Қазақ фразеологизмдеріндегі антропонимдердің линговмәдени ерекшеліктері

жомарттығын ниет жомарттық деп, туа бітті қасиетке балаған, өйткені Атымтайдың
жомарттығы нəресте кезінен нышан берген: алдымен емшектесі тоймай, өзі емшек
ембейтін болған.
Қозы көрпеш - Баяндай.
Отырып Құртқа желпиді Қозы көрпеш - Баяндай
(Батырлар жыры) [13, б. 155].
Лəйлі - Мəжнүндей.
Екеуінің суреті Лəйлі - Мəжнүндей болды (Батырлар жыры)
[13, б. 155].
Шығайбайдай қатаю.
Атымтайдай мырза едің, Шығайбайдай қатайдың
(Майлықожа) [13, б. 155].
Бүгінге дейін көптеген лингвист ғалымдарымыз тарапынан зерттеліп келген
антропонимдер маңызды мəдени жəне ұлттық құндылықтарымыздың қатарына
жатады.
Тіл арқылы мəдениетті тану мəселесіне қатысты профессор Г.Мəдиева бұл
атаулардың мəнін төмендегідей бағалайды: «К ядерным элементам национальной
когнитивной базы относятся прецедентные имена, которым принадлежит одна из
ведущих ролей в накоплении и передаче культурной информации, понимании
определенной ситуации и целого комплекса ассоциации, которые возникают при
актуализации прецедентного имени в речи» [14, б. 122].
Сөзімізді түйіндейтін болсақ, антропонимдер бойында жеке сөздер тарихы ғана
емес, халық тарихы, халық этнографиясының қат-қабат іздері, ұлттық мəдениет
жатыр. Сондықтан осы шағын зерттеу жұмысымызда халқымыздың антропонимдер
жүйесін тіл біліміндегі антропоөзектік парадигма шеңберінде лингвомəдени
тұрғыдан анықтауға талпыныс жасалды. Зерттеу барысында фразеологизмдердің
құрамында, оның ішінде мақал-мəтелдерде антропонимдердің көптеп кездесетініне
куə
болдық,
сондай-ақ,
антропонимдердің
өткен
мен
болашағымызды
байланыстыратын тарихи, мəдени жəне рухани-əлеуметтік құбылыс екені
айқындалды.
Сондай-ақ,
қазақ
антропонимдерінің
мазмұндық
негізі
фразеологиялық, тарихи, мифологиялық жəне фольклорлық жүйеде дəйектелді.
Зерттеу нəтижесінде құрамында антропонимдер кездесеітн фразеологизмдердің
шығу тегі, қалыптасу уəждері айқындалып, олардың лингвомəдени ерекшеліктері
зерттеліп, зерделенді.

жүктеу/скачать 200,52 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: