Қосымша әдебиеттер. 1.Рақышев, А. Р. Адам денесі. 3 томдық. Т. 3. Жүйкежүйесі. Сезіммүшелері: оқулық / А. Р. Рақышев. - М. : ГЭОТАР - Медиа, 2014. - 376 бет
2.Рақышев, А. Р. Адам анатомиясы. 1-кітап оқулық / А. Р. Рақышев. - 2-бас., түзет. жәнетолықт. ; ҚР Жоғарыоқуорындарыныңқауымдастығы. - Алматы :Дәуiр, 2009. - 420 бет.
№14Тақырып.Жүрек -қантамырлар жүйесі физиологиясы
Мақсаты. Жүрек қызметіне экстракардиалдық жүйкелердің және гормондар мен электролиттердің әсерін анықтау , жүрек етінің қозуы кезінде пайда болатын биотокті анықтау тәсілдерін үйретумен қатар, электро кардиография әдісімен таныстыру, перфузия әдісімен адреналиннің кан тамыр ларын тарылтатын, ал гистаминнің кеңейтетінін көрсету
Дәріс жоспары 1.Жүрек бұлшық еттерінің талшықтары
2. Жүректің атипті элементтері
3.Жүректің атқаратын қызметтері
Дәріс тезистері. Жүрек еті екі түрлі ет талшықтарынан құралады. Оның бірі жүректің жиырылып, босаңсуын қамтамасыз ететін негізгі миокард талшықтары, ал екіншісі - жүрекше мен қарынша еттерінің үйлесімді жиырылуын қамтамасыз ететін бейқалып (атипті) өткізгіш ет талшықтары.Миокард құрылысы жағынан қаңқа етін құрайтын көлденең жолақ ет талшықтарына ұқсас. Оның саркоплазмасындаактин және миозинпротофибрилдершен құралған миофибриллалар болады. Жүрек еті талшықтарында саркоплазмалық тор (ретикулум) сиректеу. Бұл екі түрлі ет талшықтарында да жиырылу процесі кезінде саркоплаз-малық тордан кальций иондары саркоплазмаға шығады. Миокардта бүл иондар саркоплазмадан кері бағытга да ете алады. Саркоплазма-дағы кальций ионы жүрек еті талшықтарының жиырылу күшін арттырады. Жүрек етінде қаңқа етімен салыстырғанда аэробты процестер басымырақ болады жене ол шабандау жиырылады.Миокард талшықтары ерекше тарамдалып, бір-бірімен ендірме табақша - нексусарқылы қосылады да, біртұтас тор,немесесинцити, құрайды. Бұл ендірме табақшалардың электрлік кедергісі өте төмен, сондықтан бір торшада пайда болған қозу көрші жатқан торшаға оңай беріледі. Осының арқасында миокард өрекетінде біртұтастық қасиет пайда болады.
Жүректің бейқалып (атипті) элементтерінің де өзіне тән ерекшеліктері болады. Олардьщкелденең жолақтары сирекгеу, гликогені мен саркоплазмасы мол. Бұл элементтер негізгі ет талшықтарынан дәнекер ұлпалы қабықпен шектеледі. Осы атиптік ұлпа элементтері жүректің белгілі бір бөліктерінде түйіндер мен шоқтар қүрып, жүректің өткізгіш жүйесін түзеді. Өткізгіш жүйені Кис-Фляк (си-нус, жүрекше), Ашофф-Тавар (жүрекше - қарынша) түйіндері, Гис шоғыры, Гис сабақтары және Пуркинье талшықтары қүрайды. Әткізгіш жүйе жүректің автоматия қасиетін қамтамасыз етеді.
1. Қозғыштық.Жүрек еті электрлік, механикалық, термиялық, химиялық тітіркендіргіштер әсерінен қоза алады. Тітіркендірудің нәтижесінде натрий иондары ет талшықтарының ішіне өтіп, мембрана үйексізденеді. (деполяризацияланады) де, жүректің қозған бөлігінде теріс заряд пайда болып, оның қозған жөне қозбаған бөліктерінің арасында потенциаддар айырмасы туындайды. Миокард торшаларьщда (кардиомиоциттерде) қаңқа етімен салыстырғанда әрекет потенциалы 100 есе ұзағырақ созылады (200-400 мс).
