«Қысылатын» белсенділігі бар катализатор ферментке еліктейді

АҚШ және Жапония зерттеушілері белсенділігі төмен молекулалы қосылыстар көмегімен қосылатын не өшірілетін фермент тәрізді катализатор жасады. Бірлескен жұмыс нәтижелері өнеркәсіптік үдерістерде, медициналық диагностикада қолданыс табуы мүмкін динамикалық каталитикалық жүйелерді жасау принциптерінің негізін құрайды.

Синтетикалық супрамолекулалы комплексті Чад Миркин (солтүстік- батыс Университеті, Илинойс) циклді эфир - є-капролактон полимеризациясы реакциясының катализі үшін өңдеп шығарды. Миркин жаңа ка-тализаторды өңдеп шығаруда катализатор белсенділігін аллостериялық реттеу - катализатордың белсенді орталығын блокадалауға мүмкіндік беретін комплекс құрылысын өзгерту концепциясы маңызды рөлге ие деп санайды. Миркин тобының зерттеушілері бұл мәселені катализатор құрылымына хлорид-ион аллостериялық орталықпен байланысқанда ашылатын және бұл орталықтан хлорид-ион жойылғанда жабылатын «ілмектер» енгізу арқылы шешті (7.6-сурет).



7.6-сурет. Монометалды каталитикалық белсенді орталық төмен молекулалы қосылыстар әсерінен ашылатын және жабылатын үш қабатты комплекстің орташа қабатында орналасып, бұл каталитикалық белсенді орталыққа қайтымды кірісті және оны блокадалауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді (scinse, 2010, DOI: 10.1126/scince. 1193928)

Миркин жаңа каталитикалық жүйе әлі монометалды, оның каталитикалық орталығы алюминий екенін ескертеді. Ол жұмыс нәтижелері аллостериялық реттеу принциптерін монометалды катализаторға қолдану мүмкіндігінің көрінісі екенін косып айтады. Ұқсас принциптер биметалды катализаторлар белсенділігін реттеу үшін қолданылған. Миркин монометалды катализатор белсенділігін аллостериялық реттеу мүмкіндігі маңызды екенін ескертеді, өйткені өнеркәсіпте биметалды катализаторға негізделген ондаған ғана үдеріс қолданылады, ал монометалды катализатор көптеген реакцияларды үдетеді.