PIB 4222 Санитариялық паразитология
1. Негізгі мәліметтер
|
Факультет
|
Ветеринария және азық-тұлік өнімдерінің технологиясы факультеті
|
Мамандық
|
051201- Ветеринариялық медицина
|
Курс
|
4
|
Семестр
|
8,9
|
Оқыту нысаны
|
күндізгі
|
Бағдарлама
|
|
Пән циклы
|
ПП
|
Компонент
|
ТК
|
Кредит саны
|
2/2
|
Сағаттар саны
|
180
|
Сабақ өткізу орны
|
4 ғимарат, 118 ауд
|
Дәріскер
|
Сулейманова Күляй Оразғалиқызы
|
Оқытушы
|
|
Кеңес уақыты
(СОӨЖ оф.)
|
1-нші апта
|
2-нші апта
|
3-нші апта
|
Жұма 16.00 – 17.00
|
Жұма 16.00 – 17.00
|
Жұма 16.00 – 17.00
|
2 Пререквизиттер және постреквизиттер
|
Пререквизиттер
|
зоология, анатомия, латын тілі, клиндиагностика, фармакология, токсикология, патфизиология, патанатомия
|
Постреквизиттер
| жалпы эпизоотология, ветеринарлық-санитарлық экспертиза, кеден жұмысы, дипломдық жұмыс жасау. |
3 Пәннің мақсаты мен міндеттері
|
Мақсаты
|
Теориялық білім беру, қоздырушыларына назар аударып жаңа әдістері арқылы зерттеу және қүресу шараларын өткізу.
|
Міндеттері
|
Паразиттердің ерекшеліктерің зерттеу, студенттер тірі кезінде және өлген сон паразитоздарға диагноз коюын игеру, сыртқы ортада әдістерді қолдану үйрену
|
4 Академиялық сабақтардың бөлінуі
|
Барлығы
|
Дәріс
|
Тәж.
|
Зерт.
|
СОӨЖ ауд.
|
СОӨЖ оф.
|
СӨЖ
|
Бақылау нысаны
|
4 кредит 180 сағат
|
8
|
32
|
20
|
20
|
20
|
80
|
Емтихан
|
5 Пәннің мазмұны
|
Осы «Паразитология және инвазиялық аурулары» пәні келесі малдәрігер мамандықтарың кен таралған инвазиялық аурулары мен таңыстырады. Жалпы ауру қоздырушыларына назар аударады, паразитарлық ситуацияға прогноз жасайды, сыртқы ортада инвазиялық көзінің таралуы мен сақталу ролің, инвазиялық аурулар кезінде ветеринарлық-санитарлық шаралардың эффективтігің көтеру және бақылау байқайды.
|
6 Политика курса
|
Уақытында, күн сайын сабаққа дайындалу және СӨЖ орындау. Қанағаттықсыз баға алынған кезде барлық бақылау түрлері бірак рет ғана тапсырылады. Сабаққа арнайы киіммен кіруге және кауыпсыздық техникасын сақтауын. Студент өз әріптестері, окытушысымен қарым қатынасы жақсы болу керек.
|
7 Ұсынылатын әдебиеттер тізімі
|
Негізгі
|
1 Акбаев М.Ш. Паразитология и инвазионные болезни животных. М. «Колос», 2002, 743 с
2 Старченков В.С. Болезни собак и кошек. М. «Аквариум», 2000, 296 с
|
Қосымша
|
1 Чандлер Э.А., Гаскелл К.Дж., Гаскелл Р.М. Болезни кошек. М. «Аквариум», 2002, 696
|
8 Күнтізбелік-тақырыптық жоспар
№ апта
|
Дәріс сабқтарының тақырыптары
|
сағат
|
Тәжірибелік сабақтарының тақырыптары
|
сағат
|
Зертхана сабақтарының тақырыптары
|
сағат
|
СОӨЖ оф. тақырыптары
|
сағат
|
1 аттестациялық кезең
|
1
|
Паразитологияның биологиялық негізі
|
1
|
Гельминтоздардың өлгеннен кейін диагностика әдістері
|
1
|
Кауыпсыздық техника. Материалды алу және жіберу ережелері
|
2
|
Инвазиялық аурулармен келтіретін зияндар және экономиялық эффективтігін аныктау
|
1
|
2
|
Паразит-қ аурулар тұралы оқу
|
1
|
Гельминтоздардың арнайы диагностика әдістері
|
1
|
Гельминтоздардың тірі кезіндегі диагностика
|
2
|
Терапия және дегельминтизация
|
1
|
3
|
Трематодоздар
|
1
|
Трематода морф-сы, биол
диагностикасы
|
1
|
Жануарлар фасциолезы
|
2
|
Тауық простогонимозы
|
1
|
4
|
Күйістілер дикроцелиозы
|
1
|
Дикроцелиоз
|
1
|
Цистицеркоздар
|
2
|
Эхинококкоздар
|
1
|
5
|
Ларвальді цестодоздар
|
1
|
Тенуикольді цистицеркозі
|
1
|
Ценуроз
|
2
|
Шошқа цистицеркозы
|
1
|
6
|
Имагинальді цестодоздар
|
1
|
Авителлиноз
|
1
|
Мониезиоз
|
2
|
Қой цистицеркозы
|
1
|
7
|
Тизаниезиоздар
|
1
|
Дипилидиоздар
|
1
|
Дифиллоботриоз
|
2
|
Ет қоректілер тениидоздары
|
1
|
8
|
Етқор-ң цестодоздары
|
1
|
Жылқы цестодоздары
|
1
|
Балық лигулезы
|
2
|
Қаз дрепанидотоздары
|
1
|
9
|
Жануарлардың аскаридозы
|
|
Жылқы параскаридозы
|
|
Шошқа аскаридозы
|
|
Бұзау неоскаридозы
|
|
10
|
Тауқ аскаридозы
|
|
Гетеракидоз
|
|
Қүс аскаридозы
|
|
Шошқа макраканторинхозы
|
|
|
1 атт. бойынша барлық сағат
|
10
|
|
10
|
|
20
|
|
10
|
2 аттестациялық кезең
|
11
|
Асқорыту стронгилятоздар
|
1
|
Шошқа трихинеллезы
|
1
|
Гемонхоз, хабертиоз,нематодироз
|
2
|
Альфортиоз деляфондиоз
|
1
|
12
|
Өқпе стронгилятоздары
|
1
|
Ұсақ малдардың протостронгилидоздары
|
1
|
Ірі қараның диктиокаулезы
|
2
|
Шошқа метастронгилезы
|
1
|
13
|
Ірі қараның телязиозы
|
1
|
Жылқы онхоцеркозы
|
1
|
Трихоцефалездар
|
2
|
Жылқының парафиляриозы және сетариозы
|
1
|
14
|
Протозоологияға кіріспе
|
1
|
Ірі қараның бабезиозы
|
1
|
Пироплазмоздар
|
2
|
Ірі қараның тейлериозы
|
1
|
15
|
Кокцидиоздар
|
1
|
Кұс эймериозы
|
1
|
Эймериоздар
|
2
|
Қүс эймериозы
|
1
|
16
|
Мастигофороздар (жылқының қиенкі ауруы)
|
1
|
Түйе су - ауру
|
1
|
Ірі қараның трихомонозы
|
2
|
Қурстық жұмысты қорғау
|
1
|
17
|
Иксод кенеге күресу шара
|
1
|
Аргас (қора) кенелері
|
1
|
Иксод кенелері
|
2
|
Қурстық жұмысты қорғау
|
1
|
18
|
Саркоптиформдық кенелер
|
1
|
Жануарлар саркоптозы
|
1
|
Псороптоз,отодектоз
|
2
|
Қурстық жұмысты қорғау
|
1
|
19
|
Соңа инвазиялары
|
1
|
Гастрофилез
|
1
|
Тері асты соналар
|
2
|
Қурстық жұмысты қорғау
|
1
|
20
|
Жануарлар энтомоздары
|
1
|
Биттер мен бүргелер
|
1
|
Жануарлар миаздары
|
2
|
Қурстық жұмысты қорғау
|
1
|
|
2 атт. бойынша барлық сағат
|
10
|
|
10
|
|
20
|
|
10
|
|
Барлық сағат
|
20
|
|
20
|
|
40
|
|
20
|
9 Пән бойынша тапсырмалардың орындалуы және тапсырылуы кестесі
Сабақ түрлері
|
Бақылау түрлері
|
Бақылау нысаны
|
Балдар
|
Апта
|
Рейтинг
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
1 атт.
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
2 атт.
|
семестр
|
қорытынды
|
жалпы
|
Аудиторлық жұмыс
|
АБ
|
Сабаққа қатысу
|
100
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
*
|
100
|
|
|
|
|
|
|
*
|
100
|
|
|
|
Жануарлармен жұмыс істеу
|
100
|
|
*
|
|
|
|
|
|
|
100
|
|
|
|
|
*
|
|
|
100
|
|
|
|
Ауызша сұрау
|
100
|
|
|
|
*
|
|
|
|
|
100
|
|
*
|
|
|
|
|
|
100
|
|
|
|
СӨЖ
|
Лабораторлық сабақтар
|
100
|
|
|
|
|
*
|
|
|
|
100
|
|
|
*
|
|
|
|
|
100
|
|
|
|
Реферат
|
100
|
|
|
|
|
|
*
|
|
|
100
|
|
|
|
|
|
|
|
100
|
|
|
|
Кеңес
|
100
|
|
|
*
|
|
|
|
|
|
100
|
|
|
|
|
|
|
|
100
|
|
|
|
СӨЖ ауд.
|
ШБ
|
Тестік сауал
|
100
|
|
|
|
|
|
|
*
|
|
100
|
|
|
|
*
|
|
|
|
100
|
|
|
|
Коллоквиум
|
100
|
|
|
|
|
|
|
|
*
|
100
|
|
|
|
|
|
|
*
|
100
|
|
|
|
ҚБ
|
Компьютерлік тестілеу
|
40
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
40
|
|
|
|
Барлығы
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
30
|
|
|
|
|
|
|
|
30
|
60
|
40
|
100
|
Ескерту 1. Семестр нәтижесі бойынша максималды семестрлік рейтингтен 50% төмен емес алған және барлық бақылау түрлерінен оң баға алған студент емтихан тапсыруға өткізіледі. Оң баға алу үшін емтиханда максималды қорытынды рейтингінің 50% төмен емес алу қажет
Ескерту 2. Зертханалық, тәжірибелік сабақтарына қатыспаған жағдайда, жіберілген сабақтар бойынша жұмыстарды орындау және қорғау жүйесі істейді
Баға өлшемдері
Дәстүрлі баға
|
Өте жақсы
|
Жақсы
|
Қанағат
|
Қанағат емес
|
Балл (max = 100 балл))
|
90-100
|
75-89
|
50-74
|
0-49
|
10 СӨЖ тапсырмалары
Рет№
|
Тақырып, тапсырма, жұмыс түрлері
|
Сағат саны
.
|
Әдебиеттер
|
Есеп нысаны
|
Тапсыру мерзімі, апта
|
1
|
Паразитологияның биологиялық негізі
|
4
|
1,2,3 4
|
СОӨЖ ауд. баяндама
|
2
|
2
|
Паразитарлық эпизоотологиясы тұралы түсінік
|
4
|
1,2,3 4
|
Дәптерге конспект
|
3
|
3
|
Паразитарлық ауруларының профилактика негізі. Табиғиды қорғау шаралары. К.Скрябинның девастация тұралы оқу
|
4
|
1,2,3 4
|
Дәптерге жазбаша, қорғау
|
4
|
4
|
Терапия және дегельминтизация
|
2
|
1,2,3 4
|
Дәптерге конспект
|
5
|
5
|
Еткөректілер описторхозы
|
3
|
1,2,3 4
|
Реферат
|
6
|
6
|
Ірі қараның эуритрематозы
|
2
|
1,2,3 4
|
Дәптерге жазбаша, қорғау
|
7
|
7
|
Балық диплостомозы
|
2
|
1,2,3 4
|
Дәптерге жазбаша, қорғау
|
8
|
8
|
Шошқа эхинококкозы
|
2
|
1,2,3 4
|
Реферат
|
10
|
9
|
Шошқа эзофагостомозы
|
2
|
1,2,3 4
|
Дәптерге жазбаша, қорғау
|
13
|
10
|
Еткөректілер анкилостомозы
|
2
|
1,2,3 4
|
Дәптерге жазбаша, қорғау
|
15
|
11
|
|
2
|
1,2,3 4
|
Дәптерге жазбаша, қорғау
|
13
|
Бағдарламаны құрастырған Сулейманова.К.У.,доцент
____._____. 2011 ж. ____________________
Клиникалық пәндер кафедрасында қаралған және ұсынылған
хаттама ___.____2011 ж. №___
Кафедра меңгерушісі А.Тегза
Дәрістер
Біздің планетамыз әртүрлі жануарлар мен өсімдіктер әлемінен турады, олардың арасындағы қарым – қатынасы өте тығыз болады. Олардың өмірлік құбылыстарының негізің зат алмасу құрайды, ол организмнің торшалар мен үлпаларда екі бір – бірімен байланысып өтетің – ассимиляция (сіңіру) және диссимиляция (ыдырату) процесстен тұрады.
