (ванилинмен) концентрлі күкірт қышқылы қатысында жүреді.
Реакция нәтижесінде құрамындағы қабысқан қос байланыстан малина түске боялады.
2) Күрделі эфирлер түзу реакциясы Моноциклді терпендер құрамындағы спирттік гидроксилге байланысты қышқылдармен эфир түзеді. Бұл қасиеті валидол алуда қолданылған, яғни ментолдың 25 % изовалериан қышқылының ментил эфиріндегі ерітіндісі. Осы қасиеті ментолдың сандық мөлшерін ацетилдеу әдісімен анықтауда қолданылады (ментолды сірке ангидридімен этерефикациялау).
    • 4) Ментолға екіншілік спирт ретінде күшті тотықтырғыштармен әсер етсе, кетон-ментолға дейін тотығады (ментол-жалбыз майының компоненті).
    • 5) Терпингидратқа темір хлоридінің спирттік ерітіндісімен әсер етіп, кептіргенде табақшада алдымен қызыл, күлгін, жасыл түстер пайда болады, оған бензол құйса көк түске боялады.

3) Терпингидраттың өзі екендігін анықтауда МФ Х басылымы бойынша концентрлі күкірт қышқылы қатысында дегидратациялағанда α, β терпенеолдың иісі шығады, ерітінді лайланады:

Алу жолдары


Ментолды алудың 2 жолы бар:
табиғи
синтетикалық

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

  • 1. А.П. Арзамасцев. Фармацевтическая химия: учебное пособие, 3-е изд., испр. –М.: ГЭОТАР-Медиа, 2005.-201с. 2.Беликов В.Г. Фармацевтическая химия. В 2-х ч: учебное пособие, 4-е изд., перераб. И доп. –М.: МЕДпресс-информ. 2007. -624с. 4.Государственная фармакопея Республики Казахстан 5.Арыстанова Т.А., Ордабаева С.К. Стандартизация лекарственных средств. Учебное пособие. –Алматы, 2002.-98с.

Назарларыңызға рахмет!



Достарыңызбен бөлісу:




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет