Тұқымқуалайтын өзгергіштік және репарация

Хромосомалық мутациялар

• Хромосомалар құрылысының (құрылымдық) өзгеруі. Олардың екі типін ажыратады: хромосомалық және хроматидтік мутациялар. Көптеген хромосомалық мутацияларды препарат жасап, микроскоппен көре алады. Хромосомалық және хроматидтік мутациялардың мынадай түрлері бар: транслокация, инверсия, жетіспеушілік (делеция) және сақина тәрізді, т.б.
• Транслокация дегеніміз — екі хромосоманың немесе бір хромосоманың (екі хроматид) хромосома материалымен өзара алмасуы.
• Инверсия дегеніміз — бір хромосоманың ішкі бөлігінің 180° өзгеруі.
• Сақина тәрізді хромосомалар — бұл таякша тәрізді хромосоманың сақина тәрізді болып өзгеруі.
• Жетіспеушілік (делеция) деп хромосома иықтарының бөлшектерге үзілуін айтады. Хромосомалық мутациялар гендердің жұмысын өзгертеді. Мысалы, центромерасы бар транслокациялық, инверсиялық мутациялар тұқым қуалайды

Репарация

Репарация – тірі ағзалардың мутагендік факторлар әрекетіне байланысты ДНК молекуласында пайда болған бұзылуларды қайта қалпына келтіру қасиеті. Репарация құбылысы тек ДНК құрылысындағы мутациялық бұзылуларды жөндеуде емес, сонымен қатар тұқым қуалайтын аурулардың қалыптасуында, ерте қартаю процесінде, жасушалардың ісіктік трансформациясында (канцерогенез) т.б. маңызды рөл атқарады.

.

Репарацияның типтері:

Жарық
репарациясы
Қараңғылық
репарациясы
SOS РЕАРАЦИЯСЫ
Репликациядан кейінгі репарация
Эксцизиялық репарация

Репарация түрлері:

Жарық репарациясы

1. Қалыпты ДНҚ молекуласы

2, Улбтракүлгін жарығымен саулелендіру

3. Мутантты ДНҚ молекуласы

4. Көзге көрінетін жарықтың әсері

5. Фотолиаза ферментінің синтезі

6. Дилемерлердің ажыратылуы

7. ДНҚ құрылысының бастапқы қалпына келуі

Эксцизиялық репарация

 Эксцизиялық репарация көзге көрінетін күндізгі жарықты қажет етпейді. Репарацияның бұл түрінде ДНК – ның

жүктеу/скачать 1,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: