Тіршілік табиғаты, оның шығу тегі, тірі ағзалардың алуан түрлілігі, оларды байланыстарын құрылымдық және функционалдық жақындық әр уақытта биологияның өзекті проблемаларының тұғыры болған
жүктеу/скачать 495,18 Kb.
|
ӘЖМҰРАТОВА Ә
Биология ғылымдарының дамуының бірінші кезеңдеріне зерттеудің сипаттама әдістері тән. Бұл әдіс бүгінгі күнге дейін маңызын жойған жоқ, жинақтау және фактілерге сипаттама беру ғылымның барлық салаларында қолданылады. Зоология, ботаника, экология этология т.б. салаларда бұрынғысынша пайдаланылуда. 18 - ші ғасырдың өзінде ағзаларды және оның бөліктерін бір - бірімен салыстыру әдісі кеңінен қолданылды. Жүйелеу, Жасуша Теориясының негізі салыстырмалы әдісті қолдануының нәтижесінде дамыды. Биологиядағы эволюциялық ойлардың нақтылануы анатомия, памантология, эмбриология т.б. ғылымдар саласындағы салыстыру әдісін қолданумен тығыз байланысты. Осы әдісті қолдану сүтқоректілер мен бауырымен жорғалаушылардың арасындағы эволюциялық байланыстарды анықтауға, прогрессивтік белгілерін көрсетуге мүмкіншілік береді. Осындай ғылыми мәселелерді шешу барысындағы салыстырмалы әдістер біртіндеп тарихи әдіске ауысады, тарихи әдістің мақсаты ағзалардың шығу тегін және дамуын, құрылымын, қызметтерін зерттеу. Биологияның жаңа зерттеу әдістеріне модельдеуді жатқызуға болады. Модельдеуді жатқызуға болады. Модельдеудің негізінде белгілі бір құбылысты немесе іс - әрекеттің көрінісінің жобасын зерттеуге, білуге болады. Образды модель белгіге немесе математикалық модельге өтеді. Эксперимент математикалық есептеулер жүргізудің есептеуді компьютер арқылы орындау мен аяқталады. Математикалық жолмен модельдеу әртүрлі жағдайларды болжамдауға мүмкіндік береді. Мысалы: атомдық соғыстың биосфераға әсерін анықтау, қоректік заттардың қорына байланысты әртүрлі жағдайларда, белгілі жердегі тұяқты жануарлардың популяциясының өсу қарқынын анықтауға мүмкіндік береді. Дегенмен, биологиялық зерттеулердің негізгісі бұрынғыдан бақылау және эксперимент. Бұл әдістер бір - біріне жақын ұқсастықтарымен бірге, айырмашылықтары да бар. Бақылау белгілі бір объектіні табиғи немесе жасанды жағдайда алға қойған мақсатқа сай зерттеу, танып білу, белгілі бір факторлардың ғана әсерін бақылау емес. Сондықтан бақылау кезінде зерттеушінің өтіп жатқан құбылыстың барысына әсер ету көзделмейді. Эксперимент - бақылаумен салыстырғанда жасанды жағдайда өткізілетін объектіні зерттеудің белсенді формасы. Экспериментте зерттеуші белсенді түрде объектіге өзгертілген факторлардың әсерін зерттеу және оған объектінің жауап беру реакциясын зерттейді. Эксперимент әдісі құбылысты шектеу арқылы зерттеуді көздейді, және оны бірнеше рет қайталауға да болады. Эксперимент құбылыстың мәнін терең түсіну мен қатар, ол құбылысты меңгеруге мүмкіндік береді. Биологиялық ғылыми зерттеулерді сауатты өткізу, ғалымның ғылыми экспериментін маңызын терең түсінуін және арнайы білімінің болуын қажет етеді. Ғалым мақсат дегеннің не екенін, ғылыми зерттеудің объектісін және болжамын нақты білуі керек; Қайталау тәжірибесі; бақылаудағы өсімдіктер мен жануарлардьйң тобын; вариациялық фактор; тәжірибенің немесе бақылаудың әдісін, сапалық және сандық көрсеткіштердің қорытындысын білу; нәтижелердің ғылыми көрсеткіштері; эксперименттің кемшіліктері сияқты көрсеткіштерді нақты білуі керек. Зерттеушілік іс - әрекеттер белгілі құрылыммен, жүйелілікпен жүргізіледі. Жақсы көрсеткіштерге жету ғалымның зерттеу жұмысын жұмысын жүргізу барысындағы іс -әрекетінің жиынтығына, дұрыстығына байланысты. Эксперимент жүргізудегі ғалымның әрекетінің сипаты: 1. Зерттеу жұмысының тақырыбын, мақсатын, міндеттерін дұрыс таңдап алу. 2.Болжамдарды тұжырымдау. 3.Зерттеу жұмысының барысын жоспарлау және оның әдісін анықтау. 4.Эксперимент жүргізу үшін жабдықтарды дайындау мен жағдайлар жасау. 5.3ерттеу жұмысының практикалық бөлімін жүргізу және оның сапалық, сандық нәтижелерін тіркеу. 6.Алынған нәтижелерді өңдеп, таблицаларды, гистограммалар, диаграммалар, графиктер сызу. 7.Алынған нәтижелерге теориялық талдаулар жүргізіп, оның ғылыми нақтылығын бағалау. 8.Қорытындысын жасау. 9.Тақырып бойынша зерттеудің өміршеңдігі мен шешуін таппаған мәселелерді анықтау. 10.Зерттеу жұмысының қорытындысын жасап, жазбаша түрде бекіту. (есеп түрінде, олимпиада, диссертациялық жүмыс, ғылыми мақала түрінде) Нағыз ғалымның көрсеткіші, қоғам өмірі мен табиғат құбылыстарына аналитикалық жағынан қарап, шешімін табуы. Бұл жағдайда ғалым, мәселелерді шешу үшін өзіндік ойлауымен, практикалық және теориялық мақсаттарды ұтымды, үйлесімді шеше алатындай болуы керек. жүктеу/скачать 495,18 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||