Ушатов марат әбдікаламҧлы педагогикалық жоғары оқу орындары студенттерінің лидерлік әлеуетін дамыту

96 
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
жоғары
орташа
тӛмен
 
Сурет 7- I курс «Педагогика және психология» мамандығы 
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
жоғары
орташа
тӛмен
 
Сурет 8 - ІІІ курс «Педагогика және психология» мамандығы 
Сауалнама Ойында сіз үшін не маңызды?, Жалпы әңгімелесу барысында 
сіз нені негізге аласыз?, Кӛпшіліктің алдында сізді мақтаған ұнайды ма?, 
Ӛзіңіздің кӛңіл-күйіңізді кӛпшіліктен жасыра аласыз ба?, Егер барлық пікірлер 
сізге қарсы шықса да ӛз пікіріңізден айнымайсыз ба? т.с.с сұрақтардан тұрады. 
Кілті.
«А» және «Б» жауаптарының жалпы санын есептеу керек. А= 7-10 
ұпай кӛлемінде шықса, онда лидерлік жоғары деңгейде. А= 4-6 ұпай болса, 
лидерлік орташа деңгейде. А= 1-3 ұпай лидерліктің тӛменгі деңгейін кӛрсетеді. 
Егер «Б» жауабы кӛп болса, онда лидерлік ең тӛменгі деңгейде деген сӛз (сурет 
9). 

97 
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
45%
жоғары
орташа
тӛмен
 
Сурет 9 - І курс, магистатура «Педагогика және психология», «Дефектология», 
«Бастауыш оқыту педагогикасы және әдістемесі», «Мектепке дейінгі оқыту мен 
тәрбиелеу» мамандықтары 
 
«Лидерлікті ӛз-ӛзі бағалауы» анықтау мақсатында сауалнама Абай 
атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университетінің «Педагогика және 
психология» мамандығының күндізгі бӛлімінің І (26 студент) және ІІІ (34 
студент) курс студенттерінен, «Педагогика және психология», «Дефектология», 
«Психология», 
«Бастауышта 
оқыту 
педагогикасы 
мен 
әдістемесі» 
мамандықтарының магистратура бӛлімінің (26 магистрант) магистранттарынан 
және 
Қазақ 
мемлекеттік 
қыздар 
педагогикалық 
университетінің 
«Дефектология» мамандығының күндізгі бӛлімінің ІІ (36 студент) курс 
студенттерінен алынды.
Сауалнаманың жауаптарын есептей келе, нәтижесінде «Педагогика және 
психология» мамандығының І курс студенттерінің 22%-ының лидерлік деңгейі 
– жоғары, ал 40%-ының лидерлік деңгейі – орташа, лидерлік деңгейі – тӛмен 
38%.
Ал «Педагогика және психология» мамандығының ІІІ курс студенттерінің
58%-ының, яғни лидерлік деңгейі – орташа деген кӛрсеткішті кӛрсетсе, 23%-
ының деңгейі – жоғары, ал 19 %-ының лидерлік деңгейі – тӛмен деген 
кӛрсеткішті кӛрсетті. Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университетінің 
«Дефектология»мамандығының ІІ курс студенттерінің 38%-ының, лидерлік 
деңгейі – орташа деген кӛрсеткішті кӛрсетсе, 27%-ының лидерлік деңгейі – 
жоғары, 35 %-ының лидерлік деңгейі – тӛмен деген кӛрсеткішті кӛрсетті (кесте 
14).

98 
Кесте 14 -«Лидерлікті ӛз-ӛзі бағалауы» әдістемесінің жалпы қорытындысы 
ЖОО атауы, мамандық, курс 
жоғары 
Орташа 
тӛмен 
Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық 
университетінің «Педагогика және психология» 
мамандығының І курс студенттері 
22 % 
40 % 
38 % 
Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық 
университетінің «Педагогика және психология» 
мамандығының ІІІ курс студенттері 
23% 
58% 
19% 
Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық 
университетінің 
«Дефектология»мамандығының 
ІІ 
курс 
студенттері
27% 
38% 
35% 
Енді суретте «Лидерлікті ӛз-ӛзі бағалауы» әдістемесінің жалпы 
қорытындысын кӛруге болады (сурет 10-12). 
Сурет 10 - «Педагогика және психология» мамандығының І курс 
студенттері 
Педагогика және психология мамандығының 3 курс (бакалавр) 
студенттеріне жүргізілген Ш. Шварцтың құндылықтарды ӛлшеу әдісінің 
қорытындысы (кесте 15): 
Әдістеме мына сұрақтар бойынша жүргізілді: 
1.
Менің ӛмірлік принциптерім ретінде қандай құндылықтар маңызды 
болып саналады? 
2.
Қандай құндылықтардың мен үшін маңызы тӛмен? 
 

99 
Сурет 11 - «Педагогика және психология» мамандығының ІІІ курс 
студенттері 
Сурет 12 - «Дефектология»мамандығының ІІ курс студенттері 
Тапсырма: бағалау, құндылықтардың ӛмірлік принцптерге байланысты 
қаншалықты маңызды екендігін, яғни: 
7- ӛте маңызды (ӛмірлік құндылықтарға басшылық жасаушы); 6-ӛте 
маңызды; 
5-жеткілікті маңызды; 4-маңызды; 3-ӛте маңызды емес; 2-маңыздылығы аз; 
1-маңызды емес; 0-маңызы мүлде жоқ 
Кесте 15 - Ш. Шварцтың құндылықтарды ӛлшеу әдісінің қорытындысы 
Құндылықтар
7 
6 
5 
4 
3 
2 
1 
0 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
Теңдік
- 
18% 
36% 
- 
46% 
- 
- 
- 
Ішкі үйлесімділік 
18% 
- 
27% 
27% 
10% 
- 
18% 
- 

100 
15 – кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
Рахаттану 
- 
- 
18% 
64% 
- 
18% 
- 
- 
Еркіндік 
27 
37% 
- 
18% 
- 
18% 
- 
- 
Әлеуметтік күш
55% 
9% 
18% 
18% 
- 
- 
- 
- 
Рухани ӛмір 
36% 
18% 
27% 
18% 
- 
- 
- 
- 
Сезімдік
9% 
55% 
18% 
- 
18% 
- 
- 
- 
Әлеуметтік реттілік 18% 
27% 
9% 
46% 
- 
- 
- 
- 
Толқуларға 
толы 
ӛмір 
- 
18% 
27% 
37% 
18% 
- 
- 
- 
Ӛмірдің мәні 
45% 
36% 
9% 
- 
- 
- 
- 
- 
Сыпайылық
36% 
27% 
- 
- 
27% 
10% 
- 
- 
Байлық
27% 
9 
9 
18% 
10% 
- 
- 
27% 
Ұлттық қауіпсіздік 27% 
10% 
18% 
27% 
9% 
- 
9% 
- 
Ӛзін 
құрметтеушілік 
28% 
18% 
36% 
18% 
- 
- 
- 
- 
Ӛзгенің 
пікірін 
құрметтеу 
36% 
45% 
- 
10% 
- 
- 
9% 
- 
Сыншылдық 
10% 
27% 
27% 
9% 
27% 
- 
- 
- 
Әлемдік 
бейбітшілік 
- 
37% 
18% 
27% 
18% 
Салт-дәстүрді 
құрметтеу 
36% 
55% 
- 
- 
9% 
- 
- 
- 
Жетілген махаббат 36% 
9% 
27% 
28% 
- 
- 
- 
- 
Ӛзіндік пән 
9% 
45% 
27% 
19% 
- 
- 
- 
- 
Жеке 
ӛміріне 
құқығы 
18% 
18% 
18% 
37% 
- 
9% 
- 
- 
Отбасының 
қауіпсіздігі 
9% 
27% 
37% 
9% 
9% 
- 
- 
Әлеуметтік таным 
82% 
9% 
- 
9% 
- 
- 
- 
- 
Табиғатпен бірлігі 
10% 
90% 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
Ӛмірлік ӛзгрістер 
- 
9% 
55% 
18% 
18% 
- 
- 
- 
Даналық
36% 
10% 
18% 
27% 
- 
- 
- 
- 
Кесте қорытындысы: Студенттердің басым бӛлігі рухани ӛмір, ӛмірдің 
мәнін, сыпайылық, ӛзгенің пікірін құрметтеу, салт-дәстүрді құрметтеу, жетілген 
махаббат, әлеуметтік таным және даналықты ӛмірлік құндылықтарға басшылық 
жасаушы деп санайды. Ал қалған құндылықтарды орташа дәрежеде бағалаған. 
Ал маңыздылыға мүлде жоқ деп тек қана 27% байлықты белгілеген. Бұл 
белгілеулері студенттердің ӛте дұрыс болып табылады.
Сауалнаманың екінші бӛліміне сәйкес тӛменде бірқатар адамдардың 
суреттемесі берілген. Әр студент ӛзіне ұқсас жақтарын белгілеуі тиіс (кесте-16): 

101 
Кесте 16- Құндылықтардың маңыздылығына орай орналасуы деңгейлері 
Суреттемелер 
Маған 
ӛте 
ұқсас 
Маған 
ұқсайды 
Кейбір 
жақтары 
ұқсайды 
Аздап 
ұқсайд
ы маған 
Маған 
ұқсамай
ды 
Мүлде
м 
маған 
ұқсам
айды 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
1.Жаңа нәрсе ойлап және 
шығармашылық болу ол үшін 
маңызды болып табылады. Ол ӛз 
жолымен жүргенді, ӛз жолымен 
жұмыс істегенді ұнатады. 
16% 
33% 
17% 
16% 
- 
16% 
2.
Ол 
үшін 
бай 
болу 
маңызды. Кӛп ақша және қымбат 
заттары болғанды қалайды 
- 
16% 
- 
16% 
34% 
16% 
3.
Ол әр адамның әлемге 
дегн кӛзқарасы біркелкі болуы 
тиіс. Ол барлығы бирдей ӛмірде 
мүмкіндіктермен болуы керек 
деп сенеді. 
16% 
33% 
34% 
- 
- 
16% 
4.
Ол үшін ӛз қабілеттерін 
кӛрсету 
маңызды 
болып 
саналады. Ол адамдар ӛзінің 
істеген ісіне таң қалғанын 
қалайды. 
16% 
50% 
- 
17% 
- 
16% 
5.Ол үшін қауіпсіз ортада ӛмір 
сүрген маңызды. Ол ӛзгелер 
қауіп тӛндіруі мүмкін деп 
қашады. 
17% 
50% 
16% 
- 
- 
16% 
6.
Ол ӛмірде кӛптеген 
әртүрлі жұмыстарды істеуі керек 
дeп санайды. Ол әрқашан 
жаңалыққа ұмтылады. 
17% 
83% 
- 
- 
- 
- 
7.
Ол адамдар не айтса соны 
істеуі керек деп сенеді.
- 
33% 
34% 
16% 
16% 
- 
8.
Ол үшін маңызды 
адамдардың пікірін тыңдаған 
маңызды. Тіпті онымен келіспесе 
де, ол бәрібір түсінгісі келеді. 
- 
50% 
17% 
16% 
- 
16% 
9.
Ол сенің қолыңнан 
келетінінен артығын сұрамау 
керек деп санайды. Ол 
адамдардың ӛзінде барына 
қанағаттануы тиіс джеп санайды. 
17% 
66% 
- 
16% 
- 
- 
10.
Ол әрқашан кӛңіл 
кӛтерудің амалын издейді. Ол 
үшін рахаттанудың жеткілікті 
болғаны маңызды. 
33% 
34% 
33% 
- 
- 
- 
11.
Ол үшін не істейтінін ӛзі 
шешкен маңызды. Оған еркін 
жоспар мен ӛз ісін таңдағанды 
ұнатады. 
33% 
34% 
17% 
16% 
- 
- 

