Цитоплазманың қимылы. Тірі клетканың цитоплазмасына тән қасиетінің бірі – қимыл. Цитоплазмадағы қимылды алғаш рет Б. Корти (1772), онан кейін Л. Треверанус байқаған. Цитоплазма айналымы, тасқынды қимылдайды. Айналмалы (ротациялық) қимыл цитоплазма орталық вакуольді қоршап, клетка қабырғаларына қарай ығыса орналасқан немесе екі-үш вакуольдері бар ересек клеткаларда байқалады. Мұндай жағдайда цитоплазма өзімен бірге пластидтер мен митохондрияларды ілестіре отырып, вакуольді сағат тілінің бағытымен немесе оған кері бағытта айналып қимылдайды. Айналмалы қимыл су өсімдіктері: көнбіс немесе сужапырақта жақсы байқалады. Цитоплазманың қимылына қажетті жағдайлары жылу, жарық және оттегі.
Тасқынды қимыл клетка ішінде бірнеше майда вакуольдер болған жағдайда байқалады. Микроскоппен қарағанда клетка ішіндегі цитоплазма ретсіз, әр бағытта қимылдайды, яғни әр вакуольді айналып қимылдауы бір бағытта болмайды, сондықтан, қимыл ретсіз болып көрінеді. Тасқынды қимылды қалақай (urtica), қарбыз (citrulluus Bulgaris) түгінің клеткаларынан, традесканция гүлінің аталық жіпшесінен және т.б. объективтілерден байқауға болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
