Тјжірибелік сабаќтыѕ таќырыптары

49 
кұру. 
Өртке қарсы орналастыру жобасы орман шаруашьшығының барлық 
аумағындағы екпе ағаштардың жоспары негізінде құрылады. 
Ағаштардың жануын анықтау 
Ағаштардың жануын проф. В.Т.Нестеровтың өрт қауіптілігі шкаласы 
бойынша анықтайды. Өрт қауіптілігі класы өрт картасында қара қаламмен 
сиректетілген сызықтармен сызылады: 
I класс - тік сызықтармен; 
II класс - қиғаш (диагональ) сызықтармен,
III класс - көлденең сызықтармен. 
Кластардың шекаралары қара сиямен бастырылады. Ал олардың әріппен 
белгіленуі, бастырылған участоктың ортасына жазылады. 
Ағаштар мен балауса қылқандылар орналасқан учаскелер өрт 
телімшелерінің ішіне қара қаламмен бастырылып, тор кездендіріліп сызылады. 

Өрттен корғайтын минераландырылған алқаптар мен орлар 

Өрттен корғайтын минераландырылған алқаптар - магистральді, кедергілі 
және 
екпе 
ағаштар 
үзілімдеріне, 
кварталдвіқ 
соқпақтарға, 
жалпы 
пайдаланудағы жолдың бойына, қылқанды балауса және екпе ағаштардын, 
айналасына, 
орман 
кенттерінің 
айналасына, 
кәсіпорындар, 
орман 
қорықшыларының кордонына және басқадай өрт көздеріне салынады. 
Минераландырылған 
алқаптар 
мен 
ертең 
жерлерді, 
тазартылмаған 
кеспеағаштарды, қоңырсыған учаскелерді жеке айырады. Темір жолдардың 
айналасында жолдың осінен ара кашыктықтары 50-100-150 метр болатын 
мйнераландырылған алкаптар жүйесі қүрылады. Минераландырылған алкапқа 
қосымша ені 10-12 м болатын, өртке қарсы кедергілер мен орман кордовдарын, 
кештерді, өрт қауіпіндегі ағаштардағы қызмет бабында салынған 
құрьшыстарды айырып, бөлу керек. 
Қорғаныс орлары шым тезектерде орналастырылады. Олардың ені шым 
тезек қабатынын қалыңдығына қарай, 0,75-1,0м (тереңдігі бойынша) болуы 
керек. Терендігі - судың немесе топырақтың минералды қабатына дейін 
болады. Қорғаныс орлары төтенше жағдайда ғана аса маңызды қорғаныс 
объектілерін қорғауға қүрылады. 
Су көздерін құру.Табиғи суаттардан суды пайдалағанда судың жиегін 
түбіне дейін тазартып, тереңдетуді; жағалауды тазалауды; жағалауға өрт 
агрегаттарын (машиналарды) орналастыру үшін қолайлы орын немесе алаң 
құруды құрастырған жөн. 
Өртке қарсы бағытталған жолдарды құру. Мұндай жолдарды жобалау 
кезінде ең бірінші, қазіргі уақытга бар жол жүйелерін есепке алу керек. Жаңа 
салынатын жолдарды осы бүрынғы бар жолдарға қосымша ретінде карастыру 
керек. Жаңа трассаларды салуды ескеру мақсатында қосымша жолдарды 
балшықтан аулақ, жүруге қиын жерлерге емес, өртке қарсы үзілімдерге, 
кварталды соқпақтарға жобалаған дұрыс.
Байланыс. Байланысты жобалау барысында төмендегі түрлері 
қарастылылуы мүмкін: 
а) телефон байланысы;

50 
ә) радио байланысы; 
б) шабарманның (жаяулы, аттылы, мотоциклді, тағы басқалары) кемегі 
арқылы байланьіс. 
Орман шаруашылығының кеңсесі аудан орталығымен, орманшылықпен, 
орман қорықшының кордонымен, өрт-химиялық станциясымен, өрт 
мұнараларьшен жэне орман шаруашылығы айналасына жақын орналасқан 
ауылдармен сеыімді байланыс түрлері (телефон, радиомен) қамтамасыз етілуі 
керек. Қосымша телефон жүйесін жобалау кезінде оның линиясын жолдың 
бойына, соктактар мен өртке қарсы, үзілімдерге қарсы жүргізу керек. Телефон 
сьщы орман арқылы тікелей жүргізуге болмайды, өйткені ол жоспарда 
каралмаған жаңа трассаларды салуға мәжбүр етеді. 
Шолғыншы-карауылдылық қызмет. Жобада шолғыншы-қарауылдылық 
қызметтің темендегідей объектілері қаралуы мүмкін: өрт мұнаралары және 
орман қорықшьшарының кордондары. 
Өрт мұнаралары әлсіз қиылысқан бедермен 1-ші және 2-топтағы 
ормандарда жобаланады. Олардың орман шаруашылығы территориясына 
орналасуы мұнарадан тек қана шаққан өртті керу ғана емес, оның орнын да дәл 
анықтау үшін, кажет. Мұнаралардын ара қашықтығы 10-12 км-ден аспауы 
керек» Олар кордондар мен елдімекендерден белгілі бір қашықтықта, төбеді 
жерде орнадасуы керек. Орман қорықшыларының кордондары бір обходтың 
екінщісіне.тиетің орман аумағына жобаланады. Ол орман топтары мен олардың 
жануына байланьістьі 1500-5000 га болуы мүмкін. Кордондар елді-мекендерде 
немесе оларға жақын жерлерге орналасуы керек. Кордондарды салғанда 
құдықтың қондырғыларын, сарайды, өртке қарсы құрал-саймандарды 
сақтайтын орынды, мініс ат, оған ер-тұрман, арба, әбзелдер т.б. қарастыру 
керек. 
Өрт-химиялық станциясы және олрдың жабдықталуы. Өрт-химиялық 
станциялары орманның ішіне автомашиналар мен ат көлігі жүретін қара жолдар 
көбірек салынған жерлерге жобаланады. Мұндай станцияларды әр 
орманшылықта атты-моторлы бүргіштер базасында қолданған пайдалы, ал 
орталык мекендерде- өрт автомашинасы базасында устаған дұрыс. Өрт 
станциясының жабдыкталуына төмендегілер кіреді: негізгі агрегатган басқа, 
калқа, гараж, ерт сөндіргіш сұйық кұйьшған кеспек, асынатын бүріккіштер, 
аралар, шелектер, сыпырғыштар, балталар, ауыз су қү-йылган үлкен ыдыстар 
және осы құрал-саймандарды сақгайтын баспана.
Орман қорғауды насихаттайтын және көрнекті үгіт құралдары. 
Тұрғындардың арасында жүргізілетін жалпы түсіндіру жұмысының негізгі 
звеносы орманды өрттен қорғау ісі болып табылады. Мұндай жүмыстарға 
төмендегідей шаралар жатады: радио арқылы әңгіме өткізу, жергілікті баспаға 
мақала жазу, тұрғындардың арасынан ерікті өрт сөндірушілер дружинасын 
ұйымдастыру, мектептерде «орман достары» атты үйірмелер мен қоғамдар 
құру, көрнекі үгіт құралдарын (плакат, аншлагтар) халық көп баратын жерлерге 
(орман кенітері, кордондар, орман шаруашылығы кеңсесі және орманшылық, 
демалатын орындар, жалпы пайдаланудағы жолдарға, жолдың бұрылыстарына, 
көпір, өткелдерге т.б.) орналастыру керек. Өртке қарсы басқа да іс-шараларға 

51 
пропускілі-бақылау пункттерін құруды және өрт қаупіндегі маусымда орман 
жолдарының бір болігін жабуды жобалауға болады. 
 
Ормандарды өрт каупіне қарсы орналастыру бойынша жұмыстардың кезектілігі 
Ормандарды өрт қаупіне қарсы орналастыру жұмыстарының барлық 
көлемін бір жылдың ішінде орындау мүмкін емес. Сондықтан, орманның 
жануын, өрттің басталу себебіи, оттың неден щыққанын және т.б. ескере 
отырып, бірінші кезекте шығын аз кететін, эрі жақсы нэтиже беретін 
жүмыстарды жоспарлау керек, ал жыл сайынғы шығындардың сомасы 10-
жылдық кезеңге біркелкі белінеді. 
Жүргізілетін жұмыстардын кезектілігі «Жұмыстардың кезектілігінің 
ведомосіне» түсіріліп, жобаның текстік бөлімінде дәлелді түрде көрсетіледі. 

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: