Ќызылорда облысындаєы
жүктеу/скачать 2,27 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ақтас
- Ақтас мешіті
| Аққорған - ауылдық округ, Түгіскен елді мекенін қамтиды. Ауылдық округ 1993 жылы құрылған. Түгіскен елді мекенінің аумағында тарихтың тылсым сырларын ішіне бүгіп жатқан көне ғасырлардағы қамалды қалалардың бірі болған, зерттеуді қажет ететін Аққорған қалашығы бар. Қалашық аудан орталығынан оңтүстік-батысқа қарай 40 шақырымдай жерде орналасқан. Аққорған қалашығы шамамен ХҮ-ХҮІІ ғасырларда пайда болған. Аққорған қалашығы кезінде сол аймақтың саяси және экономикалық өмірінде үлкен рол атқарған.
Аққорған – орта ғасырлардағы қамалды қала орны. Жаңақорғаннан оңтүстік-батысқа қарай 40 шақырымдай жерде. Сырдарияның сол жағалауындағы қазіргі «Түгіскен» елді мекенінің аумағында болған. Бұл күнде қаланың төбеге айналған орны ғана қалған. Оны алғаш 1970 жылы Отырар археолог экспедициясы зерттеген. Жұрты осы күнге дейін Аққорған болып айтылады. Деңгейі едәуір трапеция тәріздес төбе. Басқа бөлігінен биік орналасқан цитаделінің ұзындығы – 150 м, ені – 110 м, биіктігі – 6 м. Қаланың қорғаныс қабырғасы мен оның сыртындағы ордың іздері анық сақталған. Жинастырылған деректерге қарағанда ХҮ-ХҮІІ ғасырларға тән. Аққұм – темір жол бекеті, Ақүйік ауылдық округіне қарайды. Жаңақорған кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 26 шақырым жерде, Сырдарияның сол жағалық аңғарында орналасқан. Іргесі 1902 жылы ауа райын бақылайтын алғашқы метеорологиялық станса ретінде қаланған. Ақсуат – ауыл, Өзгент ауылдық округінің құрамында, ертеректе Сырдария өзенінің сол жақ бетінде қазіргі Өзгент ауылының солтүстік-шығыс жағында дариядай үлкен мал су ішетін суат болған. Сол мал су ішетін суатты халық Ақсуат деп атаған. Суаттың батыс жақ бетіне қоныстанып отырған ел де Ақсуат аталып кеткен. Ақтас – ауыл орны. Жаңақорған кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 49 шақырым жерде. Сол жердегі тау не төбе тасының ақшыл, шаңқан түсіне байланысты қойылса керек. Ақтас қыстағы – ХҮІІ-ХІХ ғасырлардағы мекенжайлар. Жаңақорған ауданының оңтүстік-батысында 5-6 шақырым жерде, Сырдарияның оң жағалауында орналасқан. 1970 жылы археолог С. Жолдасбаев зерттеген. Қыстақ ортасында қызыл кірпіштен бір күмбезді мешіт салынған. Солтүстік-батысында қорым бар. Одан 100 метр жерде кірпіш күйдірген ошақ орны байқалады. Қазба жұмысы кезінде саз балшықтан соғылған екі үйдің орны ашылды. Қора жайлары тұрғын үйлерге жалғас салынған. Әріректе 20-дан астам тұрақжайдың төбе болып жатқан орындары байқалады. Қыстақ тұрғындары мал және егін шаруашылығымен айналысқан. Түрлі темір бұйымдар, табақшалар, кетпен сынықтары, т.б. табылды. Ақтас мешіті – 1884 жылы салынған сәулет өнері ескерткіші. Бесарық темір жол бекетінен батысқа қарай 7-8 шақырым қашықтықта, Сырдария өзенінің жағалауында орналасқан. Мешіт маңында қазақтардың тұрақты мекенжайлары болғанға ұқсайды (16-19 ғ). Пішіні төрт бұрышты етіп салынған күмбезді мешіттің биіктігі – 10-12 м. Шығысқа қаратылған. Күйдірілген кірпіштен тұрғызылған. Мешіт күмбезіне 4 қырлы, 2 қабатты мойындық арқылы көтерілуге болады. Қабырғалары сәндік өрнектермен әшекейленген. Кіреберіс жағында 3 биік, сәнді аркасы бар, ортаңғы аркадан мешітке кіретін есік жасалған. Мешіттің михрабы батыс жақтағы қабырғаның орта тұсында. Солтүстік іргесіне жүргізілген қазба жұмыстарының барысында төрт бұрышты шағын бөлмелердің іргесі ашылды. Осыған қарағанда, мешіт жанында медресе болған секілді. 1982 жылы Республикалық маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіштері тізіміне енгізіліп, мемлекеттік қорғауына алынған. жүктеу/скачать 2,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|