«Эксперименталды психология» пәні бойынша практикалық сабақтарға арналған Әдістемелік нұСҚАУ
тақырып. Эксперименттің валидтілігі
жүктеу/скачать 138,47 Kb.
|
Практ зан Эксп псих
| 10 тақырып. Эксперименттің валидтілігі
Өлшем өз бетінше зерттеу әдісі болуы мүмкін. Дегенмен, эксперименттің тұтастай процедурасының компоненті болып табылады. Өз бетінше әдіс деу себебіміз өлшем субъектінің мінез– құлқындағы жеке– даралық өзгешеліктер ді көрсетеді. Өлшем теориясының негізін тест құрады. Тест – практикалық тапсырмаларды шешу кезінде қолданылатын психологиялық өлшемнің уақыт бойынша қысқартылған және жинақталған процедурасы. Психологияда психологиялық өлшеудің үш негізгі барысы бар. Олардың бір – бірінен өзгешелігі өлшемнің объектісіне байланысты: Психолог бір адамды екінші адамнан өзгешелігін жинақтау үшін адамның мінез – құлық ерекшеліктерін өлшейді. Психолог адамның мінез – құлық ерекшеліктерін өлшеп отырып, сол адамның бір – біріне ұқсастығы мен өзгешеліктерін анықтайды. Осының негізінде психологиялық өлшем сыналушының өлшеуіші бола алады. Сыналушы экспериментатордың тапсырмасын орындау барысында сыртқы объектілермен байланыс жасайды. Мысалы, сыналушы тапсырмаларды орындау кезінде басқа адамдар, сыртқы ортаның түрткілері, өзіндік күйі әсер етеді. Сыртқы түрткілерден адамдардың бірлестігі өлшеу құралы болып табылады, яғни түрткі мен сыналушы бір бағытта болуы мүмкін. Психологиялық зерттеу практикалық өлшем мен эксперимент синоним ретінде қолданылады. Дегенмен, психологиялық эксперимент кезінде өзгерістердің арасындағы себеп – салдар анықталады. Ал, өлшем сыналушының бағаға сәйкестілігінің нәтижесін көрсетеді. Психологиялық өлшем процедурасы бірнеше этаптардан тұрады. Психологиялық өлшемнің негізі – математикалық өлшем теориясы болып табылады. Мұнда математикалық көзқарас бойынша, өлшем дегеніміз – көптеген объектілер мен белгілердің өзара бір мәндік сәйкестікті құру операциясы. Белгілер нақты ережелер негізінде заттар бойынша сипатталынады. Объект санына байланысты құрылған ереже өлшем шкала бойынша анықталады. Өлшем шкаласы ұғымын психология ғылымына 1950 жылы С.С. Стивенс енгізген. Оның бұл анықтамасы әлі күнге дейінгі ғылыми еңбектерде қолданылып келеді. Шкалалар типтері алынған өлшемді өңдеу үшін қолдануға болатын статистикалық бірлестіктермен сипатталады. Шкала термині латынның “SKALA” – “баспалдақ” деген мағынаны береді. П. Суппес және Дж. Зинес шкаланың классикалық анықтамасын берді. Қазіргі кезде бұл ғылымның анықтамасы нақтыланған. Өлшеуіш құралы ретінде қолданылатын функцияларда кездесетін белгілерді енгізген: А – қатынастардағы эпирикалық жүйе. R – қатынастардағы толық сандық жүйе. F – А және R жүйесіндегі бейнелеу функциялары. G – қайта құрылымға мүмкіншілікті тап. жүктеу/скачать 138,47 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|