Тақырып Жоғарғы оқу орнындағы оқу үрдісінің ұйымдастырылуы -3 сағат

1.Кредиттік білім беру техникасын енгізу.

2.Кредиттік жүйе бойынша оқытудың негізгі ережелері.

3.Оқу құжаттарын рәсімдеу талаптары.

2010 жылдың наурыз айында Қазақстан ресми түрде Болон декларациясына қосылды және Еуропалық жоғары білім зонасының толық құқылы 47-мүшесіне айналды. Қазақстандық 60 университет Ұлы Университеттер Хартиясына қол қойды. Сөйтіп, Болон декларациясының принциптеріне негізделген мамандарды даярлаудың үш деңгейлі моделіне көшу жүзеге асырылды: бакалавр-магистр-доктор Ph.D (Ұлы Уиверситеттер Хартиясы ретінде де белгілі, 1999 ж. 19 маусым).

Болон декларациясы жеті басты ережеден тұрады:

1. 
   Сәйкес дәрежелер жүйесін қабылдау, сонымен қатар, еуропалық азаматтарды жұмысқа орналастыру мүмкіндігін және еуропалық жоғары білім беру жүйесінің халықаралық бәсекелестікке қабілеттілігін арттыру үшін дипломға қосымшаны енгізу арқылы.
   
2. 
   Екі циклды оқытуды енгізу: алдын ала оқыту (pregraduate)және шығарылымдық (graduate) оқыту. Бірінші цикл үш жылға созылады. Екінші цикл магистр немесе доктор дәрежесін алуға апаруы қажет.
   
3. 
   Ірі масштабты студенттік мобильділікті қолдау үшін еңбек ауқымы сынақ бірліктерін қайта сынақтан өткізудің еуропалық жүйесін енгізу (кредиттер жүйесі немесе кредиттік оқыту технологиясы). Ол, сонымен қатар, студенттің оқытылатын дисциплиналарды таңдау құқығын қамтамасыз етеді. Негіз ретінде «өмір бойы оқу» концепциясы шегінде жұмыс жасауға қабілетті жинақтаушы жүйе ете отырып, ECTS (European Credit Transfer System) қабылдау ұсынылады.
   
4. 
   Оқушылардың мобильділігін дамыту маңызды (алдыңғы екі пунктіні орындау негізінде). Еуропалық аумақта жұмсалған уақытты есепке алу жолымен сабақ беру және басқа ұжым мобильділігін кеңейту. Трансұлттық білім беру стандарттарын орнату.
   
5. 
   Сәйкес критерийлер мен әдістемелерді құрастыру мақсатында еуропалық серіктестікке сапаны жақсартуда көмек көрсету.
   
6. 
   Білім сапасын бақылаудың жоғары оқу орны ішілік жүйені енгізу және жоғары оқу орындарының қызметін сырттай бағалауға студенттер мен жұмыс берушілерді тарту.
   
7. 
   Жоғары білім беруде, әсіресе, оқу жоспарларын дамыту облысында, институтаралық серіктестік, мобильділік сұлбалары және біріктірілген оқыту бағдарламалары облысында, тәжірибелік дайындық және ғылыми зерттеулер өткізу облысында қажет еуропалық көзқарастарға қосылу.
   

Қазіргі уақытта әлемнің 650 университеті қол қойған Ұлы университеттер Хартиясына қазақстандық университеттердің қосылуы отандық білім беруді еуропалық стандарттарға жақындатуға мүмкіндік береді.

ЖОО оқу процесіне прогрессивті технологиялар және оқыту жүйелері енгізілді: 135 ЖОО-да кредиттік оқыту технологиясы енгізілді, 38-де екі дипломдық білім беру жүзеге асырылуда, 42-де – дистанциялық оқыту.

16 ЖОО-да алдыңғы шет елдік ЖОО-мен бірлесе отырып PhD докторларын даярлау жүргізіліп жатыр.