Барлық тірі организмдер қоректену түрі байланысына қарай екі үлкен топқа бөлінеді: 1) органикалық емес заттардан фито – және хемосинтездейтің организмдер; 2) бірінші топ организмдермен дайындап берген органикалық заттармен коректенетің организмдер;
Екінші топтың тірі түрлерің қоректену түрі байланысына қарай сапрофиттерге, жыртқыштарға және паразиттерге бөледі.
Сапрофиттер өлгендердің үлпалар және мүшелер ыдыраған азықтарымен қоректенеді.
Жыртқыштар енбіріншіден өз жемтігін аулайды (кейбір кезде осыны басқа жануарлар істейді), содан кейін жийді, немесе өлген организмдердің үлпалары және сөлдерімен көректенеді.
Паразит (грек сөзінен аударғанда para – маңында, қасында, sitos - коректену) деп тiрi жануарлардың денесiнде әр түрлi ауру тұғызатын бiр торшалы, немесе көп торшалы организмдердi айтады. Осы паразиттердiң жан-жақты өздерiң және (жануарда, адамда, осiмдiкте) солармен тұдыратын ауруларын, және емiн, тағыда алдын-алу шараларын зерттейтiн ғылымды паразитология деп атайды.
Паразитизм – бүл бiрiншi (паразит) екiншiнi (иенi) тұратын орта және көректену көзi түрде пайдаланатың, әрi екеуде бiр-бiрiмен антогонистiк қатысу орында туратын генетикалық әр тектi организмдердiң тарихи жиналған ассоциациясы.
Жануарға қатысты болған паразиттердi зоопаразиттер деп атайды, ал тұдыратын ауруларын – инвазиялық, немесе паразитарлық, ал өсiмдiк паразиттермен – фитопаразиттермен шақырылған ауруларды жұқпалы, немесе инфекциялық деп айтады. Мысалы, сiбiр жарасының қоздырушысы – сiбiр таяқшасы (B. anthracis) өсiмдiктер курамында болғанынан инфекциялық ауруларға жатқызады, ал кокцидиоз – инвазия, неге десен кокцидийлар қарапайым түрiне жатады, сондықтан инвазиялық ауруларға жатқызады. Осылай, ауруларды жұқпалы және инвазиялы жiктеуi негiзiнен қоздырушысы қандай жануар немесе осiмдiк патшалығына тән болуына байланысты.
Паразитология ғылымы ауруды қоздыратын қоздырғышына қарай: гельминтология, протозоология, арахнология және энтомология деген үлкен болiмдерге бөледi.
Гельминтология – паразиттiқ курттарды және солармен тұдыратын ауруларды зерттейдi.
Протозоология ғылыми болса қарапайым, бiр торшалы жәндiктердiң тiршiлiк ететiн ортасын, малға келтiретiн алуан түрлi зиянын, диагнозын, емдеу және күресу шараларын зерттейдi.
Ал арахно-энтомология кене мен жәндiктердiн мал шаруашылығына, адамға тигiзетiн коптеген залалын зерттейдi.
Қоздырушылардың тiршiлiк ететiң объектiне байланысты паразитологияны ветеринарлық, медициналық және агрономиялық бөлiмдерге бөледi.
Ветеринарлық паразитология зоопаразитологияға жатады; биологиялық пәндей сияқты ол зоологиямен тығыз байланысты. Инвазиялық ауруларға дурыс диагноз қою үшiн паразиттердiң морфологиясы мен жiктелуiн бiлу керек, ал биология және экология бойы зерттеулер алдын-алу шаралар откiзу үшiн негiзi болып саналады. Одан басқа, паразитология эпизоотология, физиология, биохимия, фармакология, иммунология, патологиялық анатомия, жұқпалы және жұқпалы емес ауруларының жеке патология, ветеринарлы-санитарлық сараптау, малдәрiгерлiк iс ұйымдастыру және экономикасымен, тағыда басқа клиникалық, зоотехникалық және агрономиялық пәндермен өте тығыз қатысады.
Достарыңызбен бөлісу: |
