Бахишева с. М
Күрделі ұйымдаскан жуйелерді басқарудың гылыми негіздері
|
Бахишева С.М (2)
| 1.2 Күрделі ұйымдаскан жуйелерді басқарудың гылыми негіздері
Күрделі ұйымдаскан жүйелерді зерттеудегі жүйелік тұрғыны айқындау олардың өзіндік ерекшеліктері мен оны танудың ерекшеліктерін ұғынудан басталады. Жүйелерді зерттеудің негізін салушылар күрделі ұйымдасқан жүйенің барлық сапалары әлеуметтік жүйелерден көрінетінін айқындаған. Олар элеуметтік жүйелерді өте күрделі жүйелерге жатқызып, «жүйелердің жалпы теориясының негізгі түсініктері мен принциптері қоғам танудың топырағымен кұнарланбай, жақсы жеміс беруі мүмкін емес» дейді [71]. Жүйелер туралы зерттеулерді талдай отырып, кеңестік және посткеңестік ғылымда әлеуметтік жүйелердің ерекшелігі, сонымен қатар, күрделі жүйелерді құрайтын элеуметтік объектілерді зерттеуде жүйелік тұрғыны қолдану туралы еңбектер өте аз екені байкалды. Осы саладағы әлемдік жэне отандык зерттеулерді карастыру негізінде элеуметтік жүйенің жүйелік зерттеулердің ерекше объектісі ретіндегі синтезделген төмендегідей сипаттамаларын беруге болады: - әлеуметгік жүйелердің- барлығына да тән процесс - олардың қайта құрылып отыруға қабілетті болуы; - әлеуметтік құбылыстардың коғамдық макрожүйемен көптүрлі және дамып отыратын қатынастары болуы; - объектілік пен субъектіліктің ажырамас бірлігі болуы; - себеп - салдарлық байланыстары өзара тәуелділіктің бір түрі болып табылатын күрделі ішкі кұрылымы болуы; - жүйені тану процесіне, болжау мен жобалауға жауап кайтаруга қабілетттілігі; - ықтималдығы; - езін - езі ұйымдастыра алуы және езін - өзі басқара алуы; - рефлексиялылығы жэне құндылықтық бағдарлылығы; - мақсаттық бағдарлылығы; - бірегейлігі мен әртүрлілігі. Осылайша, әлеуметтік жүйелерді тануға, элеуметтік объектілерді жүйелі зерттеу кұралдарына арнайы талаптар біртіндеп калыптаса бастады. Кеңес дэуірінде элеуметтік таным бағыты көбірек идеологияланған сала болғандықтан сол кездегі зерттеулердің барлығы да таным процесінің басты идеологиялық гүсініктеріне сай болғаны белгілі. Әлеуметтік жүйелерді танудың әдіснамасын жасақтауға М.С.Каган елеулі үлес қосты деп айта аламыз. Ол, біріншіден, әлеуметтік кұбылыстарды олардың бүрынгы, қазіргі жэне болаіиацтагы дамуын царастыратын динамикалыц жағдайда зертгеу қажетгігін анықтау негізінде жүйелік зерттеу нормаларын кеңейтті [22, 6.23-24]. Екіншіден, кеңестік дәуір философтары танымдағы түсіну мен түсіндірудің арақатынасы туралы идеяларын жалғастыра отырып, М.С.Каган алғаш рет шындықты әлеуметгік қана емес, әлеуметтік -мәдени тану туралы, әлеуметтік кана емес гуманитарлыц білімніц өзгешелігі туралы айтқан болатын. Оның ойынша, адамды, қоғамды, мәдениетгі тану ерекшеліктері сол объектілерді түсіну жэне олардың заңдылыктарын білу мақсатында ғана емес, сонымен қатар, олар субъект ретіндегі адам мен оның 29 әрекетін танумен, оқиғаларды олардың еркімен болатынын танумен, өнер туындыларын субъектілердің моделі ретінде танумен катар жүруінен көрінеді [72]. Әлеуметтік - мэдени жүйелердегі субъективтілік мен руханилықты теориялык танудың механизмі - түсіну болуы тиіс. Егер түсіндірудің кызметі бірлі - жарымды жалпыға косу болса, оны инвариант ретінде кабылдау түсіндірудің өзін ғылымдык функция қатарына косады. Бірак та гуманитарлык ғылымдар әлеуметтік - мәдени шындықты танудағы қалыптаскан заңдылыктар, инвариантгар, күрылымдар деңгейімен шектеліп калмайды, олар субъектінің жүктеу/скачать Достарыңызбен бөлісу:
|