Соған қоса, мамандықтар бойынша Қазақстан, соның ішінде, медициналық, ветеринарлық, әскери профиль бойынша жоғары білім алудың кеңестік жүйесін (дәстүрлі) сақтап қалды, олар бойынша түлектер бакалавр емес, маман квалификациясын алады.

Кредиттік оқыту технологиясын енгізу

2002 жылдан бастап ұлттық білім беру бағдарламаларын халықаралық мойындату, студенттер мен оқытушылардың академиялық мобильділігін арттыру, сонымен қатар, білім сапасын арттыру және жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім алудың барлық деңгейлері мен сатыларының сабақтастығын қамтамасыз ету мақсатында кредиттік оқыту технологиясы енгізілді.

Жалпы алғанда, кредиттік оқыту жүйесіне көшу Қазақстан Республикасының білім беру сферасының деңгейлерін, сатыларын, академиялық дәрежелерін адекватты бағалауға мүмкіндік береді.

Жоғары оқу орындарының оқу процесіне кредиттік оқыту технологиясын енгізудің мақсаты келесілер болып табылады:

• 
  отандық білім беру жүйесін халықаралық білімдік кеңістікке интеграциялау;
  
• 
  білім беру процесі субъектілерінің академиялық мобильділігін қамтамасыз ету.
  

Кредиттік оқыту жүйесінің мәні оқыту жұмысының еңбек ауқымын есепке алу оқытылатын материал көлемін сипаттайтын кредиттермен жүргізілетіндігінде.

Кредиттік оқыту жүйесінің негізгі міндеттері мыналар болып табылады:

• 
  студенттердің білім көлемін сәйкестендіру;
  
• 
  оқытуды максималды түрде индивидуалдандыру;
  
• 
  өзіндік жұмыс рөлін арттыру.
  

Кредиттік оқыту технологиясы мыналарды қарастырады:

• 
  индивидуалды оқу жоспарын құрастыру кезінде оқушылардың элективті дисциплиналарды таңдауеркіндігі;
  
• 
  оқушылардың оқытушыларды таңдау еркіндігі;
  
• 
  оқу процесіне академиялық нұсқаушыларды (эдвайзерлерді) кірістіру;
  
• 
  білім алу бағдарламаларын меңгеруде оқушылардың өзіндік жұмыс жасауларын белсендендіру;
  
• 
  интербелсенді оықут әдістерін пайдалану;
  
• 
  оқу процесін қағаз және электрондық сақтағыштарда қажет оқу және әдістемелік материалдармен қамтамасыз ету;
  
• 
  оқушылардың білім жетістіктерін үздіксіз бақылау, оқыту процестерін және қорытынды білім тексеру процестерін бөлу;
  
• 
  әрбір оқу дисциплинасы бойынша оқушылардың оқудағы жетістіктерін бағалаудың баллдық-рейтингтік жүйесін қолдану.
  

Кредиттік оқыту жүйесінің маңызды артықшылықтарына оқу процесін демократиялық басқару формасы, оқушылардың қызығушылықтары мен қажеттіліктерін максималды есепке алу, ЖОО мен оқушылардың үлкен академиялық еркіндігі, жұмыспен қамтушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру, «оқыту» (teaching) форматынан «оқу» (learning)форматына көшу жатады.

Кредиттік оқыту жүйесінің ерекшелігі педагогикалық шеберлікті үнемі жетілдіріп отыру, оқу процесін ұйымдастырушылардың квалификациясын арттыру, тәжірибемен алмасу қажеттілігі болып табылады.

Студенттерде шет елдердің университеттік білім беруінің барлы деңгейлеріне еркін қол жеткізу мүмкіндігі пайда болады, бакалавриат пен магистратураның түлектерінің кез келген елде жұмысқа орналасу құқығы пайда болады. Содан басқа, түлектерді жұмысқа орналастыру кезінде квалификацияларды кәсіби мойындауға деген жұмыспен қамтушылардың, шет елдік инвесторлардың талаптары қанағаттандырылады.