102 
16 – кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
12.
Ол 
үшін 
айналасындағыларға
кӛмектескен маңызды. 
83% 
- 
- 
- 
17% 
- 
13.
Ол үшін баріне үлгеру 
маңызды 
34% 
33% 
16% 
- 
16% 
- 
14.
Ол үшін ӛз елінің 
қауіпсіздігі маңызды. 
84% 
- 
- 
- 
- 
16% 
15.
Ол тәуекоге барғанды 
ұнатады. Ол ылғидай шытырман 
оқиғаларды іздейді. 
16% 
33% 
- 
34% 
- 
16% 
16.
Ол үшін ӛзінің образын 
кӛрсеткен маңызды. 
17% 
- 
- 
67% 
16% 
- 
17.
Ол үшін маңызды адам 
болған маңызды, ӛзг ададардың 
не істейтіндеріне бағыт беріп 
отырғанды ұнатады. 
17% 
- 
- 
50% 
16% 
16% 
18.
Ол үшін ӛз достарының 
берілгені маңызды емес. Ол ӛзін 
жақынджарына арнағысы келеді. 
50% 
17% 
16% 
- 
16% 
- 
19.
Ол адамдардың табиғатқа 
қамқорлық кӛрсетуі керек деп 
қатты сенді. 
51% 
33% 
16% 
- 
- 
- 
20.
Оған діни болу маңызды. 
33% 
17% 
16% 
33% 
- 
- 
21.
Ол үшін заттарының 
реттіліп және таза болып тұруы 
маңызды. 
33% 
50% 
17% 
- 
- 
- 
22.
Ол кӛп қызықты 
маңыздылар кӛп деп санайды.
17% 
50% 
33% 
- 
- 
- 
23.
Ол барлық халықтар 
достықпен үндестікте болуы 
керек деп санайды. 
33% 
16% 
34% 
16% 
- 
- 
24.
Ол ӛршіл болуды 
маңызды деп санайды 
67% 
33% 
- 
- 
- 
- 
25.
Ол сал дәстүрге жүрген 
дұрыс деп санайды. 
66% 
16% 
- 
17% 
- 
- 
26.
Ол үшін ӛмірден 
рахаттану маңызды. 
33% 
17% 
16% 
16% 
- 
27.
Ол үшін басқа адамдарға 
қалжындау ӛзге адамдарға 
маңызды деп санайды. 
67% 
33% 
- 
- 
- 
- 
28.
Ол әрқашан әр адам 
ӛзінің ата-анасы мен жасы үлкен 
адамдарды сыйлауы керек дейді. 
66% 
34% 
- 
- 
- 
- 
29.
Ол барлық адамдардың 
турашыл болғанын қалайды, тіпті 
ӛзі танымайтын адамдардың да. 
50% 
50% 
- 
- 
- 
- 
30.
Ол тосын сыйды ұнатады 67% 
33% 
- 
- 
- 
- 
31.
Ол ауырмауға тырысады. 
Ол үшін денсаулығын сақтау 
маңызды. 
33% 
34% 
16% 
16% 
- 
- 

103 
16 – кестенің жалғасы 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
32.
Ол үшін ӛмірде алға 
жылжу маңызды. Ол үздік жақа 
қарай ұмтылады, басқаларға 
қарағанда. 
50% 
17% 
16% 
16% 
- 
- 
33.
Ол үшін ренжіткен 
адамдарының кешіргені 
маңызды. 
50% 
16% 
17% 
16% 
- 
- 
34.
Ол үшін тәулсіз болған 
маңызды. 
17% 
50% 
16% 
- 
16% 
- 
35.
Ол үшін мемлекеттің 
тұрақты болғаны маңызды. 
16% 
51% 
16% 
16% 
- 
- 
36.
Ол үшін басқа адамдарға 
үнемі сыпайы болған маңызды. 
66% 
17% 
16% 
- 
- 
- 
37.
Ол ӛмірден шынайы 
рахаттанғысы келеді. 
50% 
17% 
16% 
16% 
- 
- 
38.
Ол үшін қарапайым болу 
маңызды 
67% 
16% 
16% 
- 
- 
- 
39.
Ол шешім 
қабылданушылардың бірі 
болғанды қалайды. 
33% 
16% 
17% 
33% 
- 
- 
40.
Ол үшін табиғатқа 
бейімделу, бір бӛлігі болу 
маңызды. 
17% 
66% 
- 
16% 
- 
- 
Сауалнаманы қорытындылай келе, студенттердің суреттемеден тандап 
алған құндылықтарға мыналарды жаткызатынын байқадық (кесте 17):
Кесте 17 - Студенттердің таңдаған құндылықтар жүйесі 
Суреттемелер 
Маған ӛте ұқсас Маған ұқсайды 
Ол әрқашан жаңалыққа ұмтылады. 
17% 
83% 
Ол үшін айналасындағыларға кӛмектескен
маңызды. 
83% 
- 
Ол үшін ӛз елінің қауіпсіздігі маңызды. 
84% 
- 
Ол барлық адамдардың турашыл болғанын 
қалайды, тіпті ӛзі танымайтын адамдардың да. 
50% 
50% 
Ол үшін ӛмірде алға жылжу маңызды.
50% 
17% 
Ол үшін ренжіткен адамдарының кешіргені 
маңызды. 
50% 
16% 

104 
Студенттердің таңдаған құндылықтар жүйесін келесі диаграммалардан 
кӛруге болады (сурет 13-15).
Сурет 13 - Студенттердің таңдаған құндылықтар жүйесі

жүктеу/скачать 3,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: