Менің ойымша, біздің бұл арадағы кезекті әдеби күлдібадамдар туралы пікірлеріміз, бағалауларымыз бір жерден шықты ғой деп ойлаймын

Бұдан асқан арылу, арыздасу бола ма?!. Сірә, бола қоймас. Ол екеуін де бір үкім күтіп тұрғанын, екеуінің де бір үкімнің үкімін бөліп өтеуіне тура келетінін білді. Соны мегзей С.Мұқановқа:

Бұдан артық ашынғаннан шыққан ыстық жас бола қоймас, сірә! Түсінік берудің өзі артық. Ендігі кезек Сәби Мұқановтікі еді. Бұған Сәбит Мұқанов:

С.Мұқанов: «Шындығында да, осының барлығын қойып, ол жазушы маған дос па, жоқ, дұшпан ба, оған қарамастан оның жақсылығын ашық, кемшілігін бетіне айтайық (Әуезов: Дұрыс!)... Мен Сіздің ұсынысыңызды қабылдаймын және бізді сыйлайтын осы аудиторияның алдында: топшылдықты доғарып, өзімнің шығармашылығымды дұрыс жолға қоямын, – деп мәлімдеймін»,– деп жауап берді.

Иә, «кәдімгі Сәбит Мұқановтың» жүні жығылған, сөзі пәс, үні әлсіз. Соның өзінде екі-үш жерде М.Әуезовті шымшып өтеді. Өзінен күштің кеткенін, жүктің Әуезов жаққа ауғанына нәумез болып қалғаны анық байқалады. Отыз жыл бойы атойлаған Алаш идеясы да оған бұл жолы азық бола алған жоқ.

Уақыт лебі солай. Бұл бір белгісіздіктің тылсым маусымы болатын. Ә.Жаймурзин өзінің қорытынды сөзін:

«Мен қорытындыны созып жатпаймын. Өйткені сөйлеген жолдастар дертті мәселелер жөнінде өте нақты пікірлер айтты және өте дұрыс айтты. Әуезов пен Мұқанов жолдастар өздерінің қателіктерін мойындады, олардың сөзін барлықтарыңыз тыңдадыңыздар, менің ойымша, бұл сөздердің шындығы іс жүзінде сыналады. Бұл жолдастар өздерінің сөздерінде тұрады және уәделерінің шынайылығы мен ақиқатын дәлелдеп береді – деп сенемін. Өзге жолдастардың сын пікірлеріне ескертпелерім жоқ, тек бір адамның сөзіне ғана қысқаша жауап бере кеткім келеді. Ол – С.Бақбергеновтің сөзіне қатысты. С.Бақбергенов жолдас партиялық баспасөздің қызметкері болғандықтан да, оның маған таққан айыптарына жауап беруге міндеттімін.

Бірінші: әдебиетшінің немесе оның теоретигінің орынына ешқашан көз сүзгемін жоқ. Мен еш жерде: өзімнің бойымда жоқ қабілетімнің орынын қызметпен толтырамын деп айтқамын жоқ. Мен өзімді жоғары білімі бар кеңес интеллигенциясының қатарына жатқызамын.

Екіншіден: Гурьев облыстық газетінің өтініші бойынша мақала жаздым. Сол мақаламда әдебиеттегі жағымды көрініс ретінде – Мұқановтың «Ботагөз», Мұстафиннің – «Қарағанды», «Миллионер», Мүсіреповтің – «Қазақ солдаты», Әуезовтің – «Абай» романдарын атадым. Жолдастар Әуезовті тым артық мақтап жіберіпсің – дейді. Егер жолдастар солай десе, оны ескеремін, бірақ олары дұрыс емес деп ойлаймын.

Үшінші: Мен өзімнің ешқандай топқа қосылмайтынымды ашық мәлімдеймін. Бәріне бірдей тең қараймын, тең қарауға тырысып бағамын. Әзірше мені біржақтылығым үшін ешкім де көзіме түрткен емес. Мен он жылдан бері басқару жұмыстарында істеп келемін, ешқашанда партияның ұстанымынан ауытқып кеткемін жоқ. Мені мұнда Орталық комитет топшылдықты күшейту үшін емес, жағдайды түзеу үшін жіберді. Егерде топшылдар мені өз жағына тартқысы келсе, онда олардың бұл талпынысы сәтсіздікке ұшырайтыны анық. Болмағанды – болды деп дәлелдеген оқиға тарихта болған емес.

Бақбергенов: Мен оны әшкереледім және тағы әшкерелейтін боламын.

Жаймурзин: Иә, егерде ол туралы мұндай мәжілісте партиялық баспасөздің ресми өкілі айтып отырса, онда тиісті мекемелер бұл айыптаулардың дұрыстығын тексеруі тиіс – деп ойлаймын.