Кредиттік оқыту жүйесін енгізу жоғары оқу орындарынан оқу-әдістемелік, материалдық-техникалық және ғылыми базаның әрі қарай нығайтылуын, сонымен қатар, кітапханалық қордың кеңейтілуін талап етеді.

Жүйе дәстүрлік (зертханалық құрылғы, құралдар, компьютерлер, бейне, слайдпроекторлар, аудио-аппаратура) және мульмедиялық, виртуалды-тренингтік комплекстерді және т.б. қоса алғандағы оқыту құралдарының бүкіл комплексіне еркін қол жетімділікті береді.

Кредиттік оқыту жүйесі педагогикалық құрамға, сонымен қатар, студентке де жоғары талаптар қояды. Студент пассивті қабылдаушы жақтан оқу процесінің белсенді қатысушысына айналады. Оқытушыдан ерекше тәжірибе мен біліктілік, әр студентпен жеке жұмыс жасай алу қабілеттілігі талап етіледі. Осыған байланысты дәстүрлі оқыту әдістемесі қолданылады және жаңа оқыту әдістемелері құрастырылады. Мысалы, сабақтарда топтық мозаикалар, топтардағы интервью, дискуссиялар, кейсстадиялар, презентациялар, іскерлік ойындар, жаттығуларды орындау (логикалық тапсырмалар), баяндама әзірлеу сияқты әдістер қолданылады.

Республиканың жоғары оқу орындарын Қазақстан Республикасының білім және ғылым Министрлігімен кредиттік оқыту жүйесінің енгізілу процесіне тарту мақсатында жыл сайын кредиттік оқыту технологияларының проблемалары бойынша халықаралық және республикалық семинарлар өткізіледі.

Творчестволық және зерттеу тәжірибесін дамытуға мүмкіндік беретін студенттердің өзіндік жұмыс жасау рөлін арттыру маңызды мәнге ие.

Өзіндік жұмыстың өзіндік білім алу процесінің бөлігі сияқты принциптік әдістемелік мағынасы бар. Білім «табу» мақсаты болашақтағы кәсібилікті үнемі жақсартып отыру кепілі болып табылады. Студенттің өзіндік танымдық қызметі жаңа жайтта бейімделу қабілетін, проблемаларды өз бетінше көру, оны шешу жолдары мен тәсілдерін табу қабілетін анықтайды.

Оқушының өзіндік жұмысы (ОӨЖ) – оқу-әдістемелік әдебиетпен және нұсқаулармен қамтамасыз етілген өз бетінше меңгерілетін тақырыптардың белгілі бір тізімі бойынша жұмыс жасау. ОӨЖ бақылау тестілер, бақылау жұмыстары, коллоквиумдар, рефераттар, шығармалар және есеп берулер арқылы жүзеге асырылады. Кредитті оқыту жүйесі кезінде оқушының өзіндік жұмысы екі құраушыдан тұрады:

оқытушының бақылауында орындалатын оқушының өзіндік жұмысы;

оқушы толығымен өз бетінше орындайтын жұмыс (тапсырма).

Білім сапасы барлық оқыту сатыларында білімді үздіксіз тексеру болып табылатын баллдық-рейтингтік жүйе бойынша бағаланады: ағымдық, аралық, үйде орындалатын. Әрбір бақылау түрі студентке оның қорытынды бақылауды тапсыруға рұқсат беретін рейтингін анықтайтын баллдарды береді. Оқу курсы аяқталған соң емтихан түрінде қорытынды бақылау жүргізіледі. Әртүрлі бақылау деңгейлерінде студенттермен алынған баллдар «А»-дан «Ғ»-ке дейінгі бағалар шкаласы шегінде оқу материалын меңгеру дәрежесіне байланысты бағалануы мүмкін. Үлгірім нәтижелері бойынша оқу курсының орташа көшіру баллы GPA есептеледі, ол әр оқу жылы сайын артып отырады, бұл арнайы дисциплиналар бойынша білім сапасын арттыру мақсатына ықпалын тигізеді.

Білім және ғылым Министрлігі кредиттік жүйе шегінде оқу процесін ұйымдастыру мен жүргізу бойынша негізгі талаптарды сипаттайтын кредиттік оқыту технологиясының нормативтік-құқықтық базасын қалыптастыру бойынша белгілі бір жұмыс жүргізілді.

2005 жылы ҚР БҒМ 2005 жылдың 9 желтоқсанынан №753 жарғысымен бекітілген тәжірибе режимінде жүзеге асырылатын кредиттік оқыту жүйесінің Ережелері құрастырылды.

2007 жылдың 27 шілдесінен ҚР «Білім туралы» Заңын жүзеге асыру мақсатында кредиттік технология бойынша оқу процесін ұйымдастыру Ережелері бекітілді.

Академиялық несие жүргізу оқу жоспарларын жетілдіру, сараланған оқу курстарын, оқу мен ғылыми зерттеулердің бірлескен бағдарламаларын құрау арқылы жоғары білім беру жүйесін ұйымдастырудың жаңа әдістерінің негіздерін белгілеп, қазақстандық білі мен мамандардың әлемдік нарықтағы бәсекелестігін қамтамасыз етеді.

Оқу құжаттарын рәсімдеуге қойылатын талаптар

Курстық жұмыстың барлық беттері нөмірленуі тиіс. Мәтіндегі әр параграф мазмұн-жоспардағы атауымен дәл сәйкестікте болуы тиіс.

Жаңа параграфты біткен алдыңғы беттен, егер де осы бетте атауынан басқа мәтіннің бірнеше жолы сиятын болса, бастауға болады.

Топталған және жүйеленген түрдегі сандық деректер кестелер мен графиктер түріндем беріледі. Соңғыларын рәсімдеу де маңызды болады. Кестелер, әдетте, оларға сілтемелерді жайғастыру бойынша орналастырылады, алайда, кестелерді бір беттен екінші бір бетке тасымалдауға рұқсат берілмейді; бұдан тіпті атауын кестемен басқа бетке бөле отырып орналастыруға мүлдем болмайды. Кестелер олардың реттін нөмірін, мазмұнын көрсететін атауынан, қосымшасында қолданылған көзі көрсетіліп тұруы тиіс.

Сандық материал мөлшері курстық жұмыс мазмұнына сәйкес болуы тиіс. Талқыланып отырған мәселеге тура қатысы жоқ деректерді келтірмеу керек.

Мәтін кестелерінде үлкен сандардың толық жазылуынан алшақ болу керек. Ол үшін өлшем бірліктерін нақтылықтың қажет дірежесіне байданысты үлкейту мақсатты болады.

Жұмыста тек жалпы қабылданған қысқартулар мен шартты белгілерді ғана қолдануға болады.

Жұмыста сандық деректерді, қорытындыларды, өзге авторлардың ойлары мен дәйексөздерін (әңгімелеуде) қолдану міндетті түрде қолданылған жұмыстарға бағытталған сілтемелермен көрсетілуі тиіс. Бұл сілтемелер беттің төменгі жағында түсіндірме ретінде осы түсіндірменің авторын, жұмыс атауын, басылымын, шығу жылын және бет нөмірін берумен көрсетілуі тиіс.

Өзге авторлардың ойылары мен қорытындыларын әңгімелеу сол ойларды бұлжытпай беру қажет. Дәйексөздер нұқият сәйкестендіріліп, тырнақшаларға алынуы тиіс.

Қолданылған әдебиеттер мен өзге де әдебиет көздерінің мәліметтерінің тізімдемесі келесі реттілікте құрастырылады:

1. 
   Заңнамалық актілер.
   
2. 
   Нормативті актілер, нұсқаулық материалдар, ресми анықтамалар, т.с.с.
   
3. 
   Алфавит ретіндегі арнайы экономикалық әдебиет.
   
4. 
   Журналдар мен газеттердің шығу жылы мен айының көрсетілуімен мерзімдік басылымдар (олардың мақалалары әдебиеттердің алдыңғы тізімдемесінде көрсетілген болмаса).